Theo số liệu từ Cục Hải quan, riêng tháng 10/2025, xuất khẩu tôm hùm đạt 93 triệu USD, tăng 75% so với cùng kỳ, cho thấy đà tăng trưởng mạnh mẽ. Tôm hùm xanh tiếp tục giữ vai trò dẫn dắt với giá trị 700 triệu USD, chiếm tới 98% tổng kim ngạch và tăng 141% sau 10 tháng. Ngược lại, tôm hùm bông và các loại khác giảm nhẹ, phản ánh sự dịch chuyển rõ rệt của thị trường về sản phẩm có nhu cầu cao nhất.
Động lực tăng trưởng lớn nhất đến từ Trung Quốc và Hồng Kông. Chỉ trong 10 tháng, xuất khẩu sang thị trường này đạt 702 triệu USD, tăng 135% và gần như chiếm toàn bộ kim ngạch của ngành. Xu hướng này nối tiếp giai đoạn bùng nổ từ năm 2024 khi xuất khẩu tôm hùm sang Trung Quốc từ mức 141 triệu USD năm 2023 đã tăng vọt lên 404 triệu USD, tương đương 186% chỉ trong một năm.
Bối cảnh cạnh tranh tại thị trường nhập khẩu lớn nhất thế giới cũng tạo ra bước ngoặt đáng chú ý. Trung Quốc nhập gần 49.900 tấn tôm hùm trong ba quý đầu năm 2025, tăng 13%. Tuy nhiên, lượng nhập khẩu từ Canada giảm tới 39% do phải chịu tổng mức thuế 32%, trong khi tôm hùm Mỹ giảm 10% vì thuế 17% và áp lực cạnh tranh từ các nguồn cung khác. Việt Nam, nhờ lợi thế không bị áp thuế trả đũa, đã nổi lên mạnh mẽ. Chỉ riêng ba quý đầu năm, Trung Quốc nhập hơn 17.365 tấn tôm hùm Việt Nam, gấp gần ba lần cùng kỳ và đạt giá trị 556 triệu USD.
Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), lợi thế thuế quan và khoảng cách địa lý gần giúp tôm hùm Việt Nam có khả năng xuất khẩu tươi sống với chi phí thấp và tỷ lệ hao hụt ít hơn. Cùng lúc, nhu cầu tiêu dùng tại Trung Quốc đang dịch chuyển mạnh sang tôm hùm xanh – phân khúc mà Việt Nam có nguồn cung dồi dào, đặc biệt tại các vùng nuôi trọng điểm thuộc Phú Yên, Khánh Hòa và Bình Định.
Tuy nhiên, đằng sau bức tranh tăng trưởng rực rỡ là những thách thức ngày càng rõ nét. Người nuôi trồng thủy sản trong nước từng đối mặt biến động giá mạnh khi nguồn cung vượt cầu sau mùa lễ Tết, cộng thêm cạnh tranh từ Australia, Canada, Hoa Kỳ và các quốc gia Đông Nam Á như Philippines hay Indonesia. Khi Trung Quốc dỡ lệnh cấm tôm hùm Australia, áp lực lên thị phần của Việt Nam càng lớn hơn.
Không chỉ vậy, thị trường Trung Quốc gần đây liên tục siết chặt các quy định về kiểm nghiệm, kiểm dịch và truy xuất nguồn gốc. VASEP cảnh báo, nếu các yêu cầu mới như Lệnh 280 được áp dụng nghiêm ngặt, thời gian thông quan có thể kéo dài, chi phí tuân thủ tăng và rủi ro lớn đối với mặt hàng tươi sống.
Yếu tố rủi ro nguồn cung còn bộc lộ rõ khi những ngày cuối tháng 11, vùng nuôi Phú Yên—đặc biệt là vịnh Xuân Đài chịu thiệt hại nặng do mưa lũ. Nước ngọt đổ ra biển khiến tôm hùm chết hàng loạt, nhiều hộ mất trắng và phải bán tháo với giá giảm hơn một nửa do thiếu đá bảo quản. Điều này có thể khiến nguồn hàng đầu năm 2026 suy giảm đáng kể.
Dù vậy, triển vọng từ nay đến cuối năm và kéo dài sang đầu 2026 vẫn được đánh giá tích cực. Giai đoạn cao điểm tiêu thụ phục vụ lễ hội và Tết Nguyên đán tại Trung Quốc dự kiến tiếp tục tạo lực đẩy cho xuất khẩu, khi đây luôn là thời điểm tiêu thụ mạnh nhất của thị trường thủy sản cao cấp.
Theo VASEP, để duy trì đà tăng trưởng và tránh phụ thuộc vào yếu tố may rủi, ngành tôm hùm cần tập trung củng cố nội lực, ổn định vùng nuôi và nâng cao khả năng đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế. Việc tăng cường liên kết chuỗi, minh bạch truy xuất nguồn gốc, áp dụng công nghệ trong quản lý sản xuất và chủ động theo sát thay đổi chính sách thương mại sẽ là chìa khóa giúp Việt Nam giữ vững lợi thế cạnh tranh.
