Trao đổi với Tạp chí Kinh tế - Tài chính, TS. Lê Duy Bình - Giám đốc Economica Việt Nam, cho rằng việc tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, cùng với nâng cao hiệu quả quản lý và điều hành kinh tế vĩ mô, sẽ đóng góp trực tiếp vào mục tiêu tăng trưởng cao trong thời gian tới.

 Chính sách tài khóa linh hoạt, hiệu quả

Phóng viên: Kinh tế Việt Nam đang duy trì đà tăng trưởng tích cực, ước đạt mục tiêu tăng trưởng khoảng 8% trong năm 2025. Ông đánh giá như thế nào về kết quả này?

TS. Lê Duy Bình: Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu chậm lại, tăng trưởng dự báo chỉ ở mức 2,5 - 3,1% năm 2025; tăng trưởng thương mại toàn cầu khoảng 1,9 - 2,6% giai đoạn 2025 - 2026, việc Việt Nam đạt mức tăng GDP 7,85% trong 9 tháng - cao nhất trong 14 năm qua và ước đạt khoảng 8% cho cả năm 2025 - cho thấy nền kinh tế đang bước vào giai đoạn phục hồi mạnh mẽ.

Kết quả này đã phản ánh nỗ lực rất lớn của nền kinh tế Việt Nam trong bối cảnh chịu nhiều tác động từ căng thẳng thương mại toàn cầu, thuế chống bán phá giá, biến động địa chính trị và tăng trưởng toàn cầu phục hồi chậm chạp.

Với chính sách điều hành chủ động, linh hoạt, phù hợp của Chính phủ, sự nỗ lực lớn từ các bộ, ngành và chính quyền địa phương, cùng sự đồng hành của cộng đồng doanh nghiệp đến từ khu vực FDI, tư nhân và nhà nước - chúng ta đã chứng minh rằng với quyết tâm chính trị cao, chính sách đúng đắn và nỗ lực hết mình của cộng đồng doanh nghiệp, các nhà đầu tư có thể tạo nên “kỳ tích” trong tăng trưởng kinh tế như thời gian qua.

Cùng với đó, tăng trưởng kinh tế tích cực đã đạt được trong sự phối hợp hiệu quả giữa chính sách tài khóa và tiền tệ, giúp duy trì ổn định các cân đối lớn như chỉ số giá tiêu dùng, lạm phát, mức thâm hụt ngân sách, nợ công, cán cân thanh toán và cán cân thương mại. Chính sự ổn định này là nền tảng quan trọng cho tăng trưởng kinh tế bền vững.

Song song là những nỗ lực lớn của Chính phủ trong cải cách thể chế, cải thiện môi trường đầu tư - kinh doanh an toàn, thuận lợi, có năng lực cạnh tranh cao. Đồng thời, phát triển cơ sở hạ tầng, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực đã và đang tạo tiền đề vững chắc cho giai đoạn tăng trưởng tiếp theo. Các nỗ lực nhằm đẩy mạnh phát triển kinh tế tư nhân, thúc đẩy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và hội nhập kinh tế được đẩy mạnh, cùng các nỗ lực đổi mới mô hình tăng trưởng, làm mới các động lực tăng trưởng cũ và khai thông nguồn lực nhằm thúc đẩy các động lực tăng trưởng mới như kinh tế số, kinh tế xanh cũng được thực hiện một cách quyết liệt. 

Phóng viên: Với những kết quả đã đạt được, theo ông, vai trò của Bộ Tài chính đã được thể hiện như thế nào trong việc điều hành chính sách tài khóa, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô?

TS. Lê Duy Bình: Có thể nói, trong thời gian qua, Bộ Tài chính đã điều hành chính sách tài khóa một cách chủ động, linh hoạt và phù hợp với từng giai đoạn phát triển của nền kinh tế.

Trước hết, trong các giai đoạn khó khăn, Bộ Tài chính đã kịp thời ban hành và triển khai các chính sách hỗ trợ người dân, doanh nghiệp, như giãn, hoãn thuế, giảm tiền thuê đất, giảm thuế giá trị gia tăng… Những biện pháp này không chỉ hỗ trợ dòng tiền cho doanh nghiệp mà còn kích thích tiêu dùng trong nước góp phần ổn định kinh tế vĩ mô để đạt được mục tiêu tăng trưởng như kỳ vọng.

Quan trọng hơn, trong thời gian qua, Bộ Tài chính đã thực hiện thành công các chính sách tài khoá. Việc quản lý thu - chi ngân sách được thực hiện hiệu quả, bảo đảm thu đúng, thu đủ, nâng cao hiệu quả chi ngân sách, đặc biệt là tăng chi cho đầu tư phát triển. Việc đẩy mạnh đầu tư công, giải ngân hiệu quả nguồn vốn, vừa kích cầu nền kinh tế, vừa tạo dựng hạ tầng thiết yếu cho tăng trưởng dài hạn.

Đáng chú ý, Bộ Tài chính đã giữ vững các chỉ tiêu vĩ mô quan trọng như bội chi ngân sách và nợ công được duy trì ở mức an toàn, theo đúng mục tiêu Quốc hội, Chính phủ đã đặt ra. Tỷ lệ nợ công trên GDP được duy trì ở mức rất an toàn và thậm chí cải thiện qua từng năm. Đây được coi là “điểm sáng” trong quản lý tài khóa của Việt Nam.

