Giảm gánh nặng thủ tục
Trong chương trình xây dựng pháp luật năm 2025, dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm được xác định là một trong những văn bản quan trọng để triển khai yêu cầu cải cách mạnh mẽ thủ tục hành chính mà Chính phủ, Quốc hội và Bộ Chính trị đều nhấn mạnh.
Ngày 18/11, Quốc hội dành thời gian thảo luận về dự án luật, trong đó có nội dung tinh giản thủ tục, tháo gỡ điểm nghẽn pháp lý và tạo thuận lợi cho doanh nghiệp. Đây được xem là bước đi tiếp nối nỗ lực hoàn thiện thể chế, tăng tính minh bạch và nâng cao sức cạnh tranh của thị trường bảo hiểm trong giai đoạn mới.
Thị trường bảo hiểm những năm gần đây duy trì quy mô tăng trưởng nhưng tốc độ đang có dấu hiệu chậm lại. Dự kiến năm 2025, tổng tài sản doanh nghiệp bảo hiểm đạt hơn 1,06 triệu tỷ đồng, tăng gần 30% so với năm 2022; song doanh thu phí bảo hiểm dự báo giảm nhẹ 3,29% trong cùng kỳ.
Điều này cho thấy nhu cầu mở rộng biên độ hoạt động và tăng tính chủ động của doanh nghiệp là rất lớn, đặc biệt trong bối cảnh các quy định liên quan đến cấp phép, thông báo, báo cáo, nhân sự quản lý và tách bạch nguồn vốn vẫn còn nhiều thủ tục rườm rà.
Dự thảo Luật sửa đổi tập trung vào nhóm giải pháp thiết thực: Giảm một phần ba điều kiện kinh doanh, đơn giản hóa đáng kể quy trình chấp thuận thay đổi, rút gọn yêu cầu đối với doanh nghiệp môi giới và đại lý bảo hiểm, đồng thời tăng cường phân cấp cho địa phương trong việc xử lý hồ sơ thay đổi mạng lưới. Những sửa đổi này phù hợp với yêu cầu cắt giảm 30% thời gian và 30% chi phí tuân thủ thủ tục hành chính theo mục tiêu cải cách của Đảng và Nhà nước.
Đáng chú ý, quy định về điều kiện trước khi doanh nghiệp chính thức hoạt động được tinh gọn, chuyển từ cơ chế "xin - cho" sang cơ chế doanh nghiệp tự công bố mức độ đáp ứng, cơ quan quản lý thực hiện hậu kiểm. Cách tiếp cận này giúp giảm áp lực cho cả doanh nghiệp và cơ quan quản lý, đồng thời bảo đảm tính minh bạch, trách nhiệm giải trình.
Dự thảo cũng sửa đổi Điều 87 về đăng ký và chấp thuận phương pháp tính phí bảo hiểm, tạo điều kiện linh hoạt hơn cho doanh nghiệp trong phát triển sản phẩm. Đây là nội dung được nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm trong phiên thảo luận khi cho rằng việc cởi trói về thủ tục sẽ giúp doanh nghiệp đáp ứng tốt hơn nhu cầu đa dạng của người dân.
Tăng cường hậu kiểm và an toàn thị trường
Dù giảm mạnh thủ tục tiền kiểm, dự thảo luật khẳng định nguyên tắc quản lý chặt chẽ thông qua cơ chế hậu kiểm. Các quy định về an toàn vốn, khả năng thanh toán, quản trị rủi ro, công khai thông tin vẫn được duy trì và tiếp tục hoàn thiện.
Một nội dung lớn được thảo luận kỹ là lộ trình áp dụng mô hình vốn trên cơ sở rủi ro (RBC). Với thực tế nguồn lực, dữ liệu và hạ tầng thông tin của doanh nghiệp còn hạn chế, dự thảo đề xuất kéo dài thời gian chuyển đổi sang RBC trong giai đoạn 2028-2032.
Trong đó, hai năm đầu doanh nghiệp được lựa chọn mô hình tính vốn cao hơn để có thời gian chuẩn bị; ba năm sau phải tuân thủ mô hình có kết quả thấp hơn nhằm bảo đảm tính thận trọng. Cách tiếp cận từng bước này được đánh giá phù hợp với điều kiện thị trường Việt Nam và kinh nghiệm quốc tế.
Cùng với đó, dự thảo sửa đổi quy định về quyền yêu cầu cung cấp thông tin trong thanh tra, kiểm tra của Bộ Tài chính nhằm bảo đảm cơ quan quản lý có đầy đủ công cụ giám sát, xử lý vi phạm trong bối cảnh thủ tục hành chính được tinh giản. Điều này giúp duy trì kỷ cương thị trường, bảo vệ quyền lợi người tham gia bảo hiểm và tạo niềm tin đối với các chủ thể liên quan.
Nhiều ý kiến cho rằng việc cắt giảm điều kiện kinh doanh cần được đánh giá đầy đủ tác động đối với doanh nghiệp nhỏ, đồng thời làm rõ vai trò giám sát của chính quyền địa phương khi mở rộng phân cấp. Bên cạnh đó, yêu cầu bảo đảm tính thống nhất giữa dự thảo sửa đổi và các văn bản pháp luật có liên quan cũng được đặt ra. Các nội dung này sẽ tiếp tục được cơ quan soạn thảo rà soát, bổ sung và hoàn thiện trước khi trình cấp có thẩm quyền xem xét ban hành.
