Mục tiêu chính của lộ trình là kiểm soát, giảm thiểu ô nhiễm không khí từ phương tiện, góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng và nâng cao chất lượng môi trường sống.
Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, việc xây dựng lộ trình còn tạo cơ sở pháp lý để từng bước loại bỏ phương tiện không đáp ứng tiêu chuẩn khí thải, thúc đẩy chuyển đổi sang các phương tiện sạch và thân thiện với môi trường, phù hợp với các cam kết quốc tế về giảm phát thải khí nhà kính và phát triển giao thông đô thị bền vững.
Quá trình thực hiện sẽ được thiết kế thận trọng, khả thi, có phân kỳ để giảm thiểu tác động kinh tế-xã hội, tránh xáo trộn đời sống người dân và hoạt động sản xuất kinh doanh, đồng thời nhận được sự đồng thuận của xã hội. Lộ trình ưu tiên áp dụng trước tại các khu vực có nguy cơ ô nhiễm nghiêm trọng như Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh.
Bên cạnh kiểm soát khí thải, dự thảo khuyến khích chuyển đổi sang phương tiện xanh như xe điện, xe hybrid và các công nghệ thân thiện môi trường. Việc áp dụng tiêu chuẩn khí thải mới sẽ kết hợp chặt chẽ giữa loại bỏ phương tiện cũ và thúc đẩy phương tiện sạch.
Lộ trình kế thừa các quy định còn hiệu lực từ Quyết định số 16/2019/QĐ-TTg về áp dụng tiêu chuẩn khí thải với xe ô tô tham gia giao thông và xe ô tô nhập khẩu đã qua sử dụng, cùng Quyết định số 19/2024/QĐ-TTg về áp dụng mức tiêu chuẩn khí thải đối với xe cơ giới nhập khẩu và sản xuất, lắp ráp. Đồng thời, bổ sung áp dụng tiêu chuẩn khí thải cho xe sản xuất từ năm 2017 đến hết 2021 và từ năm 2022.
Cụ thể, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề xuất: Xe ô tô sản xuất trước năm 1999 áp dụng tiêu chuẩn khí thải Mức 1 (tương đương Euro 1) kể từ ngày Quyết định có hiệu lực; Xe sản xuất 1999-2016 áp dụng Mức 2 (Euro 2); Xe sản xuất 2017-2021 áp dụng Mức 3 (Euro 3) từ 1/1/2026; riêng Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh áp dụng Mức 4 (Euro 4) từ 1/1/2027; Xe sản xuất từ 2022 áp dụng Mức 4 từ 1/1/2026, Mức 5 (Euro 5) từ 1/1/2032; riêng Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh áp dụng Mức 5 từ 1/1/2028; Từ 1/1/2029, tất cả xe ôtô tham gia giao thông tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh phải đáp ứng từ Mức 2 trở lên.
Những xe sản xuất, lắp ráp theo giấy chứng nhận an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường được cấp trước 1/1/2022, còn hiệu lực, sẽ được áp dụng Mức 3 như xe sản xuất 2017-2021.
Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà giao Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Xây dựng, Bộ Tư pháp rà soát nội dung dự thảo, bảo đảm đúng thẩm quyền; phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ thống nhất tiêu chuẩn khí thải giữa các loại phương tiện và tiêu chuẩn nhiên liệu.
Việc tổ chức thực hiện sẽ phân cấp mạnh cho địa phương, tạo điều kiện áp dụng sớm và ở mức tiêu chuẩn cao hơn, phù hợp với điều kiện thực tế. Đây được coi là bước đi quan trọng giúp kiểm soát ô nhiễm, thúc đẩy giao thông đô thị bền vững, đồng thời hướng tới một thị trường phương tiện thân thiện môi trường trong tương lai.