Bên cạnh đó, Bộ Tài chính cũng đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, chuyển đổi số mạnh mẽ trong các lĩnh vực thuế, hải quan, bảo hiểm xã hội, giúp giảm chi phí tuân thủ và nâng cao chất lượng dịch vụ công. Đây là bước tiến lớn trong quản trị tài chính công hiện đại, hỗ trợ doanh nghiệp và người dân ngày càng hiệu quả hơn.

Đặc biệt, vai trò tham mưu chính sách của Bộ Tài chính ngày càng thể hiện rõ. Từ việc góp phần xây dựng các Nghị quyết lớn của Bộ Chính trị như Nghị quyết về phát triển kinh tế tư nhân và tới đây là Nghị quyết về phát triển kinh tế Nhà nước, phát triển kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài. Bộ Tài chính cũng đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng các chính sách nhằm định hình mô hình tăng trưởng mới, thúc đẩy chuyển dịch kinh tế theo hướng dựa trên khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, tiêu dùng trong nước và phát triển kinh tế bền vững.

Điều đó đã thể hiện rõ nét vai trò của Bộ Tài chính không chỉ đơn thuần là điều hành chính sách tài chính, đầu tư thường nhật mà bao hàm việc tham mưu, xây dựng chính sách để chúng ta có thể định hình ra một nền kinh tế mới có năng lực cạnh tranh cao hơn, chuyển dịch sang một mô hình tăng trưởng với chất lượng cao hơn, bền vững hơn trong giai đoạn tiếp theo.

Tạo động lực tăng trưởng mới cho giai đoạn tới

Phóng viên: Ở giai đoạn tiếp theo, Đảng, Quốc hội và Chính phủ đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế đạt mức hai con số. Theo ông, đâu là những giải pháp trọng tâm để đạt được mục tiêu này?

TS. Lê Duy Bình: Trước hết, theo tôi, để đạt được mục tiêu lớn này thì chúng ta cần làm mới các động lực tăng trưởng truyền thống. Ví dụ, trong lĩnh vực xuất nhập khẩu, Việt Nam cần chú trọng nâng cao giá trị gia tăng của hàng xuất khẩu, phát triển công nghiệp hỗ trợ, giảm phụ thuộc nhập khẩu nguyên liệu, qua đó tăng hàm lượng giá trị nội địa trong sản phẩm xuất khẩu.

Thứ hai, cần thúc đẩy tiêu dùng trong nước - một cấu phần quan trọng của tổng cầu. Chính sách cần hướng đến nâng cao thu nhập khả dụng, củng cố niềm tin tiêu dùng để người dân mạnh dạn chi tiêu, đặc biệt là chi tiêu cho đối với các hàng hoá được sản xuất trong nước thay vì hàng nhập khẩu, góp phần kích thích sản xuất, tiêu dùng trong nước, đóng góp vào tăng trưởng GDP cao như kỳ vọng. Các biện pháp nhằm nâng cao năng lực cung ứng dịch vụ của các doanh nghiệp trong nước cũng cần được đẩy mạnh, đặc biệt trong các lĩnh vực như hậu cần, bảo hiểm, dịch vụ tài chính, y tế, giáo dục, tư vấn… nhờ đó góp phần giảm mạnh tình trạng nhập siêu dịch vụ hiện nay.

Thứ ba, tăng cường đầu tư công và khuyến khích các hình thức đầu tư theo đối tác công tư, đặc biệt là trong các công trình cơ sở hạ tầng thiết yếu hay năng lượng để mở rộng không gian kinh tế mới nhằm thúc đẩy tăng trưởng của nền kinh tế.

Và một yếu tố đặc biệt quan trọng là gia tăng đầu tư của kinh tế tư nhân. Theo đó, khu vực kinh tế tư nhân được xem là “ngôi sao hy vọng” thúc đẩy tăng trưởng và đổi mới sáng tạo. Để làm được điều này thì đòi hỏi cần tiếp tục xây dựng môi trường đầu tư - kinh doanh minh bạch, an toàn, ổn định và cạnh tranh.

Ngoài ra, cần nâng cao năng suất lao động, phát huy các nhân tố tổng hợp, đẩy mạnh chuyển đổi số, phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, tận dụng cơ hội từ dịch chuyển chuỗi giá trị toàn cầu.

Quan trọng nhất là tiếp tục cải thiện thể chế, hoàn thiện khung pháp luật và chính sách, qua đó khai thông nguồn lực cho phát triển. Đồng thời, tạo ra môi trường kinh doanh an toàn, thúc đẩy tinh thần kinh doanh, tinh thần khởi nghiệp. Trong quá trình này việc ổn định kinh tế vĩ mô vẫn sẽ được coi là nguyên tắc bất biến và là nền tảng cho tăng trưởng bền vững giai đoạn mới.

Đồng thời, cần tiếp tục cải thiện vị trí của Việt Nam trên bản đồ thu hút đầu tư trên thế giới kể cả thu hút đầu tư trực tiếp, gián tiếp, đồng thời củng cố niềm tin của nhà đầu tư trong và ngoài nước. Những giải pháp này, nếu được triển khai đồng bộ, sẽ trực tiếp góp phần đạt được mục tiêu tăng trưởng cao và bền vững trong giai đoạn tới.

Phóng viên: Xin trân trọng cảm ơn ông!