Phân cấp, phân quyền triệt để
Trình bày tờ trình dự án Luật Dự trữ Quốc gia (sửa đổi) tại phiên họp của kỳ họp Quốc hội sáng 17/11, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, dự án Luật thực hiện Nghị quyết số 39 ngày 15/02/2019, Kết luận số 115 ngày 16/02/2025 của Bộ Chính trị và Kết luận của Tổng Bí thư Tô Lâm về dự trữ quốc gia.
Theo đó, việc xây dựng Luật Dự trữ Quốc gia (sửa đổi) rất cần thiết, cấp bách để thể chế hóa các chủ trương chính sách của Đảng, Nhà nước, góp phần quan trọng trong việc khắc phục những hạn chế, bất cập hiện nay và đáp ứng yêu cầu đặt ra đối với lĩnh vực dự trữ quốc gia trong tình hình mới.
Dự thảo luật gồm 6 chương, 36 điều, giảm 30 điều so với Luật Dự trữ Quốc gia 2012, sửa đổi hoàn thiện 31 điều và bổ sung 5 điều. Dự thảo kế thừa, sửa đổi và bổ sung mục tiêu dự trữ quốc gia, dự trữ chiến lược để bảo đảm tự chủ chiến lược quốc gia nhằm huy động, khai thác sử dụng có hiệu quả các nguồn lực của nền kinh tế. Đồng thời, là công cụ điều tiết thị trường để bảo đảm nền kinh tế vận hành ổn định, hiệu quả theo quy luật thị trường và định hướng xã hội chủ nghĩa.
Về ngân sách nhà nước chi cho dự trữ quốc gia, dự thảo quy định những nội dung chi dự trữ quốc gia sử dụng từ nguồn dự phòng và chuyển nguồn sang năm sau để phù hợp với Luật Ngân sách Nhà nước năm 2025. Bên cạnh đó, dự thảo rà soát sửa đổi và bổ sung nguyên tắc xây dựng chiến lược nguồn lực dự trữ quốc gia đáp ứng mục tiêu ổn định và phát triển kinh tế - xã hội, thực hiện phân cấp, phân quyền triệt để.
Theo đó, dự thảo Luật chỉ quy định mục tiêu, yêu cầu tiêu chí và giao Chính phủ quy định danh mục hàng dự trữ quốc gia, danh mục hàng dự trữ chiến lược để bảo đảm tính linh hoạt phù hợp với tình hình thực tế trong từng thời kỳ. Về quản lý sử dụng hàng dự trữ quốc gia, dự thảo Luật quy định về thẩm quyền quyết định nhập, xuất hàng dự trữ quốc gia của Bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ quản lý hàng dự trữ quốc gia.
Xã hội hóa từ nguồn hợp pháp
Về mua bán hàng dự trữ quốc gia, dự thảo Luật không quy định lại các quy định về pháp luật đấu thầu, đấu giá đã được quy định tại các văn bản pháp luật về đấu thầu, đấu giá. Việc mua bán hàng dự trữ quốc gia do Bộ Quốc phòng, Bộ Công an quản lý được thực hiện theo các quy định đặc thù trong lĩnh vực quốc phòng an ninh.
Liên quan đến bảo quản hàng dự trữ quốc gia, dự thảo đã bỏ yêu cầu hàng dự trữ quốc gia phải được cất giữ riêng; sửa đổi phương thức quản lý từ việc ban hành quy chuẩn kỹ thuật quốc gia hàng dự trữ quốc gia thành quy định về bảo quản hàng dự trữ quốc gia, bảo đảm đơn giản hóa thủ tục hành chính, tạo thuận lợi khi tổ chức thực thi pháp luật.
Theo Bộ trưởng, quản lý sử dụng hàng dự trữ chiến lược là những nội dung bổ sung mới. Dự thảo luật đã quy định những nội dung mang tính cơ chế nguyên tắc về nhập, xuất, mua bán, bảo quản, cất giữ hàng dự trữ chiến lược và giao Chính phủ quy định cụ thể trong từng thời kỳ để bảo đảm tính linh hoạt phù hợp với tình hình thực tế. Trong đó, dự thảo Luật đã quy định việc thực hiện xã hội hóa thông qua hoạt động nhập mua, cất giữ từ nguồn hợp pháp tại đơn vị, doanh nghiệp và được Nhà nước hỗ trợ các khoản chi phí quản lý bảo quản thuế, lãi suất và các khoản hỗ trợ khác theo quy định của pháp luật.
Dự thảo Luật đã cắt giảm tối đa các thủ tục không cần thiết, không rõ thẩm quyền và không quy định thêm. Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, dự thảo Luật đã phân quyền mạnh mẽ, triệt để về ban hành danh mục hàng dự trữ quốc gia, hàng dự trữ chiến lược, quyết định nhập xuất hàng dự trữ quốc gia, quy định về bảo quản định mức kinh tế kỹ thuật xuất nhập hàng dự trữ quốc gia.
Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, Chính phủ đề xuất Luật có hiệu lực từ ngày 01/01/2026. Riêng đối với các nội dung quy định về dự trữ chiến lược đề nghị có hiệu lực từ ngày 01/01/2027.
