Nguồn thu tín chỉ carbon giúp giảm nghèo bền vững ở vùng dân tộc thiểu số

Tại phiên thảo luận toàn thể của Quốc hội về báo cáo giám sát và dự thảo Nghị quyết “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành”, Đại biểu Nguyễn Thị Lan Anh - Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Lào Cai nhấn mạnh, Việt Nam là quốc gia có tiềm năng lớn để phát triển thị trường tín chỉ carbon, đặc biệt nhờ diện tích rừng rộng và khả năng hấp thụ carbon cao.

Theo Đại biểu, với tỷ lệ che phủ rừng đạt khoảng 42%, Việt Nam hiện là một trong những nước có bể chứa carbon tự nhiên đáng kể trong khu vực. Riêng các tỉnh trung du và miền núi như Tuyên Quang, Lạng Sơn, Lào Cai có tỷ lệ che phủ rừng lên tới 63-65%, góp phần tạo nên “nguồn dự trữ carbon xanh” lớn.

“Khi được tham gia vào thị trường carbon, những khu vực này có thể mang lại hàng triệu USD để hỗ trợ cộng đồng và phát triển sinh kế,” bà Lan Anh nhấn mạnh.

Đại biểu Nguyễn Thị Lan Anh cho rằng, nguồn thu từ tín chỉ carbon không chỉ giúp người dân giảm nghèo, mà còn có thể thúc đẩy các ngành kinh tế xanh, du lịch sinh thái và nông nghiệp sạch, góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững. Đây là hướng đi phù hợp trong bối cảnh Việt Nam đang thực hiện cam kết phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, biến thách thức của biến đổi khí hậu thành cơ hội cho tăng trưởng xanh và thịnh vượng lâu dài.

Tuy nhiên, bà Lan Anh cũng chỉ rõ, thị trường carbon trong nước hiện mới ở giai đoạn thử nghiệm, hoạt động trao đổi hạn ngạch phát thải và tín chỉ carbon còn hạn chế. Hành lang pháp lý vẫn chưa hoàn thiện, thiếu các quy định cụ thể về hạn ngạch, phát thải, đấu giá và các loại phí, lệ phí liên quan. Đặc biệt, còn thiếu hướng dẫn chi tiết trong việc phát triển dịch vụ carbon từ rừng như quyền sở hữu, chuyển nhượng, cơ chế quản lý và phân chia lợi ích hài hòa giữa Nhà nước và người dân tham gia phát triển kinh tế rừng.

Để khơi thông tiềm năng thị trường này, bà Lan Anh kiến nghị Quốc hội và Chính phủ cần sớm hoàn thiện khung pháp lý và thể chế về tín chỉ carbon. Cụ thể, cần nghiên cứu sửa đổi, bổ sung Luật Lâm nghiệp và Luật Bảo vệ môi trường theo hướng quy định rõ điều kiện đối với các nhà cung cấp tín chỉ carbon, quy chế về hạn ngạch phát thải khí nhà kính được phân bổ và đấu giá, cũng như cơ chế thanh tra, kiểm tra, thu phí và lệ phí liên quan đến hoạt động trao đổi tín chỉ.

Bên cạnh đó, bà đề xuất ban hành quy định cụ thể về dịch vụ hấp thụ và lưu trữ carbon của rừng; xây dựng chính sách ưu đãi thuế, hỗ trợ tài chính và khuyến khích đầu tư vào các dự án năng lượng tái tạo, nông nghiệp bền vững, trồng rừng và bảo vệ rừng. Việc vận hành chính thức sàn giao dịch carbon quốc gia là bước đi cấp thiết nhằm đảm bảo tính minh bạch, kiểm soát giá trị tín chỉ, đồng thời phân phối lợi ích trực tiếp cho cộng đồng địa phương, nhất là những khu vực có độ che phủ rừng cao.

Ngoài ra, cần tăng cường hỗ trợ kỹ thuật, tài chính để doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ, có thể tham gia thị trường carbon. Việc phát triển mô hình rừng đa tầng tại các địa phương không chỉ giúp phòng chống thiên tai mà còn tạo khu vực sinh thái carbon có giá trị kinh tế cao.

Bà Lan Anh cũng đề nghị đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong chuyển giao công nghệ, mở rộng thị trường tín chỉ carbon, xây dựng các thỏa thuận song phương với các quốc gia phát triển nhằm xuất khẩu tín chỉ carbon; qua đó mang lại nguồn ngoại tệ và nâng cao vị thế của Việt Nam trên bản đồ kinh tế xanh toàn cầu.

“Nếu được triển khai đồng bộ, thị trường carbon không chỉ là công cụ giảm phát thải, mà còn trở thành nguồn lực mới cho phát triển bền vững và giảm nghèo ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, góp phần thực hiện mục tiêu kép: Bảo vệ môi trường và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế xanh”, Đại biểu Quốc hội tỉnh Lào Cai nói.