Trong bối cảnh xu hướng tiêu dùng xanh ngày càng trở thành lựa chọn chủ đạo của người tiêu dùng, Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP) đang đứng trước cả cơ hội và thách thức mới. Người tiêu dùng không chỉ quan tâm đến chất lượng sản phẩm mà còn yêu cầu sự minh bạch về quy trình sản xuất, nguồn gốc nguyên liệu và mức độ thân thiện với môi trường. Điều này buộc các sản phẩm OCOP phải nhanh chóng thích ứng, đổi mới để khẳng định vị thế không chỉ trong nước mà còn trên thị trường quốc tế.
Thực tế cho thấy, OCOP đã góp phần tạo dựng thương hiệu cho nhiều sản phẩm nông nghiệp, thủ công mỹ nghệ của các địa phương, mở rộng kênh phân phối và tăng thu nhập cho người dân. Tuy nhiên, nếu không kịp thời bắt nhịp với xu hướng tiêu dùng xanh, chương trình sẽ khó duy trì sức cạnh tranh. Người tiêu dùng hiện nay ưu tiên lựa chọn sản phẩm có chứng nhận an toàn, bao bì thân thiện môi trường và quy trình sản xuất bền vững. Điều này đồng nghĩa, các chủ thể OCOP phải đầu tư nhiều hơn vào công nghệ sản xuất sạch, hệ thống kiểm soát chất lượng và chiến lược truyền thông minh bạch.
Một số địa phương đã bước đầu triển khai các mô hình sản xuất gắn với nông nghiệp hữu cơ, áp dụng tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP, hay hướng đến chứng chỉ quốc tế để mở rộng thị trường xuất khẩu. Tuy vậy, không ít sản phẩm OCOP vẫn đang dừng ở mức quảng bá địa phương, chưa chú trọng đúng mức đến yếu tố xanh - sạch trong sản xuất và phân phối. Điều này có thể khiến sản phẩm dần mất lợi thế khi thói quen tiêu dùng của người Việt thay đổi nhanh chóng.
Để tận dụng cơ hội từ xu hướng tiêu dùng xanh, cần sự vào cuộc đồng bộ từ nhiều phía. Về phía cơ quan quản lý, cần hoàn thiện hệ thống tiêu chí đánh giá OCOP theo hướng gắn chặt với các chuẩn mực xanh, bền vững, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp và hợp tác xã tiếp cận nguồn vốn ưu đãi để đầu tư công nghệ. Về phía doanh nghiệp, việc minh bạch hóa thông tin sản phẩm, áp dụng truy xuất nguồn gốc bằng mã QR hay các chứng nhận môi trường sẽ giúp củng cố niềm tin người tiêu dùng.
Song song đó, công tác truyền thông cần được đẩy mạnh nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng về giá trị của sản phẩm xanh và OCOP. Các chiến dịch quảng bá cần nhấn mạnh yếu tố an toàn, thân thiện môi trường, gắn với phong cách sống bền vững của thế hệ trẻ. Thương mại điện tử cũng là kênh quan trọng để mở rộng thị trường, giúp OCOP tiếp cận nhiều đối tượng tiêu dùng hơn, nhất là trong bối cảnh mua sắm trực tuyến tăng trưởng mạnh mẽ.
Xu hướng tiêu dùng xanh không chỉ là thách thức mà còn là động lực thúc đẩy OCOP tái cơ cấu, phát triển bền vững và hội nhập sâu rộng hơn. Nếu tận dụng tốt cơ hội này, các sản phẩm OCOP hoàn toàn có thể bứt phá, khẳng định chỗ đứng vững chắc trên thị trường trong nước và vươn tầm quốc tế.
