Quản lý, điều hành giá linh hoạt, thận trọng, hiệu quả
Nhằm thực hiện mục tiêu giữ ổn định mặt bằng giá, tháo gỡ khó khăn cho sản xuất - kinh doanh trong bối cảnh dịch COVID-19 vẫn còn diễn biến phức tạp, năm2021, Bộ Tài chính đã triển khai quyết liệt các giải pháp tăng cường quản lý, điều hành giá chủ động, linh hoạt.
Với vai trò là cơ quan Thường trực Ban Chỉ đạo điều hành giá của Thủ tướng Chính phủ, thời gian qua, Bộ Tài chính luôn bám sát định hướng chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về công tác quản lý, điều hành và bình ổn giá cả thị trường.
Cụ thể, Bộ Tài chính đã ban hành Chỉ thị số 06/CT-BTC ngày 21/12/2020 về việc tăng cường công tác quản lý, điều hành và bình ổn giá trong dịp Tết Nguyên đán Tân Sửu năm 2021, trong đó đề nghị các đơn vị thuộc Bộ Tài chính, Sở Tài chính các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chủ động thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ về quản lý, điều hành, bình ổn giá cả thị trường và thực hiện nghiêm túc chế độ báo cáo trong dịp Tết Nguyên đán.
Đồng thời, Bộ Tài chính phối hợp với các bộ, ngành đánh giá, dự báo tình hình giá cả và tính toán các kịch bản, giải pháp điều hành báo cáo Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo, quán triệt triển khai đồng bộ, đảm bảo mục tiêu kiểm soát lạm phát theo mục tiêu Quốc hội và Chính phủ đề ra.
Trước diễn biến phức tạp của đại dịch COVID-19 ảnh hưởng đến giá cả thị trường, thực hiện ý kiến chỉ đạo của Chính phủ tại Công văn số 3025/VPCP-KTTH ngày 08/5/2021 về công tác điều hành giá năm 2021, Bộ Tài chính đã có Công văn số 4896/BTC-QLG ngày 14/5/2021 đề nghị UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tiếp tục tăng cường công tác quản lý, điều hành và bình ổn giá cả thị trường trên địa bàn, để vừa thực hiện "mục tiêu kép" của Chính phủ, vừa giữ ổn định mặt bằng giá, tháo gỡ khó khăn cho sản xuất, kinh doanh.
Với các giải pháp đã thực hiện, giá cả thị trường được giữ ổn định, nguồn cung hàng được đảm bảo, kể cả trong những khu vực cách ly do dịch COVID-19, chỉ số giá bình quân (CPI) bình quân năm 2021 chỉ tăng 1,84% so với cùng kỳ năm trước, là mức tăng thấp nhất kể từ năm 2016; góp phần kiểm soát lạm phát theo mục tiêu đề ra năm 2021 (không quá 4%).
Cùng với đó, Bộ Tài chính đã tập trung thực hiện tốt công tác tổng hợp, phân tích, dự báo giá cả thị trường, nhất là giá các mặt hàng lương thực, thực phẩm, hàng tiêu dùng, vật tư y tế, vật liệu xây dựng để kịp thời báo cáo Ban Chỉ đạo điều hành giá của Thủ tướng Chính phủ.
Bộ Tài chính đã chủ động phối hợp với Bộ Công Thương theo dõi sát diễn biến giá xăng dầu thế giới, đồng thời trên cơ sở yêu cầu kiểm soát lạm phát để điều hành giá xăng dầu trong nước theo đúng nguyên tắc thị trường; Đồng thời, đã tính toán sử dụng linh hoạt Quỹ Bình ổn giá phù hợp nhằm tránh biến động giá đột ngột trong các kỳ điều hành, góp phần hỗ trợ đời sống người dân và hoạt động sản xuất kinh doanh.
Bên cạnh đó, Bộ Tài chính đã chủ động quản lýđiều hành giá cả các mặt hàng như: Điện, vật tư y tế phòng chống dịch bệnh, sách giáo khoa...
