Trong nhiệm kỳ 2021-2025, Quốc hội khóa XV đã thực hiện đột phá trong tư duy lập pháp, chuyển trọng tâm từ quản lý sang kiến tạo, tạo nền tảng cho tăng trưởng nhanh và bền vững. Qua việc rút ngắn thủ tục, nâng cao chất lượng xây dựng luật và lắng nghe ý kiến rộng rãi từ nhân dân, chuyên gia, hệ thống pháp luật đã trở nên đồng bộ, minh bạch và linh hoạt, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.
 |
| Các đại biểu tại phiên họp. |
Lan tỏa tinh thần đổi mới vào từng khâu soạn thảo
Tại phiên thảo luận về Dự thảo Báo cáo Tổng kết nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV sáng 4/12, đại biểu Nguyễn Thị Thủy - Đoàn Thái Nguyên bày tỏ sự tán thành cao với Dự thảo báo cáo, cho rằng tài liệu đã phản ánh rõ những thành tựu nổi bật, nỗ lực cải cách của Quốc hội trên các lĩnh vực. Đại biểu nhấn mạnh tới việc đổi mới cách tiếp cận trong xây dựng luật.
Đại biểu nhắc lại chỉ đạo quan trọng của Tổng Bí thư Tô Lâm tại phiên khai mạc Kỳ họp thứ 8 của Quốc hội yêu cầu đổi mới mạnh mẽ tư duy xây dựng pháp luật, đưa pháp luật từ "điểm nghẽn của điểm nghẽn" trở thành lợi thế cạnh tranh. Ngay sau đó, Chủ tịch Quốc hội và Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo sát sao để triển khai tinh thần này. Từ Kỳ họp thứ 8 đến nay, tư duy đổi mới nhanh chóng lan tỏa vào mọi khâu của quá trình xây dựng luật.
Đại biểu làm rõ, nếu trước đây yêu cầu luật phải quy định cụ thể để có hiệu lực trực tiếp, hiện nay các luật mang tính kiến tạo phát triển chỉ quy định những vấn đề khung, vấn đề nguyên tắc, còn các nội dung chi tiết thường xuyên biến động được giao Chính phủ quy định để đảm bảo linh hoạt. Đồng thời, tư duy lập pháp chuyển từ nặng về quản lý sang coi luật là động lực thúc đẩy tăng trưởng.
Theo đại biểu, nhiệm kỳ vừa qua đã cắt giảm tối đa thời gian và thủ tục không cần thiết trong xây dựng luật. Nếu trước đây hầu hết luật phải thông qua trong 2 kỳ họp, hiện nay Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật quy định nguyên tắc thông qua trong 1 kỳ họp. Thủ tục đưa dự án luật vào chương trình xây dựng cũng được giản lược giúp rút ngắn từ 10-12 tháng cho mỗi đạo luật.
Quy trình soạn thảo luật được đổi mới căn bản, phân định rõ vai trò và trách nhiệm của từng cơ quan. Chính phủ thực hiện đúng vai trò là cơ quan trình dự án luật và chịu trách nhiệm đến cùng, trong khi Quốc hội thực hiện đúng chức năng lập pháp, có quyền thông qua hoặc không thông qua dự án luật nếu không bảo đảm chất lượng. Đại biểu đánh giá, cách làm này bảo đảm tính liên tục từ đề xuất chính sách, soạn thảo, chỉnh lý đến khi thông qua luật, đồng thời đề cao vai trò phản biện của các cơ quan Quốc hội, với mục tiêu nâng cao chất lượng luật.
Quốc hội cũng đã đổi mới tư duy trong tháo gỡ điểm nghẽn pháp luật, cho phép áp dụng cơ chế đặc biệt trong nội dung này. Đại biểu Nguyễn Thị Thủy nhận định, trong tình hình đặc biệt, cần có cách làm đặc biệt để khơi thông nguồn lực đang bị đình trệ. Đây cũng là sự đáp ứng mong mỏi của cộng đồng doanh nghiệp về một hành lang pháp lý thông suốt, đồng bộ, ổn định.
Để tiếp tục thực hiện đổi mới tư duy xây dựng pháp luật và nghiêm túc triển khai ý kiến chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm về việc "dứt khoát nói không với hạn chế, bất cập trong thể chế pháp luật", Đại biểu Nguyễn Thị Thủy đưa ra 3 kiến nghị. Trước hết, đại biểu đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội sớm sơ kết 100 đạo luật đã được sửa đổi từ Kỳ họp thứ 8 đến nay, nhằm rút kinh nghiệm triển khai chủ trương luật chỉ quy định vấn đề khung, nguyên tắc. Chính phủ cần tổ chức lấy ý kiến rộng rãi đối với các chính sách phạm vi tác động lớn khi xây dựng nghị định, vì phần lớn nội dung chi tiết sẽ được quy định ở cấp nghị định. Cuối cùng, đại biểu đề nghị đổi mới sâu sắc công tác giám sát việc ban hành văn bản quy định chi tiết, bảo đảm tinh thần và ý chí lập pháp của Quốc hội được thể hiện đến tận nghị định, thông tư.
