 |
| Nghị định số 312/2025/NĐ-CP được Bộ Tài chính trình Chính phủ ban hành trên cơ sở sửa đổi, bổ sung các quy định trước đây để bảo đảm phù hợp với các văn bản pháp luật có liên quan. Ảnh: Internet |
Chuẩn hoá phương án tài chính PPP
Nghị định số 312/2025/NĐ-CP được Bộ Tài chính trình Chính phủ ban hành trên cơ sở sửa đổi, bổ sung các quy định trước đây để bảo đảm phù hợp với Luật Đầu tư theo phương thức PPP đã được sửa đổi, Luật Ngân sách nhà nước, Luật Đấu thầu và các luật có liên quan. Các quy định về tài chính dự án PPP được hoàn thiện theo hướng cụ thể hóa phương án tài chính, nguyên tắc hạch toán và quản lý vốn nhà nước.
Một nội dung xuyên suốt được nhấn mạnh là yêu cầu doanh thu và chi phí của từng dự án PPP phải được theo dõi và hạch toán độc lập. Theo quy định tại Luật PPP số 64/2021/QH14, nhà đầu tư phải thành lập doanh nghiệp dự án để thực hiện dự án và doanh nghiệp dự án được thành lập chỉ với mục đích duy nhất để thực hiện dự án. Quy định này phù hợp với thông lệ quốc tế; song quá trình sửa đổi, bổ sung Luật số 64/2021/QH14 đã đặt ra yêu cầu cho phép trong một số trường hợp nhất định thì nhà đầu tư không cần thành lập doanh nghiệp dự án cũng như cho phép doanh nghiệp dự án được phép mở rộng thêm các hoạt động kinh doanh khác mà không ảnh hưởng đến dự án PPP.
Với sự thay đổi này, Nghị định số 312/2025/NĐ-CP đã bổ sung quy định về theo dõi, hạch toán độc lập dòng tiền của dự án PPP và dòng tiền của doanh nghiệp dự án phát sinh từ dự án PPP, nhằm bảo đảm số liệu tài chính của từng dự án được xác lập rõ ràng, minh bạch và có thể kiểm soát trong quá trình thực hiện. Theo Bộ Tài chính, việc bổ sung yêu cầu hạch toán, kê khai doanh thu, chi phí là cần thiết để bảo đảm thống nhất với pháp luật về PPP, thuế, doanh nghiệp…
Nghị định đồng thời bỏ quy định tính giá trị tài sản công vào phần vốn Nhà nước trong phương án tài chính PPP. Quy định này phù hợp với Luật PPP đã được sửa đổi, theo đó phần vốn nhà nước chỉ bao gồm các khoản vốn ngân sách được bố trí theo đúng quy định của Luật Ngân sách nhà nước.
Đối với lãi vay và lợi nhuận hợp lý của dự án BT thanh toán bằng ngân sách nhà nước, Nghị định quy định rõ nguyên tắc xác định lãi vay trong giai đoạn xây dựng và giai đoạn vận hành dự án. Cách thức tính lãi vay cũng được quy định cụ thể, trong đó mức lãi suất tham chiếu do Ngân hàng Nhà nước cung cấp được sử dụng làm cơ sở xác định, thời gian tính lãi vay, các trường hợp không được tính lãi vay… Lãi vay được tính trên giá trị vốn vay thực tế phục vụ triển khai dự án, phản ánh đúng chi phí tài chính phát sinh trong quá trình đầu tư.
Đối với lợi nhuận hợp lý của nhà đầu tư đối với dự án BT thanh toán bằng ngân sách nhà nước, Nghị định quy định nguyên tắc xác định phù hợp với từng loại hợp đồng và điều kiện cụ thể của dự án. Các nội dung này được thể hiện trong phương án tài chính, là căn cứ để xác định doanh thu, chi phí, thời gian thu hồi vốn và các nghĩa vụ tài chính của dự án PPP trong suốt vòng đời hợp đồng.
Nghị định cũng quy định chi tiết mô hình dòng tiền của dự án PPP, bao gồm tổng mức đầu tư, cơ cấu vốn, doanh thu dự kiến, chi phí vận hành và chi phí tài chính. Các chỉ tiêu tài chính này phải được thể hiện đầy đủ trong phương án tài chính theo cấu trúc được quy định, bảo đảm thống nhất với Luật PPP sửa đổi.
