Đánh giá kỹ rủi ro khi mở rộng đầu tư của tổ chức bảo hiểm tiền gửi

Nghiên cứu kỹ lưỡng mức phí

Thẩm tra dự án Luật BHTG (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi cho biết, Ủy ban tán thành với sự cần thiết ban hành Luật BHTG (sửa đổi) nhằm hoàn thiện khung pháp lý bảo vệ người gửi tiền, tăng tính an toàn của hệ thống TCTD. Ủy ban đề nghị tiếp tục rà soát, hoàn thiện để bảo đảm phù hợp với chủ trương, quan điểm của Đảng, bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp và thống nhất với hệ thống pháp luật; đồng thời đánh giá kỹ lưỡng hơn về các nguồn lực, điều kiện bảo đảm cho việc thi hành Luật.

Liên quan đến quyền và nghĩa vụ của tổ chức BHTG, Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị quy định rõ vai trò chủ động tính phí của tổ chức tham gia BHTG và vai trò kiểm tra, đối chiếu của tổ chức BHTG trong tính phí, đồng thời cần có hướng dẫn cụ thể về phương pháp tính. Bên cạnh đó, cần làm rõ giá trị pháp lý của kết quả kiểm tra do tổ chức BHTG thực hiện, tăng cường cơ chế chia sẻ thông tin, phối hợp hiệu quả giữa các cơ quan có liên quan trong công tác thanh tra, giám sát TCTD.

Ủy ban cũng đề nghị phân biệt rõ các trường hợp và điều kiện tổ chức BHTG được tiếp nhận hỗ trợ từ ngân sách nhà nước, vay của TCTD hoặc tổ chức khác có bảo lãnh của Chính phủ, hoặc vay đặc biệt của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, bảo đảm phù hợp với quy trình lập và phân bổ ngân sách nhà nước. Cùng với đó, cần phân định rõ nhiệm vụ, quyền hạn của tổ chức BHTG và Ngân hàng Hợp tác xã Việt Nam trong việc bố trí nhân sự tham gia quản lý, điều hành quỹ tín dụng nhân dân được kiểm soát đặc biệt.

Đối với quy định về phí BHTG, Ủy ban Kinh tế và Tài chính cho rằng việc quy định mức phí cần được nghiên cứu kỹ lưỡng để vừa bảo đảm ổn định nguồn thu cho tổ chức BHTG, vừa phù hợp với năng lực tài chính của các tổ chức tham gia. Ủy ban đề nghị thường xuyên rà soát, có lộ trình tính phí phân biệt dựa trên đánh giá và phân loại tổ chức tham gia BHTG, cụ thể hóa tiêu chí đánh giá, phương pháp đo lường rủi ro và phương pháp tính phí dựa trên mức độ rủi ro.

Việc thu phí để bù đắp thâm hụt Quỹ dự phòng nghiệp vụ chỉ nên thực hiện trong những trường hợp đặc biệt, khi có ảnh hưởng đến toàn hệ thống, nhằm hạn chế việc tổ chức BHTG phải vay đặc biệt từ Ngân hàng Nhà nước. Dự thảo cũng cần quy định rõ giới hạn mức tăng phí, thời hạn tăng và lộ trình quay lại mức phí thông thường sau khi bù đắp khoản vay đặc biệt, bảo đảm minh bạch và khả thi.

Liên quan đến chính sách cho phép TCTD được kiểm soát đặc biệt tạm hoãn nộp phí BHTG, Ủy ban đề nghị chính sách này cần được đưa vào phương án cơ cấu lại do cấp có thẩm quyền phê duyệt để bảo đảm tính tổng thể khi xem xét và thực hiện phương án cơ cấu lại. Đồng thời, cần làm rõ thời hạn tạm hoãn nộp phí, phương án hoàn trả, cũng như hướng xử lý trong trường hợp TCTD được kiểm soát đặc biệt không thể hoàn trả đầy đủ khoản tiền được tạm hoãn theo phương án cơ cấu lại.