Theo đó, giá vật tư y tế phòng chống dịch bệnh được tăng cường công khai, minh bạch về thông tin; Giá nhiều loại thuốc, trang thiết bị, vật tư y tế, dịch vụ xét nghiệm COVID-19 đã được công khai ... trên trang điện tử của Bộ Y tế.
Các chính sách được xây dựng là công cụ hữu ích đảm bảo thực hiện hoạt động khám chữa bệnh, phục vụ công tác phòng chống dịch COVID-19. Bộ Y tế đã ban hành Thông tư số 16/2021/TT-BYT quy định giá dịch vụ xét nghiệm SARS-CoV-2 và đã trình Chính phủ ban hành Nghị định số 98/2021/NĐ-CP về quản lý trang thiết bị, vật tư y tế, trong đó đưa trang thiết bị y tế, sinh phẩm xét nghiệm vào diện kê khai giá.
Mặt hàng điện tiếp tục được giảm giá, giảm tiền sử dụng trong 3 đợt theo các Nghị quyết của Chính phủ để hỗ trợ cho một số khách hàng sử dụng điện trongbối cảnh ảnh hưởng của dịch bệnh COVID-19.
Giá nước sạch sinh hoạt tiếp tục triển khai giảm giá đợt 2 theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ hỗ trợ cho người dân và các đối tượng sử dụng nước sạch sinh hoạt bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh COVID-19. Giá dịch vụ bưu chính viễn thông cơ bản được giữ ổn định, trong đó có những gói hỗ trợ dịch vụ viễn thông để hỗ trợ cước viễn thông, giảm giá để giảm bớt khó khăn cho người dân và các đối tượng bị ảnh hưởng bởi COVID-19.
Mặt hàng sách giáo khoa lớp 2 và lớp 6 được triển khai chủ trương đổi mới sách giáo khoa theo đúng lộ trình. Bộ Tài chính đã phối hợp với các Nhà xuất bản thực hiện kiểm soát, tiết giảm các chi phí trong cơ cấu giá thành sách giáo khoa để giảm giá sách giáo khoa theo nguyên tắc kiểm soát chặt chẽ chi phí sản xuất, phát hành, chủ động tiết kiệm chi phí, xác định giá sách giáo khoa đảm bảo cân đối hài hòa lợi ích kinh tế Nhà xuất bản và mục đích phục vụ an sinh xã hội, tác động tích cực tới tâm lý của người dân.
Đồng thời BộTài chính cũng đãlàm tốt công tác tổng hợp, phân tích diễn biến giá cả thị trường cũng được triển khai mạnh mẽ, qua đó, kịp thời nắm bắt được các yếu tố biến động của thị trường để có các giải pháp cân đối cung cầu, bình ổn giá cả thị trường phù hợp đối với các mặt hàng chịu sự tác động từ thị trường thế giới; Một số biến động bất thường của một số hàng hóa, dịch vụ xảy ra cục bộ trên một số địa bàn có diễn biến dịch phức tạp cũng được xử lý kịp thời. Qua đó, đã giúp mặt bằng giá trong nước được ổn định.
Nhìn chung, công tác quản lý, điều hành giá năm 2021 được thực hiện thận trọng, linh hoạt và chủ động, góp phần kiểm soát lạm phát theo đúng mục tiêu và hỗ trợ mục tiêu kép của Chính phủ, qua đó vừa giữ ổn định mặt bằng giá để tháo gỡ khó khăn cho sản xuất, kinh doanh, đời sống của người dân đảm bảo các điều kiện cho công tác phòng chống dịch bệnh COVID-19, vừa hỗ trợ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Đồng bộ các giải pháp quản lý, điều hành giá năm 2022
Bước sang năm 2022, đại dịch COVID-19 vẫn còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ khó lường, gây ra khó khăn đối với hoạt động sản xuất, cung ứng, lưu thông hàng hóa và áp lực đối với công tác điều hành giá. Trong bối cảnh đó, công tác quản lý, điều hành giá cần triển khai đồng bộcác giải pháp, nhiệm vụ trọng tâm sau:
Một là, tiếp tục triển khai toàn diện công tác sửa đổi hoàn thiện thể chế pháp luật về giá. Trọng tâm là xây dựng Luật giá (sửa đổi) nhằm hướng đến tính thống nhất đồng bộ của hệ thống pháp luật về giá; tăng cường phân công, phân cấp và cụ thể hóa trách nhiệm của cá nhân trong công tác quản lý, điều hành giá; Đẩy mạnh công tác kiểm tra, thanh tra giá; củng cố hoàn thiện phương pháp định giá, các biện pháp hiệp thương giá, kê khai giá và bình ổn giá.
