Tại Hội nghị, các đại biểu đã tập trung trao đổi, thảo luận, đánh giá đúng thực trạng tình hình, xác định rõ những điểm nghẽn, khó khăn, vướng mắc và thời cơ, thuận lợi, trên cơ sở đó đề xuất những nhiệm vụ, giải pháp cụ thể, khả thi để tiếp tục thúc đẩy, nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh và đẩy mạnh xuất khẩu trong thời gian tới.
 |
| Hội nghị Kinh doanh xuất khẩu gạo do Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương chủ trì tổ chức. |
Xuất khẩu đối mặt hàng loạt thách thức
Phát biểu tại Hội nghị, Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu Nguyễn Anh Sơn cho biết: Hiện nay, hoạt động xuất khẩu gạo của Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều khó khăn do tình trạng bất ổn an ninh, chính trị leo thang tại một số quốc gia, khu vực; tỷ lệ lạm phát tuy đã giảm nhưng vẫn ở mức cao; thương mại, đầu tư toàn cầu phục hồi chậm, nhiều nền kinh tế lớn tiếp tục điều hành chính sách tiền tệ thắt chặt… tạo áp lực lớn lên thị trường tài chính, tiền tệ, tỷ giá tại các nước đang phát triển. Trong khi đó, nhu cầu tiêu dùng và các hoạt động kinh tế vẫn ở mức thấp. Chính sách bảo hộ xuất hiện trở lại ở nhiều nước dưới các hình thức khác nhau. Các nước phát triển càng ngày càng quan tâm nhiều đến các vấn đề an toàn cho người tiêu dùng, phát triển bền vững, chống biến đổi khí hậu, từ đó dựng lên những tiêu chuẩn và quy định mới với các sản phẩm nhập khẩu.
Trong bối cảnh này, dưới sự chỉ đạo thường xuyên, trực tiếp của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công Thương đã chủ động phối hợp với các Bộ, ngành liên quan, bám sát tình hình quốc tế, trong nước để có những phản ứng chính sách kịp thời, hiệu quả đối với các vấn đề cụ thể; đồng thời, triển khai thực hiện nhiều giải pháp hữu hiệu nhằm hỗ trợ các hiệp hội, ngành hàng, cộng đồng doanh nghiệp phát triển sản xuất kinh doanh, thúc đẩy xuất khẩu.
 |
| Ông Nguyễn Anh Sơn - Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu phát biểu tại Hội nghị. |
Theo số liệu thống kê sơ bộ của cơ quan Hải quan, trong 11 tháng năm 2025, xuất khẩu gạo đạt hơn 7,53 triệu tấn gạo với trị giá trên 3,85 tỷ USD, giá xuất khẩu bình quân đạt 511,09 USD/tấn; giảm 10,9% về lượng và giảm 27,4% về trị giá so với cùng kỳ năm 2024 - năm xuất khẩu gạo cao nhất từ trước tới nay.
Về thị trường xuất khẩu, một số thị trường ghi nhận sự sụt giảm so với cùng kỳ như: Indonesia (giảm gần 96,38%), Malaysia (giảm 32,5%). Bên cạnh đó, đáng chú ý lượng gạo xuất khẩu gia tăng tại các thị trường Ghana (tăng 52,64%), Trung Quốc (tăng 165,14%), Bangladesh (tăng gấp 238,48 lần) và Senegal (tăng khoảng 73 lần)… đã bù đắp cho sự sụt giảm của các thị trường Indonesia, Cuba, Malaysia... Về chủng loại gạo xuất khẩu, Việt Nam chủ yếu tập trung xuất khẩu các loại gạo trắng chất lượng cao, gạo thơm các loại với tổng lượng gạo xuất khẩu chiếm 69% tổng lượng gạo xuất khẩu tính đến tháng 10/2025.
Loạt giải pháp đẩy mạnh xuất khẩu gạo trong năm 2026
Đánh giá về sản lượng gạo trong năm 2026, đại diện Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật - Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết, dự kiến sản lượng sản xuất năm 2026 đạt khoảng 43 triệu tấn, giảm khoảng 0,2 triệu ha so với cùng kỳ do giảm diện tích gieo trồng tại các mùa vụ. Các địa phương tập trung khôi phục sản xuất sau ảnh hưởng thiên tai, tập trung sản xuất vụ Đông Xuân năm 2025-2026, đảm bảo diện tích gieo trồng, cơ cấu giống, thời vụ. Đồng thời, đẩy mạnh triển khai Đề án Phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) đến năm 2030 và phát triển tiêu thụ, thúc đẩy xuất khẩu sản phẩm gạo này.
Theo ông Trần Quốc Toản – Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương, hoạt động xuất khẩu gạo năm 2026 sẽ chịu tác động từ các yếu tố như Philippines dự kiến quay trở lại nhập khẩu từ tháng 01/2026, mặc dù có sự thay đổi về thuế và có khả năng thay đổi quy định về nhập khẩu nhưng là yếu tố thúc đẩy xuất khẩu gạo của Việt Nam trong năm 2026; Sự quay trở lại nhập khẩu từ các thị trường truyền thống gồm Trung Quốc, Bangladesh, châu Phi; Tín hiệu thị trường từ các thỏa thuận thương mại gạo giữa Việt Nam và các nước; Chất lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam ngày càng được nâng cao, gia tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường thế giới.
Trong điều kiện này, ông Lê Thanh Tùng – Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội ngành hàng lúa gạo Việt Nam cho rằng, cần xác định lúa gạo là hàng hóa đặc biệt cần được theo dõi chặt chẽ vừa đảm bảo tiêu thụ trong nước và an ninh lương thực vừa đáp ứng nhu cầu xuất khẩu có hiệu quả. Đồng thời cần có liên kết xây dựng một vùng nguyên liệu ổn định đáp ứng yêu cầu an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc, ổn định chất lượng, xây dựng thương hiệu; xác định sản xuất đáp ứng theo yêu cầu, tiêu chuẩn và số lượng của các quốc gia nhập khẩu. Trên cơ sở đó, ông Tùng kiến nghị Hiệp hội Lương thực Việt Nam và các doanh nghiệp thành viên hợp tác với hiệp hội ngành hàng lúa gạo Việt Nam xây dựng thí điểm một số vùng nguyên liệu đạt chuẩn theo tiêu chí của đề án 1 triệu ha; các doanh nghiệp ủng hộ, tích cực tham gia xây dựng vùng nguyên liệu theo Đề án "Phát triển bền vững một triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL đến năm 2030".
Theo ông Ngô Chung Khanh – Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên, Bộ Công Thương, các thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo của Việt Nam vẫn chưa thực sự tận dụng hiệu quả các ưu đãi từ các FTA mang lại, chưa chú trọng tới các thị trường lớn, giá trị cao, chưa tập trung phát triển thương hiệu gạo riêng tại thị trường các FTA. Để giải quyết vấn đề này, ông Ngô Chung Khanh đã đề xuất một số giải pháp như: Xây dựng kế hoạch, chiến lược tận dụng các FTA hiệu quả; Phân công chi tiết và đôn đốc việc phối hợp giữa các cơ quan, doanh nghiệp; Xây dựng chiến lược và thúc đẩy việc xây dựng thương hiệu gạo Việt Nam; Tăng cường kết nối, cùng tiến cùng lùi với sự điều phối của cơ quan nhà nước, các Hiệp hội…
