Tư duy xúc tiến thương mại mới trong bối cảnh toàn cầu biến động
Tại Diễn đàn, Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại Vũ Bá Phú nhấn mạnh, kinh tế thế giới đang chứng kiến những biến chuyển sâu rộng: Chuỗi cung ứng tái định hình, cạnh tranh thương mại gia tăng, tiêu chuẩn xanh siết chặt và thương mại điện tử tăng trưởng bùng nổ. Những yếu tố này tạo sức ép không nhỏ đối với doanh nghiệp xuất khẩu, song đồng thời mở ra cánh cửa mới để hàng hóa Việt Nam tiến sâu hơn vào các thị trường giá trị cao.
Việt Nam với độ mở kinh tế lớn tiếp tục duy trì xuất khẩu như điểm sáng của nền kinh tế trong nhiều năm qua. Cơ cấu hàng hóa chuyển dịch tích cực sang nhóm sản phẩm chế biến, chế tạo; nhiều doanh nghiệp tư nhân đã xuất hiện với khả năng cạnh tranh toàn cầu, xây dựng được thương hiệu tại các thị trường khó tính như EU, Nhật Bản hay Bắc Mỹ. Tuy vậy, dư địa tại Hoa Kỳ, EU, Nhật Bản, Trung Đông và châu Phi vẫn còn rất lớn nhưng chưa được khai thác hiệu quả.
Theo Cục trưởng Vũ Bá Phú, Việt Nam vẫn đứng trước ba thách thức then chốt: Giá trị gia tăng nội địa còn thấp; liên kết giữa doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp FDI chưa chặt chẽ; mạng lưới xúc tiến thương mại phân tán, thiếu hệ thống chia sẻ dữ liệu và đánh giá hiệu quả. Vì vậy, giai đoạn 2026 – 2030 phải có sự thay đổi căn bản: Từ cách làm manh mún sang phương thức tích hợp, từ xử lý tình huống sang chủ động dẫn dắt thị trường.
Không chỉ dừng ở việc hỗ trợ doanh nghiệp “đưa hàng ra thế giới”, xúc tiến thương mại trong giai đoạn mới phải giúp doanh nghiệp “đi đúng cách”, chuẩn hóa quy trình, xây dựng chuỗi cung ứng xanh, minh bạch truy xuất nguồn gốc và đẩy mạnh thương mại số để tăng năng lực cạnh tranh.
Năm định hướng chiến lược tạo trụ cột cho hệ sinh thái xúc tiến thương mại hiện đại
Bộ Công Thương đang hoàn thiện Kế hoạch Xúc tiến thương mại quốc gia giai đoạn 2026 – 2030, đặt trên nền tảng năm định hướng chiến lược chủ đạo. Trước hết là xúc tiến thương mại theo cụm ngành hàng thay vì từng doanh nghiệp riêng lẻ. Cách tiếp cận theo chuỗi và theo lĩnh vực sẽ giúp gia tăng sức mạnh thương hiệu, tiết kiệm nguồn lực và hình thành những chuỗi giá trị mang tầm khu vực trong các ngành chủ lực như nông sản chế biến, công nghiệp điện tử, dệt may, da giày hay đồ gỗ.
Thứ hai, thúc đẩy chuyển đổi xanh và tiêu chuẩn bền vững trong xuất khẩu. Trong bối cảnh EU triển khai Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM), thị trường toàn cầu ưu tiên sản phẩm thân thiện môi trường, quy trình sản xuất xanh trở thành điều kiện bắt buộc. Vì vậy, xúc tiến thương mại không chỉ tập trung vào xúc tiến giao dịch mà đi kèm tư vấn tiêu chuẩn, bao bì sinh thái, logistics phát thải thấp và hệ thống chứng nhận minh bạch.
Thứ ba, Bộ Công Thương sẽ xây dựng hệ sinh thái xúc tiến thương mại số, trong đó dữ liệu là tài sản cốt lõi. Nền tảng xúc tiến thương mại quốc gia đang được thiết kế theo hướng tích hợp dữ liệu Doanh nghiệp - Thị trường - Sản phẩm - Đối tác, ứng dụng trí tuệ nhân tạo và phân tích dự báo xu hướng tiêu dùng giúp doanh nghiệp ra quyết định chính xác, thay vì phụ thuộc vào thông tin rời rạc và chậm trễ như trước đây.
Thứ tư, xây dựng bộ nhận diện xuất khẩu quốc gia thống nhất, gắn với chương trình Thương hiệu quốc gia Vietnam Value, nhằm định vị hình ảnh hàng hóa Việt Nam đáng tin cậy, chất lượng cao và mang bản sắc văn hóa. Khi nhìn thấy bộ nhận diện này, đối tác quốc tế có thể nhận biết ngay rằng đây là sản phẩm đạt chuẩn của một nền kinh tế năng động và sáng tạo.
Thứ năm, triển khai Chương trình “Go Global” theo mô hình doanh nghiệp đầu tàu. Các doanh nghiệp dẫn dắt có năng lực cạnh tranh quốc tế sẽ kéo theo mạng lưới doanh nghiệp vệ tinh, từ đó tạo sức mạnh cộng hưởng. “Khi một doanh nghiệp Việt Nam đi ra thế giới, họ không đi một mình, mà mang theo cả chuỗi giá trị”, Cục trưởng nhấn mạnh.
Song song với đó, Bộ Công Thương sẽ thực hiện năm nhóm giải pháp then chốt gồm đa dạng hóa thị trường, tận dụng hiệu quả các FTA thế hệ mới, xây dựng mạng lưới xúc tiến thương mại quốc gia hiện đại, nâng cao năng lực tổ chức và cán bộ, đồng thời đổi mới toàn diện chương trình xúc tiến thương mại quốc gia theo hướng minh bạch và hiệu quả đo lường rõ ràng.
Xúc tiến thương mại trong giai đoạn mới không chỉ là công cụ thúc đẩy xuất khẩu, mà còn tạo xung lực lan tỏa sang công nghiệp chế biến, dịch vụ logistics, chuyển đổi năng lượng và kinh tế số. Việt Nam đang hướng tới mô hình xúc tiến thương mại thông minh, bền vững và có tầm toàn cầu, đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ giữa Chính phủ, hiệp hội và doanh nghiệp, cùng chung một tầm nhìn để vươn ra thị trường quốc tế bằng vị thế chủ động hơn.
