Phối hợp ngăn chặn hàng giả, bảo vệ người tiêu dùng trên không gian số

Thương mại điện tử bùng nổ

Theo báo cáo của Bộ Công Thương, năm 2024, quy mô thị trường thương mại điện tử đạt hơn 25 tỷ USD, tăng hơn 20% so với năm 2023, chiếm khoảng 9 - 10% tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng cả nước.

Con số này tiếp tục bùng nổ trong 9 tháng năm 2025, với doanh thu trên các sàn thương mại điện tử lớn đã đạt 305,9 nghìn tỷ đồng (khoảng 12,2 tỷ USD), tăng 34,35% so với cùng kỳ. Dự báo cả năm 2025, thị trường thương mại điện tử sẽ cán mốc 39 tỷ USD.

Mặc dù thị trường thương mại điện tử ở Việt Nam đang khẳng định vị thế hàng đầu Đông Nam Á, xếp thứ 3 sau Indonesia và Thái Lan, với hơn 60 triệu người mua sắm trực tuyến nhưng tăng trưởng “nóng” cũng kéo theo rủi ro. Khi cùng với thương mại điện tử bùng nổ - hàng giả, hàng nhái, gian lận thương mại cũng len lỏi ngày càng tinh vi trên không gian số.

Thương mại điện tử bùng nổ cũng khiến hàng giả, hàng nhái len lỏi trên không gian số.

Trong 9 tháng năm 2025, lực lượng Quản lý thị trường và các đơn vị chức năng thuộc Bộ Công Thương đã phát hiện và xử lý 15.544 vụ vi phạm, thu nộp ngân sách gần 216 tỷ đồng; trong đó số tiền xử phạt vi phạm hành chính hơn 191 tỷ đồng, trị giá hàng hóa vi phạm gần 211 tỷ đồng. Đặc biệt, có 133 vụ việc có dấu hiệu tội phạm được chuyển cơ quan điều tra xử lý theo quy định.

Đáng chú ý, trên môi trường thương mại điện tử, lực lượng chức năng cũng đã xử lý 4.052 vụ vi phạm, xử phạt gần 63 tỷ đồng, gỡ bỏ 44.446 sản phẩm và chặn 12.414 gian hàng có dấu hiệu vi phạm. Các đối tượng vi phạm ngày càng sử dụng thủ đoạn tinh vi, lợi dụng nền tảng số, dịch vụ giao hàng nhanh và chính sách thương mại thay đổi để trốn tránh sự kiểm tra của cơ quan chức năng.

Trước thực tế đó, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) đang tăng cường phối hợp với các bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp và các sàn thương mại điện tử để siết chặt kỷ cương, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước xác định một trong những “chìa khóa” để chống hàng giả, bảo vệ người tiêu dùng đó là tăng cường phối hợp với các cơ quan liên quan. Chính vì vậy, ở cấp Trung ương, Cục phối hợp chặt chẽ với Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương), Cục Công nghiệp an ninh (Bộ Công an), Cục Hải quan, Cục Thuế (Bộ Tài chính)… trong việc chia sẻ dữ liệu, giám sát dòng hàng hóa, dòng tiền, dòng thông tin trên môi trường số.

Tăng cường phối hợp trong đấu tranh chống hàng giả trên môi trường điện tử

Thông qua các kế hoạch cao điểm, cơ quan quản lý nhà nước tăng cường rà soát các sàn thương mại điện tử, website, ứng dụng mạng xã hội, đặc biệt là các sàn xuyên biên giới và mô hình “giá rẻ bất thường”. Từ dữ liệu do các sàn, doanh nghiệp và cơ quan công an cung cấp, lực lượng quản lý thị trường có thêm căn cứ để tổ chức kiểm tra, xử lý kịp thời các gian hàng, kho hàng, đường dây lợi dụng thương mại điện tử để kinh doanh hàng giả, hàng cấm, hàng không rõ nguồn gốc.

Chính vì vậy, các chương trình phối hợp liên ngành vì thế được thiết kế ngày càng bài bản hơn: từ việc xác định nhóm hàng, nhóm đối tượng, lựa chọn nền tảng, đến quy trình tiếp nhận và xử lý phản ánh của người tiêu dùng. Khi một vụ việc được phát hiện, dữ liệu không chỉ dừng ở xử lý hành chính mà còn được nghiên cứu để nhận diện mô hình vi phạm, cập nhật vào hệ thống cảnh báo sớm, phục vụ cho các đợt kiểm tra sau này.

Các cơ quan chức năng tăng cường phối hợp trong cuộc chiến chống hàng giả, hàng nhái trên môi trường điện tử.

Bên cạnh đó, cơ quan chức năng cũng đã phối hợp cùng với các sàn thương mại điện tử lớn trong nước ký thỏa thuận, cam kết tăng cường cơ chế “lọc” nhà bán hàng, siết chặt việc kiểm soát danh mục hàng hóa, xử lý mạnh tay với gian hàng vi phạm.

Thời gian tới, cơ quan quản lý đặt mục tiêu đẩy mạnh chia sẻ dữ liệu giữa các bên: từ thông tin đăng ký kinh doanh, đăng ký thuế của tổ chức, cá nhân kinh doanh trực tuyến; dữ liệu giao dịch thanh toán; dữ liệu về vi phạm đã xử lý; đến dữ liệu cảnh báo do các tổ chức bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, hiệp hội ngành hàng cung cấp. Khi dòng dữ liệu được “thông suốt”, việc phát hiện, khoanh vùng, xử lý vi phạm sẽ chuyển từ thế bị động sang chủ động, giảm phụ thuộc vào kiểm tra thủ công tại từng địa điểm.

Về phía doanh nghiệp và sàn thương mại điện tử, các cam kết bảo vệ người tiêu dùng sẽ được “luật hóa” bằng quy chế phối hợp và các điều khoản cụ thể trong hợp đồng với nhà bán hàng. Những đơn vị tích cực hợp tác, nhanh chóng gỡ bỏ sản phẩm vi phạm, xây dựng công cụ báo cáo - cảnh báo hiệu quả sẽ nhận được sự ghi nhận, khuyến khích; ngược lại, những sàn, doanh nghiệp thiếu hợp tác, để tình trạng hàng giả, hàng nhái kéo dài sẽ bị xử lý nghiêm.

Ở góc độ người dân, các kênh tiếp nhận phản ánh, khiếu nại sẽ được đa dạng hóa: từ đường dây nóng, email, cổng thông tin điện tử, mạng xã hội, đến các ứng dụng di động cho phép gửi hình ảnh, thông tin vi phạm chỉ bằng vài thao tác. Mỗi phản ánh của người tiêu dùng sẽ là một “nguồn tin nghiệp vụ” quan trọng để lực lượng chức năng vào cuộc.