Giải mã nhịp sóng thất thường của thị trường chứng khoán Việt

Dòng tiền cá nhân chi phối và tâm lý FOMO lan rộng

Thị trường chứng khoán Việt Nam từ đầu tháng 7 đến nay đã chứng kiến một chu kỳ tăng mạnh mẽ, chỉ số VN-Index từ vùng 1.200-1.300 điểm vươn lên gần 1.800 điểm, tương đương mức tăng 500-600 điểm.

Theo chia sẻ của ông Lê Văn Long - Giám đốc tư vấn đầu tư Công ty Chứng khoán VPS tại Chương trình Việt Nam và các chỉ số, đà tăng kéo dài tất yếu tạo ra áp lực chốt lời, đặc biệt trong bối cảnh lực lượng nhà đầu tư cá nhân chiếm tỷ trọng áp đảo.

Ông Long cho biết, nếu như năm 2018, cả thị trường chỉ có khoảng 2,18 triệu tài khoản cá nhân thì đến cuối tháng 9/2025, con số này đã vượt mốc 11 triệu, gấp hơn 5 lần sau 7 năm. Chính dòng tiền nhỏ lẻ nhưng đông đảo này đang trở thành “chủ lực” của thị trường. Tuy nhiên, 80% trong số đó là nhà đầu tư không chuyên, dễ bị tác động bởi tin đồn và tâm lý đám đông.

Chính điều này đã tạo nên những phiên “tàu lượn” đầy cảm xúc, ví dụ như phiên 20/10 khi VN-Index mất gần 100 điểm, mức giảm mạnh nhất trong lịch sử, rồi ngay hôm sau lại bật tăng hơn 30 điểm.

“Câu chuyện tâm lý của nhà đầu tư cá nhân giờ đây chi phối thị trường rất lớn. Họ phản ứng nhanh với thông tin, cả tích cực lẫn tiêu cực, khiến biên độ dao động ngày càng rộng”, ông Long nhận định.

Khi tin tốt xuất hiện, tâm lý FOMO (sợ bỏ lỡ cơ hội) khiến dòng tiền đổ vào mạnh, kéo giá tăng nhanh. Ngược lại, chỉ một tin bất lợi, dù chưa được kiểm chứng, cũng đủ kích hoạt làn sóng bán tháo. Trong môi trường thông tin “nhiễu loạn”, những cú đảo chiều đột ngột gần như là điều khó tránh khỏi.

Kiểm soát cảm xúc - chìa khóa để đi cùng thị trường

Theo chuyên gia VPS, bản chất của thị trường là biến động; điều nhà đầu tư cần kiểm soát không phải là xu hướng, mà là chiến lược và cảm xúc của chính mình. Do đó, ông Long khuyến nghị nhà đầu tư trước khi tham gia thị trường, mỗi người cần xác định phương pháp đầu tư phù hợp, hiểu rõ bối cảnh chung và tránh chạy theo đám đông. Với những thông tin đồn, hãy kiểm chứng trước khi hành động.

Thực tế cho thấy, sự bùng nổ của dòng tiền cá nhân đang làm thay đổi cấu trúc vận hành của thị trường. Khác với giai đoạn 2020-2021, khi nhiều cổ phiếu có thể tăng gấp ba, gấp năm lần, hiện nay biên lợi nhuận kỳ vọng đã thu hẹp đáng kể. Các cổ phiếu mang tính thị trường phổ biến chỉ tăng 20-30% trước khi nhà đầu tư cá nhân chốt lời. Dòng tiền phân tán khiến khả năng duy trì đà tăng dài hạn khó hơn, ngoại trừ các mã “cô đặc” hoặc được dòng tiền lớn kiểm soát.

Điều đó đòi hỏi nhà đầu tư phải chủ động và linh hoạt hơn trong chiến lược. Không thể kỳ vọng “sóng dài” như trước, thay vào đó là những nhịp ngắn, đòi hỏi khả năng quan sát, phân tích và kỷ luật cao. Cùng với đó, việc lựa chọn theo dõi các chuyên gia uy tín, hạn chế tham gia quá nhiều nhóm tư vấn hay “tin hành lang” là yếu tố giúp giảm thiểu rủi ro.

Những phiên biến động dữ dội không đơn thuần là biểu hiện của sự bất ổn, mà phản ánh một thị trường đang mở rộng về chiều sâu và chiều rộng. Khi số lượng nhà đầu tư cá nhân tăng nhanh, yếu tố tâm lý trở thành biến số lớn nhất. Trong bức tranh đó, sự vững vàng, không phải ở chỉ số, mà ở bản lĩnh, mới là chìa khóa để đứng vững giữa những “cơn sóng” chứng khoán.

“Thị trường chứng khoán đang bước sang một giai đoạn mới, nơi dòng tiền cá nhân vừa là động lực, vừa là thách thức. Khi biết kiểm soát cảm xúc và hành động có kế hoạch, nhà đầu tư không chỉ đi cùng thị trường, mà còn có thể chiến thắng chính nó”, ông Long nhấn mạnh.