Theo Bộ Tài chính, thời gian qua, Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách thúc đẩy kết nối giữa doanh nghiệp trong nước với doanh nghiệp FDI, hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia vào chuỗi cung ứng của doanh nghiệp lớn. Tuy nhiên, năng suất lao động của khu vực tư nhân còn thấp so với doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp nhà nước, thiếu liên kết giữa doanh nghiệp nhỏ và vừa với chuỗi cung ứng toàn cầu.
Trong khi các doanh nghiệp FDI xuất khẩu các mặt hàng có hàm lượng kỹ thuật và giá trị gia tăng cao thì doanh nghiệp nội địa lại chủ yếu xuất khẩu các nguyên liệu, sản phẩm nông nghiệp và sản phẩm công nghiệp nhẹ, thâm dụng lao động. Theo đó, những sản phẩm có hàm lượng công nghệ cao và mang tính tập trung sản xuất theo chuỗi như điện thoại, linh kiện, máy vi tính và các sản phẩm điện tử, dây điện, dây cáp điện và máy móc thiết bị phụ tùng khác phần lớn đều là các mặt hàng xuất khẩu chủ yếu của các doanh nghiệp FDI.
Điều này cho thấy sự liên kết sản xuất giữa doanh nghiệp nội địa với khu vực FDI vẫn còn lỏng lẻo, chủ yếu ở mức cung ứng đơn giản như bao bì, linh kiện cơ khí nhỏ, dịch vụ vận tải hoặc ăn uống. Rất ít doanh nghiệp Việt Nam tham gia được vào chuỗi cung ứng toàn cầu ở tầng cao hơn, nơi quyết định giá trị gia tăng và lan tỏa công nghệ. Đây cũng chính là điểm nghẽn lâu nay trong thu hút FDI và là bài toán đặt ra cần được giải quyết hữu hiệu nhằm phát huy tác động lan tỏa của FDI, góp phần gia năng lực sản xuất nội sinh của nền kinh tế đủ sức tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu.
 |
| Đẩy mạnh thực hiện các giải pháp nhằm thúc đẩy sự tham gia của doanh nghiệp trong nước vào chuỗi giá trị toàn cầu. |
Để tháo gỡ điểm nghẽn này và nâng cao hiệu quả liên kết giữa khu vực FDI và các doanh nghiệp trong nước, tại Báo cáo thực hiện nghị quyết của Quốc hội về việc chất vấn tại Kỳ họp thứ 9 - Quốc hội khóa XV đối với việc thực hiện các nội dung liên quan đến lĩnh vực tài chính mới đây, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng đã nhấn mạnh một loạt các giải pháp trong lĩnh vực quản lý và thu đầu tư nước ngoài cần được các bộ, ngành, địa phương tiếp tục tập trung đẩy mạnh thực hiện trong thời gian tới nhằm thúc đẩy sự tham gia của doanh nghiệp trong nước vào chuỗi giá trị toàn cầu.
Theo đó, chủ động hỗ trợ phát triển các chuỗi liên kết, nhất trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ, chế biến, chế tạo, công nghệ thông tin, công nghiệp sáng tạo; khuyến khích các doanh nghiệp lớn dẫn dắt chuỗi cung ứng nội địa, kết nối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Tiếp tục triển khai hiệu quả các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, tập trung hỗ trợ R&D, đào tạo, tư vấn, xúc tiến thương mại, chuyển giao công nghệ,... hỗ trợ doanh nghiệp đạt các chứng chỉ, chứng nhận đáp ứng tiêu chuẩn ngành theo yêu cầu của thị trường xuất khẩu; hỗ trợ các dịch vụ tư vấn, xúc tiến thương mại để kết nối các doanh nghiệp FDI với doanh nghiệp nội địa tại các khu công nghiệp, khu kinh tế trọng điểm, khu thương mại tự do.
Tiếp tục rà soát, hoàn thiện các chính sách ưu đãi đầu tư theo hướng tập trung ưu đãi cho các doanh nghiệp FDI thực hiện chuyển giao công nghệ, kiến thức, hỗ trợ thử nghiệm sản phẩm, đào tạo nguồn nhân lực cho doanh nghiệp nhỏ và vừa; rà soát, sửa đổi pháp luật về thuế thu nhập doanh nghiệp, cho phép doanh nghiệp lớn được tính vào chi phí được trừ để xác định thu nhập chịu thuế đối với chi phí đào tạo và đào tạo lại nhân lực cho doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia chuỗi.
Đẩy mạnh hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa vay các nguồn vốn ưu đãi để đầu tư máy móc, thiết bị, công nghệ mới, chuyển đổi số; thúc đẩy tín dụng xuất khẩu, tín dụng theo chuỗi cung ứng.
Ngày 04/5/2025, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 68/NQ-TW về phát triển kinh tế tư nhân, trong đó đã nêu ra nhiều chủ trương định hướng nhằm tăng cường liên kết giữa doanh nghiệp nhà nước (doanh nghiệp nhà nước), doanh nghiệp tư nhân và doanh nghiệp FDI, hình thành các chuỗi cung ứng khu vực và toàn cầu. Tiếp đó, ngày 17/5/2025, Quốc hội đã thống nhất quyết nghị thông qua Nghị quyết số 98/2025/QH15 về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân.
Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết thực hiện nhiệm vụ được giao, hiện nay, Bộ Tài chính đang trình Chính phủ dự thảo Nghị định hướng dẫn Nghị quyết số 198/2025/QH15 tại Tờ trình số 749/TTr-BTC ngày 21/10/2025, đồng thời xây dựng hai Chương trình quốc gia hỗ trợ doanh nghiệp, gồm: Chương trình đào tạo, bồi dưỡng 10.000 giám đốc điều hành và Chương trình phát triển 1.000 doanh nghiệp tiên phong (dự kiến trình Chính phủ trong tháng 11/2025). Theo Bộ trưởng, những chính sách này, khi được ban hành, sẽ tạo khung pháp lý đầy đủ và đồng bộ để các cơ chế, chính sách phát triển kinh tế tư nhân theo Nghị quyết số 68-NQ/TW sớm đi vào thực tiễn, hỗ trợ nhiều hơn để doanh nghiệp nhỏ và vừa có thể tham gia sâu hơn vào các chuỗi cung ứng khu vực và toàn cầu.
Bên cạnh đó, Bộ Tài chính cũng đang đẩy mạnh triển khai một loạt các chương khuyến khích các doanh nghiệp FDI đẩy mạnh đào tạo, nâng cao năng lực lao động Việt Nam cũng như triển khai hoạt động nghiên cứu và phát triển tại Việt Nam, bao gồm: Chương trình “Phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, định hướng đến năm 2050" theo Quyết định số 1017/QĐ-TTg ngày 21/9/2024 của Thủ tướng Chính phủ, trong đó đặt mục tiêu đến năm 2030 đào tạo ít nhất 50.000 nhân lực có trình độ từ đại học trở lên phục vụ ngành công nghiệp bán dẫn); Hợp tác với nhiều đối tác hàng đầu thế giới (Hoa Kỳ, Châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan) để thành lập các trung tâm nghiên cứu, thiết kế vi mạch bán dẫn và tham gia vào quá trình đào tạo này.