Tạo nền tảng tăng trưởng bền vững
Cùng thảo luận nội dung này, đại biểu Tô Văn Tám - Đoàn Nghệ An nhấn mạnh, pháp luật là then chốt, là đột phá quan trọng hàng đầu để ổn định, kiến tạo và phát triển kinh tế, giữ vững ổn định chính trị - xã hội, mở rộng quan hệ đối ngoại, đồng thời củng cố quốc phòng an ninh. Theo đại biểu, công tác xây dựng và hoàn thiện pháp luật trong nhiệm kỳ vừa qua được tiến hành với quyết tâm cao, quy mô và chất lượng, từ việc tiếp cận vấn đề sớm, từ xa, đổi mới tư duy xây dựng pháp luật đến việc Quốc hội đi trước một bước để mở đường kiến tạo. Hệ thống pháp luật đã và đang được hoàn thiện đồng bộ, toàn diện, đáp ứng yêu cầu thực tiễn phát triển kinh tế - xã hội, sắp xếp tổ chức bộ máy, đột phá phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo.
Trong nhiệm kỳ, Quốc hội đã xem xét, ban hành hoặc sửa đổi nhiều đạo luật quan trọng. Tính đến Kỳ họp thứ 10, Quốc hội đã ban hành 148 Luật, 45 Nghị quyết có chứa quy phạm pháp luật. Văn phòng Quốc hội cũng đã hợp nhất 275 văn bản quy phạm pháp luật được ban hành trong nhiệm kỳ, tạo bước chuyển biến mạnh mẽ trong đời sống pháp lý quốc gia. Các lĩnh vực từ kinh tế, văn hóa, tổ chức bộ máy đến quốc phòng an ninh, an sinh xã hội và đối ngoại đều được rà soát, các khoảng trống pháp lý cơ bản đã được lấp đầy.
 |
| Đại biểu Tô Văn Tám - Đoàn Nghệ An. |
Đại biểu Tô Văn Tám đặc biệt nhấn mạnh tinh thần lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm trong công tác xây dựng pháp luật. Quốc hội tập trung tháo gỡ các điểm nghẽn, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, đơn giản hóa thủ tục hành chính và dỡ bỏ các rào cản không cần thiết. Nhiều luật quan trọng như: Luật Đầu tư, Luật Đất đai, Luật Kinh doanh bất động sản... đã được ban hành, tạo sân chơi bình đẳng, minh bạch, thúc đẩy sản xuất và thu hút nguồn lực cho phát triển.
Theo đại biểu, trong quá trình xây dựng pháp luật, Quốc hội luôn bám sát thực tiễn, lắng nghe ý kiến nhân dân, chuyên gia, nhà khoa học và các đối tượng chịu tác động. Khi sửa đổi Hiến pháp, Quốc hội đã dành thời gian lấy ý kiến rộng rãi qua nhiều hình thức, trong đó có ứng dụng công nghệ thông tin, ghi nhận 280 triệu lượt ý kiến từ các tầng lớp nhân dân. Tất cả ý kiến đều được tổng hợp, tiếp thu và giải trình đầy đủ. Các phiên thảo luận và tranh luận tại kỳ họp diễn ra dân chủ, thẳng thắn, phản ánh đúng tinh thần Quốc hội của dân, do dân, vì dân.
Đại biểu Tô Văn Tám cũng nhấn mạnh, Quốc hội đã phối hợp chặt chẽ với Chính phủ, Mặt trận Tổ quốc và các cơ quan hữu quan để thể chế hóa kịp thời, sáng tạo các nghị quyết của Đảng, đặc biệt là Nghị quyết Đại hội XIII, biến chủ trương, chính sách của Đảng thành các quy định pháp luật khả thi và thực tế. Các luật không chỉ được xây dựng về mặt hình thức mà còn được tính toán kỹ lưỡng về nguồn lực, cơ chế triển khai, đảm bảo hiệu quả khi đi vào cuộc sống.
Có thể khẳng định, trong nhiệm kỳ qua, Quốc hội đã nỗ lực hoàn thiện thể chế pháp luật, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, tạo nền tảng tăng trưởng bền vững, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, thu hút đầu tư nước ngoài, bảo vệ quyền con người, thúc đẩy công bằng xã hội, củng cố quốc phòng an ninh, giữ vững chủ quyền quốc gia và nâng cao vị thế Việt Nam trên trường quốc tế. Đại biểu khẳng định, thành tựu này là kết quả của sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng, tinh thần đổi mới, dân chủ, trách nhiệm của Quốc hội cùng sự đồng thuận, ủng hộ của nhân dân, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển nhanh và bền vững của đất nước trong những năm tiếp theo.