Hai là, theo dõi sát diễn biến kinh tế thế giới, tình hình lạm phát chung, diễn biến giá cả các mặt hàng nhiên liệu và vật tư chiến lược để kịp thời ứng phó trong điều hành sản xuất trong nước, cân đối cung cầu và chính sách xuất nhậu khẩu phù hợp, tạo điều kiện cho công tác quản lý, điều hành giá nhằm kiểm soát lạm phát trong nước ngay từ những tháng đầu năm 2022.
Trên cơ sở đó, các bộ, ngành, địa phương có trách nhiệm tổ chức, theo dõi sát diễn biến cung cầu, giá cả thị trường các mặt hàng quan trọng, thiết yếu để có biện pháp điều hành phù hợp. Chủ động tiếp tục tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, trong lưu thông để chuẩn bị các nguồn hàng dự trữ, bình ổn giá cả thị trường nhất là dịp Tết Nguyên đán năm 2022.
Đồng thời, đẩy mạnh thực hiện công tác kê khai giá, niêm yết giá, công khai thông tin về giá; Tăng cường chỉ đạo các cơ quan chức năng chủ động có kế hoạch hoặc lồng ghép vào các kế hoạch nhiệm vụ chuyên môn để tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về quản lý giá, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm theo quy định của pháp luật.
Ba là, giá một số mặt hàng thuộc danh mục Nhà nước định giá tiếp tục điều hành thận trọng, phù hợp với tình hình thực tế trong từng thời kỳ. Cách Bộ quản lý ngành, lĩnh vực tiếp tục phối hợp với Tổng cục Thống kê, Bộ Tài chính trong việc rà soát, tính toán các phương án điều chỉnh, đánh giá tác động đối với kinh tế xã hội, mặt bằng giá, chuẩn bị đầy đủ các điều kiện về chính sách, văn bản quy phạm pháp luật để chủ động có phương án điều hành phù hợp khi có dư địa.
Bốn là, tiếp tục điều hành chính sách tài khóa chủ độn, chặt chẽ phối hợp với chính sách tiền tệ linh hoạt để tạo sự hài hòa, hiệu quả, hợp lý với các chính sách kinh tế vĩ mô chung; Qua đó hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh và đời sống của người dân chịu ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, kiểm soát lạm phát cơ bản và tạo cơ sở cho việc kiểm soát lạm phát chung.
Năm là, tăng cường công tác tổng hợp, phân tích, dự báo thị trường giá cả và thực hiện chế độ báo cáo kịp thời theo quy định. Kịp thời dự báo được các biến động của thế giới và đánh giá tác động tới kinh tế trong nước, đặc biệt là trước tác động của giá nguyên, nhiên vật liệu leo thang.
Sáu là, tăng cường kiểm tra, giám sát giá cả thị trường để kịp thời xử lý nghiêm các vi phạm về giá, đầu cơ, tháo túng giá; đồng thời tham mưu cho các cấp có thẩm quyền điều hành giá cả cho phù hợp với nguyên tắc thị trường và điều hành kinh tế vĩ mô.
Song song với đó là cần thường xuyên đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền về chủ trương, biện pháp bình ổn giá, kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm an sinh xã hội, góp phần tạo ra sự đồng thuận trong xã hội để hạn chế tối đa các tác động tăng giá do yếu tố tâm lý, kỳ vọng lạm phát.
* TS. Nguyễn Anh Tuấn - Cục trưởng Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính).
** Bài đăng trên Tạp chí Tài chính kỳ 1+2 - Tháng 01/2022.
