Trong bức tranh nâng hạng TTCK Việt Nam, VSDC được xem là “hạ tầng nền” – nơi bảo đảm thanh toán, lưu ký và bù trừ cho toàn bộ giao dịch chứng khoán. Nếu coi nâng hạng là cánh cửa để Việt Nam đón dòng vốn quốc tế, thì VSDC chính là chìa khóa giúp cánh cửa đó mở ra trơn tru. Những nhiệm vụ mới mà Bộ Tài chính giao cho VSDC – từ nền tảng tương tác trực tuyến (STP), cơ sở dữ liệu quỹ và ETF, đến cơ chế bù trừ đối tác trung tâm (CCP) – vì vậy mang ý nghĩa quyết định trong lộ trình hướng tới mốc FTSE Russell chính thức công nhận Việt Nam vào ngày 21/9/2026.

STP, dữ liệu quỹ và ETF: Nền tảng minh bạch hóa thị trường

Chia sẻ tại Đối thoại “Tiền mới, hàng mới và cơ hội trên thị trường mới nổi” ngày 23/10, ông Nguyễn Sơn – Chủ tịch Hội đồng thành viên VSDC, nhấn mạnh: Chuẩn hóa hạ tầng công nghệ là yêu cầu cấp bách để thị trường đáp ứng tiêu chí nâng hạng. Trọng tâm trước mắt là xây dựng nền tảng tương tác trực tuyến (STP) giữa ngân hàng lưu ký và công ty chứng khoán.

Sau khi quy định cho phép nhà đầu tư nước ngoài không cần ký quỹ 100% được ban hành, nhu cầu kết nối tự động trở nên bức thiết. “Chúng tôi đang phát triển nền tảng để ngân hàng lưu ký toàn cầu và công ty chứng khoán trong nước có thể kết nối trực tiếp, tự động. Đây là dự án công nghệ lớn, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ, đặc biệt với các ngân hàng lưu ký toàn cầu”, ông Sơn cho biết.

Theo chỉ đạo của Bộ Tài chính, hệ thống STP phải hoàn thành trước kỳ rà soát tháng 3/2026 của FTSE Russell, hướng tới mục tiêu nâng hạng chính thức vào ngày 21/9/2026. Trong khi đó, các nhà cung cấp công nghệ quốc tế cho rằng nhanh nhất cũng phải tới tháng 12/2026 mới có thể triển khai xong. Điều này khiến VSDC chịu áp lực rất lớn về tiến độ, buộc phải rút ngắn thời gian và cần sự đồng hành từ các ngân hàng lưu ký toàn cầu.

Song song với STP, VSDC được giao xây dựng cơ sở dữ liệu quỹ đầu tư, nhằm tập trung hóa thông tin, tăng tính minh bạch và phát triển hệ thống đánh giá hiệu quả hoạt động theo chuẩn mực quốc tế. “Chúng tôi dự kiến triển khai trong năm 2026, hình thành nền tảng xếp hạng, vinh danh quỹ đầu tư, cung cấp dữ liệu khách quan để khuyến khích nhà đầu tư cá nhân tham gia qua kênh quỹ”, ông Sơn chia sẻ.

Ngoài ra, VSDC còn lên kế hoạch nâng cấp cơ chế đại lý chuyển nhượng và hoán đổi ETF. “Thời gian qua, các quỹ ETF phát triển mạnh nhưng vẫn còn dư địa tốt. Chúng tôi sẽ cố gắng trong nửa đầu năm 2026 hoàn thành hệ thống đại lý chuyển nhượng”, Chủ tịch VSDC cho biết, nhấn mạnh đây là bước đi quan trọng để gia tăng sức hút với dòng vốn thụ động.

CCP và hiện đại hóa hạ tầng: Chìa khóa hội nhập và nâng hạng

Một cấu phần mang tính nền tảng khác là cơ chế bù trừ đối tác trung tâm (CCP). Đây là mô hình đã được quy định trong Luật Chứng khoán 2019 và Luật số 56/2024/QH15. VSDC sẽ thành lập công ty con độc lập đảm nhiệm chức năng CCP – đứng ra làm bên mua của mọi bên bán và bên bán của mọi bên mua.

“Khi chưa có CCP, nếu một bên không có tiền hoặc không có chứng khoán, giao dịch sẽ bị hủy, gây tổn hại lớn đến uy tín thị trường, đặc biệt trong mắt nhà đầu tư quốc tế. CCP sẽ giúp bảo đảm thanh toán, nâng cao tính minh bạch và ổn định,” ông Sơn phân tích.

Theo cam kết, giai đoạn 1 (“go-live”) của CCP sẽ hoàn thành vào đầu năm 2027. Hiện VSDC đang xây dựng đề án trình Bộ Tài chính trước khi thành lập pháp nhân mới. CCP cũng sẽ được tích hợp trong gói hạ tầng tổng thể sau khi hệ thống KRX vận hành ổn định. Khi đó, với mức tăng trưởng của thị trường, VSDC dự kiến phải nâng cấp dung lượng hệ thống, mở rộng quy mô máy chủ và bổ sung tiện ích để triển khai các sản phẩm mới như bán chứng khoán chờ về, giao dịch trong ngày, bán khống. Tất cả sẽ được thực hiện theo lộ trình “mở đến đâu, kiểm soát rủi ro đến đó”.

Ngoài CCP, VSDC cũng đang chuẩn bị hạ tầng đồng bộ cho các sản phẩm phái sinh mới theo định hướng của Chính phủ, Bộ Tài chính và Ủy ban Chứng khoán Nhà nước. Sau hợp đồng tương lai VN100, thị trường sẽ cần đến quyền chọn chỉ số hoặc các sản phẩm nâng cao khác của HOSE, đòi hỏi một hệ thống đăng ký, lưu ký, bù trừ được thiết kế thống nhất.

Nhìn tổng thể, những bước đi này cho thấy, VSDC giữ vai trò hạt nhân trong lộ trình nâng hạng thị trường. Việc hiện đại hóa hạ tầng công nghệ không chỉ đáp ứng tiêu chí kỹ thuật mà các tổ chức quốc tế đặt ra, mà còn củng cố niềm tin, thu hút vốn dài hạn và nâng cao vị thế của Việt Nam trong mắt cộng đồng đầu tư toàn cầu.

“Tiệm cận chuẩn mực quốc tế trong hạ tầng công nghệ sẽ giúp thị trường chứng khoán Việt Nam không chỉ đạt nâng hạng vào năm 2026, mà còn hội nhập sâu rộng, trở thành điểm đến chiến lược của dòng vốn quốc tế”, ông Sơn khẳng định.