Bài 2: Hoàn thiện chính sách, tháo điểm nghẽn để tăng tốc xử lý tài sản công sau sắp xếp

Hoàn thiện chính sách và tăng cường chỉ đạo

Theo số liệu mới nhất của Bộ Tài chính về tình hình bố trí, sắp xếp và xử lý trụ sở, tài sản công sau sắp xếp tổ chức bộ máy và đơn vị hành chính, tính đến ngày 1/12/2025, cả nước đã xử lý 17.496 cơ sở nhà, đất, đạt 66%. Trong tổng số cơ sở này, 798 cơ sở được bố trí cho mục đích y tế, 4.002 cơ sở phục vụ giáo dục, 1.314 cơ sở dành cho văn hóa và thể thao, và 7.952 cơ sở được sử dụng làm trụ sở làm việc hoặc phục vụ hoạt động sự nghiệp. Cũng đến thời điểm trên, hơn 97,3% đơn vị hành chính cấp xã đã được trang bị xe ô tô phục vụ nhiệm vụ chung, và 100% báo cáo gửi về Bộ phản ánh việc các địa phương đã hoàn tất trang bị máy móc, thiết bị theo yêu cầu.

Để đạt được những kết quả nêu trên trong thời gian từ ngày 1/7/2025 đến nay, Bộ Tài chính đã ban hành nhiều công điện và văn bản hướng dẫn nhằm bảo đảm cơ sở vật chất cho bộ máy mới sau sắp xếp; đồng thời quản lý, xử lý chặt chẽ tài sản công dôi dư, tránh thất thoát, lãng phí. Những vấn đề vượt thẩm quyền đã được Bộ tổng hợp, báo cáo Bộ Chính trị và Ban Bí thư để xin chủ trương giải quyết, tạo cơ sở hoàn chỉnh cho các địa phương triển khai nhiệm vụ.

Trong công tác hoàn thiện cơ chế, chính sách, Bộ Tài chính đã trình cấp có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung nhiều văn bản pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công phục vụ yêu cầu sắp xếp đơn vị hành chính theo mô hình chính quyền hai cấp. Đến nay, Chính phủ đã ban hành 16 nghị định, Thủ tướng ban hành một quyết định và Bộ Tài chính ban hành một thông tư, qua đó phân cấp mạnh mẽ cho địa phương theo phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.

Bộ Tài chính cũng đã ban hành ba công điện, 16 công văn hướng dẫn các bộ, ngành và địa phương triển khai việc bố trí, sắp xếp, xử lý tài sản công. Trong tháng 11, Bộ ban hành Công văn số 18430/BTC-QLCS nhằm hệ thống hóa toàn bộ nội dung cần triển khai. Cùng với đó, Bộ đã tổ chức sáu đoàn công tác làm việc trực tiếp tại một số địa phương và sau 16 lớp tập huấn trực tuyến cho 34 địa phương, Bộ tiếp tục cử cán bộ hỗ trợ, tập huấn trực tiếp cho sáu tỉnh gồm Quảng Ninh, An Giang, Lào Cai, Phú Thọ, Cao Bằng và Lạng Sơn.

Địa bàn rộng, khối lượng tài sản lớn

Bên cạnh những kết quả đã đạt được, Bộ Tài chính cho biết tính đến ngày 1/12/2025, cả nước vẫn còn 9.056 cơ sở nhà, đất dôi dư cần tiếp tục được xử lý. Đây là khối lượng công việc rất lớn, đòi hỏi các địa phương phải tập trung nguồn lực để hoàn thành theo yêu cầu của Chính phủ.

Như tại tỉnh Thanh Hóa, số lượng cơ sở nhà, đất dôi dư cần xử lý hiện nay lên tới hơn 500 cơ sở. Việc bàn giao tài sản cho các xã, phường sau sắp xếp đơn vị hành chính chưa đạt tiến độ đề ra. Tỉnh cũng chưa hoàn thành giao nhiệm vụ cho các đơn vị có chức năng kinh doanh nhà ở để thực hiện mua sắm tập trung và quản lý tài sản công theo quy định.

Một khó khăn nổi bật được chỉ ra là số lượng xã sau sáp nhập quá lớn, trong đó nhiều xã mới chưa có đủ xe ô tô phục vụ công tác chung. Tỉnh đã chuẩn bị kinh phí, gồm ngân sách địa phương và phần bổ sung từ Trung ương, để thực hiện mua sắm tập trung xe ô tô với mục tiêu hoàn thành trong tháng 12.

Lãnh đạo tỉnh Thanh Hóa thẳng thắn nhìn nhận những tồn tại hiện nay, bao gồm việc bàn giao tài sản cho xã, phường chưa hoàn thành; số lượng cơ sở nhà, đất cần tiếp tục xử lý còn lớn, kéo theo yêu cầu về thời gian và nguồn lực; việc giao nhiệm vụ cho đơn vị có chức năng quản lý, kinh doanh nhà ở còn chậm. Cùng với đó, một số địa phương vẫn lúng túng trong xử lý tài sản cũ do vướng mắc về nguồn gốc và hồ sơ pháp lý. Thanh Hóa là tỉnh có số lượng đơn vị hành chính cấp xã lớn nhất cả nước, dẫn đến khối lượng trụ sở và tài sản phải rà soát, xử lý rất lớn.

Tỉnh Nghệ An cũng đang đối mặt nhiều khó khăn. Một số cơ sở nhà, đất thiếu hồ sơ pháp lý; quy hoạch sử dụng đất và quy hoạch xây dựng chưa đồng bộ; địa bàn rộng và nhiều xã sau sáp nhập cách xa trung tâm; trong khi tình trạng thừa – thiếu biên chế cục bộ khiến việc tiếp nhận và xử lý tài sản công gặp thêm trở ngại.

Một số tỉnh cũng chia sẻ khó khăn trong công tác này như: nhiều tài sản nằm tại các khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa, điều kiện tiếp cận khó khăn; nhiều hồ sơ pháp lý được hình thành qua nhiều giai đoạn, gây khó khăn cho việc xác định tình trạng và phương án xử lý.

Trước khối lượng công việc lớn và yêu cầu hoàn thành trong thời gian ngắn, Thanh Hóa xác định ba nhóm nhiệm vụ trọng tâm trong giai đoạn tới. Tỉnh sẽ khẩn trương hoàn thành phương án sắp xếp và xử lý nhà, đất theo kế hoạch, ưu tiên bố trí tài sản cho giáo dục, y tế, văn hóa, thể thao và trụ sở xã, phường. Tỉnh triển khai đầy đủ quy định của Chính phủ và Bộ Tài chính về thống kê tài sản, tiêu chuẩn và định mức sử dụng tài sản công, nhất là tài sản hạ tầng và tài sản có giá trị lớn. Bên cạnh đó, Tỉnh sẽ kiện toàn chức năng, nhiệm vụ của các đơn vị sự nghiệp và trung tâm phát triển quỹ đất để nâng cao hiệu quả quản lý, khai thác tài sản công, bao gồm cả tổ chức mua sắm tập trung, đặc biệt là xe ô tô phục vụ nhiệm vụ chung, bảo đảm hoàn thành trong thời hạn quy định.