Về hạn mức trả tiền bảo hiểm, Ủy ban Kinh tế và Tài chính cho rằng việc giao Thống đốc Ngân hàng Nhà nước quy định hạn mức chi trả trong từng thời kỳ là phù hợp, song cần có hướng dẫn cụ thể về nguyên tắc điều chỉnh hạn mức phù hợp với thực tiễn, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người gửi tiền.

Đối với việc chi trả vượt hạn mức, dự thảo cần quy định rõ căn cứ xác định “trường hợp đặc biệt” và thiết lập quy trình phê duyệt minh bạch, có sự tham gia của các cơ quan liên quan như Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tài chính nhằm bảo đảm tính công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình.

Đánh giá đầy đủ những rủi ro có thể phát sinh

Đối với hoạt động đầu tư của tổ chức BHTG, Ủy ban đề nghị nhận diện, đánh giá đầy đủ những rủi ro có thể phát sinh khi mở rộng danh mục đầu tư, đồng thời xây dựng phương án phòng ngừa, kiểm soát và quản lý rủi ro. Việc đầu tư chỉ được thực hiện khi đã bảo đảm cân đối năng lực tài chính, duy trì khả năng dự phòng cho hoạt động BHTG, đồng thời có cơ chế bảo toàn vốn, bảo đảm thanh khoản và an toàn đầu tư. Cần làm rõ vai trò của Ngân hàng Nhà nước với tư cách cơ quan đại diện chủ sở hữu nhà nước đối với tổ chức BHTG trong việc quyết định tiêu chí, danh mục đầu tư, cơ cấu đầu tư cũng như cơ chế giám sát, quản lý rủi ro và trách nhiệm của các bên liên quan khi xảy ra rủi ro.

Về cho vay đặc biệt, Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị có hướng dẫn cụ thể về quy mô cho vay đặc biệt tối đa so với tổng Quỹ dự phòng nghiệp vụ, xây dựng bộ tiêu chí minh bạch để phê duyệt các khoản vay, tăng cường cơ chế giám sát việc sử dụng nguồn vốn vay đặc biệt. Đồng thời, cần làm rõ trường hợp nào TCTD được vay đặc biệt từ Ngân hàng Nhà nước và trường hợp nào vay từ tổ chức BHTG, quy định cụ thể điều kiện, lãi suất và tài sản bảo đảm của khoản vay đặc biệt nhằm bảo đảm an toàn tài chính.

Đối với quy định về chi trả để bảo đảm an toàn hệ thống, trật tự an toàn xã hội, Ủy ban cho rằng cần làm rõ cơ sở đề xuất, đánh giá kỹ lưỡng tính khả thi và sự cần thiết của quy định này. Liên quan đến quy định về tham gia xử lý sự cố, khủng hoảng trong hoạt động của TCTD, Ủy ban đề nghị cân nhắc không quy định nội dung này trong Luật BHTG do nội dung đã được quy định tại khoản 4 Điều 162 của Luật Các TCTD. Theo đó, Chính phủ đã được phép quyết định áp dụng biện pháp đặc biệt trên cơ sở đề xuất của Ngân hàng Nhà nước và báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.

Ủy ban Kinh tế và Tài chính cũng đề nghị rà soát toàn bộ các quy định chuyển tiếp để bảo đảm bao quát đầy đủ các trường hợp cần được điều chỉnh, tránh phát sinh vướng mắc trong thực tiễn thi hành. Đối với quy định liên quan đến việc tạm hoãn nộp khoản tiền chậm nộp phí BHTG, cần bổ sung cơ chế xin ý kiến cấp có thẩm quyền để bảo đảm cơ sở chính trị và pháp lý chặt chẽ, đồng thời làm rõ thời hạn tạm hoãn, phương án hoàn trả và thẩm quyền phê duyệt phương án hoàn trả khoản tiền được tạm hoãn.

Theo Ủy ban, việc sửa đổi Luật BHTG là cần thiết nhằm tăng cường tính an toàn cho hệ thống tài chính, bảo đảm quyền lợi người gửi tiền, song cần hoàn thiện cơ chế tính phí, điều kiện cho vay đặc biệt, giới hạn chi trả và quy trình xử lý rủi ro để bảo đảm tính khả thi, minh bạch và hiệu quả trong thực thi chính sách.