Phối hợp hoàn thiện quy định pháp luật
Ngay từ khi Luật Trợ giúp pháp lý được ban hành, Bộ Tài chính xác định đây là nhiệm vụ quan trọng trong công tác quản lý, điều hành. Lãnh đạo Bộ luôn quan tâm, chỉ đạo các đơn vị trực thuộc triển khai nghiêm túc việc phổ biến, tuyên truyền và đăng tải các văn bản quy định về trợ giúp pháp lý.
Trong quá trình thực hiện, Bộ đã chủ trì phối hợp với Bộ Tư pháp ban hành Thông tư số 59/2020/TT-BTC hướng dẫn lập dự toán, quản lý, sử dụng và quyết toán kinh phí bảo đảm hoạt động trợ giúp pháp lý. Văn bản hướng dẫn chi tiết các khoản chi cho hoạt động trợ giúp pháp lý, bao gồm kinh phí chi cho cá nhân, chi nghiệp vụ, hội nghị sơ kết, tổng kết, chi dịch thuật, tuyên truyền, lấy ý kiến chuyên gia cũng như các khoản cần thiết phục vụ hoạt động trợ giúp pháp lý tại địa phương.
Bộ Tài chính cũng đã phối hợp với Bộ Tư pháp xây dựng Luật Trợ giúp pháp lý và các văn bản hướng dẫn, triển khai thực hiện Luật Trợ giúp pháp lý như: Nghị định số 144/2017/NĐ-CP, Quyết định số 1355/QĐ-TTg, Quyết định số 749/QĐ-TTg, Quyết định số 32/2016/QĐ-TTg và Thông tư liên tịch số 10/2018/TTLT-BTP-BCA-BQP-BTC-TANDTC-VKSNDTC.
Với vai trò là thành viên Hội đồng phối hợp liên ngành về trợ giúp pháp lý trong hoạt động tố tụng, hằng năm, Bộ Tài chính cùng Bộ Tư pháp và các bộ, ngành liên quan xây dựng kế hoạch triển khai công tác trợ giúp pháp lý. Gần đây, nhằm phù hợp với quy định tại Quyết định số 26/2025/QĐ-TTg về tổ chức và nhiệm vụ của Hội đồng phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật, Bộ Tài chính đã có các văn bản gửi Bộ Tư pháp góp ý dự thảo sửa đổi Thông tư liên tịch số 10/2018/TTLT-BTP-BCA-BQP-TANDTC-VKSNDTC.
Đảm bảo kinh phí cho trợ giúp pháp lý
Mặc dù Bộ Tài chính không được giao dự toán riêng cho công tác trợ giúp pháp lý kể từ năm 2018, song các đơn vị trực thuộc Bộ vẫn chủ động cân đối trong dự toán chi thường xuyên để thực hiện nhiệm vụ theo đúng quy định.
Về cơ chế, chính sách tài chính và yêu cầu quản lý tài chính trong lĩnh vực trợ giúp pháp lý, Bộ Tài chính đã chủ trì hoặc phối hợp với Bộ Tư pháp trình cấp có thẩm quyền ban hành hoặc ban hành theo thẩm quyền đầy đủ quy định của pháp luật về bố trí kinh phí đảm bảo cho công tác này.
Hiện nay, kinh phí bảo đảm cho trợ giúp pháp lý đã được bố trí trong dự toán ngân sách nhà nước hàng năm của các bộ, cơ quan trung ương và các địa phương; đã bao gồm trong định mức phân bổ dự toán chi thường xuyên cho ngân sách địa phương để tạo điều kiện cho các Bộ, cơ quan trung ương, địa phương chủ động tổ chức thực hiện. Ngoài ra, ngân sách nhà nước đã bố trí kinh phí để thực hiện đề án đổi mới công tác trợ giúp pháp lý giai đoạn 2015-2025 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt trong dự toán của Bộ Tư pháp.
Bộ Tài chính luôn quan tâm, tạo cơ sở pháp lý để các Bộ, ngành, địa phương thực hiện việc quản lý, sử dụng và quyết toán kinh phí ngân sách nhà nước bảo đảm cho công tác trợ giúp pháp lý theo đúng quy định. Theo đó, Bộ Tài chính đã chủ trì, phối hợp với Bộ Tư pháp và các bộ, ngành có liên quan ban hành các Thông tư hướng dẫn quản lý, sử dụng và quyết toán kinh phí ngân sách nhà nước bảo đảm cho công tác trợ giúp pháp lý phù hợp với tình hình thực tế trong từng giai đoạn.
Trong đó, Thông tư số 59/2020/TT-BTC đã cụ thể hóa quy định của Luật Trợ giúp pháp lý và các văn bản hướng dẫn luật về bố trí kinh phí cho công tác trợ giúp pháp lý, bảo đảm chế độ cho người làm công tác trợ giúp pháp lý.
Để tiếp tục bảo đảm nguồn lực cho công tác trợ giúp pháp lý theo quy định, Bộ Tài chính đề nghị Bộ Tư pháp khuyến khích, huy động các nguồn lực xã hội tham gia công tác trợ giúp pháp lý; tăng cường đào tạo, tập huấn để nâng cao chất lượng cho đội ngũ người làm công tác pháp lý.
Cùng với đó, cần ưu tiên triển khai các nguồn lực tại các địa bàn nông thôn, vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc ít người, có điều kiện đặc biệt khó khăn, vùng biên giới, hải đảo, địa bàn xảy ra nhiều vi phạm pháp luật và trọng yếu về an ninh quốc phòng.
Những nỗ lực của Bộ Tài chính trong suốt 8 năm qua cho thấy sự chủ động và trách nhiệm trong việc hoàn thiện cơ chế chính sách, bảo đảm nguồn lực tài chính cho trợ giúp pháp lý. Việc tiếp tục hoàn thiện cơ chế, tăng cường phối hợp liên ngành và ưu tiên nguồn lực cho các vùng khó khăn sẽ tạo bước chuyển mới, giúp hoạt động trợ giúp pháp lý ngày càng thiết thực, hiệu quả.
