Trong nhiều năm qua, cùng với yêu cầu đổi mới giáo dục theo tinh thần Nghị quyết số 29-NQ/TW, hệ thống chính sách dành cho học sinh và nhà trường tại vùng khó đã được điều chỉnh theo hướng toàn diện hơn. Nghị định số 66/2025/NĐ-CP được ban hành đã mở rộng phạm vi hỗ trợ, bao gồm cả trẻ nhà trẻ, học sinh bán trú, học viên giáo dục thường xuyên và các cơ sở tổ chức ăn, ở tập trung, giúp chính sách đi sâu hơn vào thực tiễn.
 |
| Công tác giáo dục tại vùng sâu, vùng xa đang dần thay đổi |
Chính phủ cũng ban hành Công điện số 110/CĐ-TTg yêu cầu tăng cường đầu tư cơ sở vật chất cho các xã đảo, vùng sâu, vùng xa nhằm bảo đảm việc học tập của học sinh không bị gián đoạn khi sắp xếp đơn vị hành chính. Chỉ đạo này có ý nghĩa quan trọng trong bối cảnh nhiều trường học tại địa bàn khó khăn đang thiếu phòng học, trang thiết bị và nguồn lực cho việc dạy học theo chương trình giáo dục phổ thông mới.
Sau hơn một thập kỷ thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW, Việt Nam đã đạt nhiều kết quả tích cực, thuộc nhóm quốc gia sớm hoàn thành mục tiêu phát triển bền vững về giáo dục chất lượng. Tuy vậy, khoảng cách trong tiếp cận giáo dục giữa các vùng miền vẫn còn đáng kể. Nhiều địa phương miền núi, biên giới vẫn thiếu giáo viên, trường lớp xuống cấp, điều kiện học tập còn hạn chế, khiến việc triển khai đồng bộ chương trình mới gặp không ít khó khăn.
Trong nhiệm kỳ 2020 - 2025, Trung ương đã chỉ đạo ưu tiên nguồn lực cho giáo dục vùng khó, đặc biệt với chủ trương miễn toàn bộ học phí từ mầm non đến hết trung học phổ thông công lập. Đây là bước tiến lớn nhằm giảm gánh nặng tài chính cho gia đình, nhất là ở vùng dân tộc thiểu số - nơi nhiều hộ còn gặp khó khăn về kinh tế, qua đó tạo điều kiện để trẻ em được đến trường đầy đủ hơn.
Tháng 7/2025, Bộ Chính trị tiếp tục thống nhất chủ trương xây dựng hệ thống trường phổ thông nội trú liên cấp tại 248 xã biên giới, nhằm tạo môi trường học tập ổn định và an toàn cho học sinh vùng sâu, vùng xa. Các địa phương như Lạng Sơn đang khẩn trương triển khai chính sách miễn học phí, đầu tư trang thiết bị và nâng cấp các trường nội trú, góp phần cải thiện điều kiện học tập của học sinh dân tộc thiểu số.
Song song với đó, Nghị quyết số 71-NQ/TW đặt ra các giải pháp đột phá nhằm thu hẹp khoảng cách giáo dục. Trong đó, nâng phụ cấp ưu đãi nghề lên 100% cho giáo viên vùng đặc biệt khó khăn là chủ trương quan trọng nhằm giữ chân, thu hút đội ngũ nhà giáo. Nghị quyết cũng xác định mục tiêu không để học sinh, sinh viên nào phải bỏ học vì khó khăn tài chính, thể hiện tinh thần nhân văn xuyên suốt của chính sách giáo dục.
Nhiều địa phương đã chủ động cụ thể hóa Nghị quyết số 71-NQ/TW, như Quảng Ninh với chính sách đặc thù phát triển giáo dục theo nguyên tắc “không để ai bị bỏ lại phía sau”. Các chương trình đầu tư trường nội trú, quy hoạch mạng lưới giáo dục vùng khó được triển khai sát thực tế. Đồng thời, địa phương cũng đẩy mạnh xã hội hóa, thu hút nguồn lực để phát triển trường lớp và hỗ trợ học sinh khuyết tật.
Tại nghị trường Quốc hội, các đại biểu nhấn mạnh phải nhìn nhận đúng đặc thù của chương trình phát triển vùng dân tộc thiểu số, bởi đây là khu vực còn nhiều thiếu hụt về điều kiện sống và cơ hội tiếp cận dịch vụ công. Nhiều ý kiến đề nghị không tích hợp cứng nhắc các chương trình mục tiêu quốc gia để tránh gián đoạn chính sách, đồng thời cần ưu tiên phân bổ nguồn lực cho những vùng khó khăn nhất.
Một số đại biểu đề nghị làm rõ mục tiêu, tiêu chí đánh giá và cách xác định hộ nghèo đa chiều để tránh bỏ sót đối tượng thụ hưởng. Các mục tiêu về nước sạch, sắp xếp dân cư, giảm nghèo bền vững cũng được đề nghị điều chỉnh cho phù hợp thực tiễn. Đồng thời, các đại biểu yêu cầu tăng cường cơ chế thu hút cán bộ và nâng cao hiệu quả giải ngân vốn đầu tư, tránh tình trạng dồn việc vào cuối kỳ.
Nguyên tắc phân bổ vốn theo mức độ khó khăn được nhấn mạnh là điều kiện then chốt để bảo đảm hiệu quả chính sách. Việc giao cơ quan công tác dân tộc chủ trì hợp phần đặc thù giúp duy trì tính kế thừa, thống nhất và phù hợp với đời sống đồng bào. Những nỗ lực này kỳ vọng tạo bước chuyển mạnh mẽ, thu hẹp khoảng cách giáo dục giữa các vùng miền, hướng tới mục tiêu phát triển bao trùm và bền vững đến năm 2035.