Đối với vốn nhà nước tham gia dự án PPP, Nghị định quy định rõ các nguồn vốn được phép sử dụng, bao gồm vốn đầu tư công trong kế hoạch trung hạn, dự phòng chung của kế hoạch đầu tư công, tăng thu ngân sách, phần dự toán chi còn lại trong năm và các nguồn khác theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước. Các nguồn vốn này nhằm đáp ứng yêu cầu xử lý cơ chế chia sẻ doanh thu hoặc hỗ trợ tài chính cho dự án PPP theo quy định của pháp luật.
Thống nhất cơ chế thanh, quyết toán dự án BT
Một nội dung quan trọng khác của Nghị định số 312/2025/NĐ-CP là việc quy định cụ thể cơ chế thanh toán vốn nhà nước qua Kho bạc Nhà nước. Theo đó, Nghị định quy định cụ thể về hồ sơ thanh toán, mẫu biểu áp dụng, thời hạn xử lý và trách nhiệm của các cơ quan liên quan trong quá trình giải ngân vốn nhà nước.
Đặc biệt, thời hạn xử lý hồ sơ đã được sửa đổi theo hướng đơn giản hoá tối đa tạo thuận lợi cho quá trình thực hiện. Theo tính toán của Bộ Tài chính việc giấy tờ gửi cơ quan thanh toán của các dự án PPP giảm 90%, quy trình thanh toán điện tử được triển khai trên dịch vụ công, rút ngắn thời gian xử lý xuống tối đa 2 ngày và tạm ứng trong 1 ngày. Nghị định quy định cơ quan được giao quản lý vốn Nhà nước trong dự án PPP chịu trách nhiệm về tính chính xác của số liệu và các căn cứ xác định giá trị khối lượng hoàn thành đề xuất thanh toán. Quy định này đảm bảo phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của cơ quan kho bạc nhà nước hiện nay cũng như nâng cao trách nhiệm của cơ quan quản lý vốn nhà nước trong dự án PPP.
Một điểm mới đáng chú ý là quy định về tài khoản tạm giữ tại Kho bạc Nhà nước. Theo đó, tài khoản tạm giữ được mở để quản lý các khoản doanh thu hoặc khoản tiền liên quan đến dự án PPP chưa được thống nhất khi thanh lý hợp đồng, với thời hạn tạm giữ tối đa 12 tháng. Quy định này cho phép xử lý các vấn đề tài chính còn tồn tại trên cơ sở số liệu thực tế, trước khi có kết luận chính thức của cơ quan có thẩm quyền.
Đối với các dự án BT thanh toán bằng ngân sách nhà nước, Nghị định quy định hệ thống nguyên tắc và trình tự rõ ràng về xác định chi phí, lãi vay, lợi nhuận hợp lý và thanh toán. Theo đó, nguyên tắc, điều kiện thanh toán, hạch toán vốn ngân sách nhà nước đối với trường hợp sử dụng vốn đầu tư công, trường hợp sử dụng tiền thu được từ đấu giá quỹ đất, tài sản công đã được quy định đầy đủ, rõ ràng trong Nghị định.
Đặc biệt, liên quan đến cơ chế chia sẻ tăng, giảm doanh thu, Nghị định quy định rõ cách thức hạch toán phần chia sẻ tăng, giảm doanh thu đối với các cấp ngân sách cũng như đối với nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án. Việc xác định doanh thu được thực hiện với sự tham gia của cả cơ quan ký kết hợp đồng và nhà đầu tư, phù hợp với quy định của Luật PPP đã được sửa đổi.
Theo đánh giá của nhiều chuyên gia, nhà quản lý, thông qua việc quy định chi tiết phương án tài chính, nguyên tắc hạch toán, quản lý vốn nhà nước và trình tự thanh toán, quyết toán, Nghị định số 312/2025/NĐ-CP đã sắp xếp lại toàn bộ các nội dung quản lý tài chính cốt lõi của dự án PPP và BT theo một trật tự rõ ràng, thống nhất. Các quy định cụ thể gắn với từng khâu triển khai dự án đã tạo cơ sở rõ ràng để các bên liên quan thực hiện đúng trách nhiệm, đúng quy trình và đúng căn cứ pháp luật trong quản lý và sử dụng nguồn lực tài chính nhà nước.
