Xuất khẩu đạt trên 16,5 tỷ USD

Ngày 21/11, tại Hội nghị tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, rào cản thương mại mở rộng thị trường xuất khẩu gỗ và lâm sản, ông Nguyễn Văn Diện - Phó Cục trưởng Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) thông tin, kim ngạch xuất khẩu lâm sản trong năm đạt kết quả tích cực, số liệu cập nhật mới nhất đến cuối ngày 20/11/2025 đạt 16,5 tỷ USD, tăng 5,4% so với cùng kỳ.

Theo ông Diện, mặc dù đạt được kết quả tích cực, nhưng thách thức đặt ra đối với ngành cũng rất lớn, đặc biệt là mặt hàng gỗ bởi rào cản thương mại, chính sách thuế từ các thị trường đối tác.

Đối với thị trường Hoa Kỳ - thị trường xuất khẩu gỗ rất lớn của Việt Nam đã có những bước đi khác biệt bằng chính sách thuế đối ứng đã tác động đến xuất khẩu bị tác động rất lớn, trước đó là 0%, hiện nay có thời điểm sẽ là 40%

Ở góc độ địa phương, ông Hồ Trúc Thanh - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường TP. Hồ Chí Minh cho biết, sau khi sáp nhập, TP. Hồ Chí Minh trở thành trung tâm chế biến gỗ lớn nhất cả nước, với khoảng 5.120 doanh nghiệp.

Nguồn nguyên liệu sản xuất, chế biến chủ yếu từ nhập khẩu chiếm tỉ lệ khoảng 99%, còn lại là gỗ rừng trồng trong nước như: gỗ cao su, gỗ tràm. Công nghệ sử dụng sản xuất các mặt hàng thủ công mỹ nghệ đa số làm thủ công chiếm tỉ lệ 80%, số còn lại là sản xuất theo dây chuyền bán tự động và tự động. 

Theo ông Thanh, trong bối cảnh yêu cầu truy xuất nguồn gốc gỗ, tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế (PEFC/VFCS, FSC) và chính sách thương mại của các thị trường lớn ngày càng nghiêm ngặt, việc thúc đẩy quản lý rừng bền vững và cấp chứng chỉ rừng là nhiệm vụ cấp bách. Đồng thời, hỗ trợ doanh nghiệp chế biến gỗ vượt qua khó khăn, mở rộng thị trường xuất khẩu là yêu cầu trọng tâm của ngành.

Gần 300 vụ điều tra phòng vệ thương mại

Bà Trương Thùy Linh – Phó Cục trưởng Cục Phòng vệ Thương mại- Bộ Công Thương cho biết, các biện pháp phòng vệ thương mại (PVTM) gồm 3 biện pháp chính: Chống bán phá giá (CBPG), chống trợ cấp (CTC) và tự vệ (TV).

Các vụ PVTM ngày một tăng, trong 10 tháng năm 2025 đã có gần 300 vụ điều tra phòng vệ thương mại, nhiều hơn số vụ của cả năm 2023. 

Chia sẻ về xu hướng điều tra PVTM, bà Linh cho rằng, phạm vi sản phẩm bị điều tra ngày càng đa dạng, từ những sản phẩm có kim ngạch xuất khẩu lớn, như: gỗ, pin năng lượng mặt trời, thép, nhôm, thủy sản; lốp xe… đến những sản phẩm có kim ngạch xuất khẩu trung bình và nhỏ, như: túi giấy, mật ong, đĩa giấy, bật lửa gas...

Thường xuyên điều tra “kép”, điều tra nhiều biện pháp, điều tra “chùm” với cùng một sản phẩm. Chẳng hạn, mặt hàng pin năng lượng mặt trời/thép CORE bị áp thuế tự vệ, thuế chống lẩn tránh thuế CBPG và CTC, đang bị điều tra CBPG và CTC; nhôm bị điều tra chống lẩn tránh thuế CBPG và CTC, thuế CBPG…

Với điều tra “chùm", Việt Nam thường xuyên bị điều tra chung với Thái Lan, Campuchia, Ấn Độ, Indonesia… cũng là các quốc gia xuất khẩu các mặt hàng tương đương; thường bị điều tra sau khi Trung Quốc bị điều tra PVTM.

Phạm vi điều tra ngày càng mở rộng; xu hướng điều tra khắt khe hơn; thời gian điều tra kéo dài, đặc biệt điều tra chống lẩn tránh; mức thuế PVTM cao do vấn đề kinh tế thị trường, tình hình thị trường đặc biệt.

Theo phân tích của bà Linh, nguyên nhân Việt Nam bị nước ngoài gia tăng điều tra, áp dụng các biện pháp PVTM là do Việt Nam tham gia nhiều FTA đa phương, song phương, khu vực; xuất khẩu gia tăng, cạnh tranh với ngành sản xuất của các nước nhập khẩu; tác động của đại dịch COVID-19 và tình hình chính trị phức tạp trên thế giới khiến xu hướng bảo hộ gia tăng; một số nước bị áp thuế PVTM tìm cách lẩn tránh thuế thông qua nước thứ ba; PVTM là công cụ hợp pháp.

Riêng đối với ngành gỗ, nguyên nhân gia tăng điều tra, áp dụng các biện pháp PVTM là do 6 tháng đầu năm 2025, kim xuất khẩu gỗ dán của Việt Nam sang Hoa Kỳ đạt 280 triệu USD, tăng 38,5% cùng kỳ năm 2024, chiếm 33,4% tổng kim ngạch nhập khẩu sản phẩm cùng loại của Hoa Kỳ.

Cùng với đó, Việt Nam xuất khẩu nhiều đồ nội thất nhất vào thị trường Hoa Kỳ chiếm trên 56% tổng kim ngạch xuất khẩu của doanh nghiệp gỗ Việt và̀ tương đương 40,2% tổng nhập khẩu nội thất gỗ của Hoa Kỳ trong 9 tháng đầu năm 2025.

Theo danh sách cảnh báo sớm của Cục PVTM, gỗ là một những mặt hàng có nguy cơ bị điều tra, áp dụng biện pháp PVTM và lẩn tránh biện pháp PVTM từ các thị trường Hoa Kỳ, EU, Australia, Mexico...

Từ thực tế trên, đại diện Bộ Công Thương đưa ra khuyến nghị đối với hiệp hội và doanh nghiệp, cần theo dõi thông tin cảnh báo sớm của Cục PVTM, thông tin cho các doanh nghiệp thành viên; phối hợp phát hiện và ngăn chặn các hành vi lẩn tránh; định hướng chiến lược chung và khuyến khích các doanh nghiệp thành viên tham gia khi bị điều tra để đảm bảo lợi ích chung cả ngành; phối hợp chặt chẽ và cung cấp thông tin cho Chính phủ để gửi bình luận, bày tỏ quan điểm tới chính phủ nước ngoài và cơ quan điều tra...