Tại phiên chuyên đề Kinh tế tuần hoàn: “Thúc đẩy chuyển đổi xanh, phát triển kinh tế tuần hoàn hiện thực hoá mục tiêu tăng trưởng cao và phát triển bền vững” trong khuôn khổ Diễn đàn Kinh tế Việt Nam 2025, triển vọng 2026, ông Phạm Đại Dương - Phó Trưởng Ban Chính sách, chiến lược Trung ương cho biết, để hiện thực hóa các mục tiêu chiến lược 100 năm mà Đảng ta đặt ra: đến năm 2030 trở thành nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao và đến năm 2045 trở thành nước phát triển, thu nhập cao, Việt Nam cần phải có bước đột phá trong đổi mới mô hình tăng trưởng, phải đạt được tăng trưởng “hai con số” trong giai đoạn 2026 -2030 và các năm tiếp theo. “Mô hình tăng trưởng mới này phải đảm bảo các yếu tố cốt lõi: bền vững, toàn diện và bao trùm, không chỉ tập trung vào tốc độ mà còn nhấn mạnh vào tính bền vững, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế. Mô hình này được định hình bởi việc thực thi đồng bộ bốn chuyển đổi mang tính cách mạng”, ông Dương nhấn mạnh.
 |
| Toàn cảnh phiên chuyên đề Kinh tế tuần hoàn. |
Cụ thể, 4 chuyển đổi này bao gồm: Chuyển đổi số để kiến tạo nền kinh tế số, xã hội số và công dân số; chuyển đổi xanh để phát triển bền vững, chất lượng cao, hài hòa với thiên nhiên, thích ứng với biến đổi khí hậu; chuyển đổi năng lượng để bảo đảm an ninh năng lượng và cam kết quốc tế mạnh mẽ về Net Zero vào năm 2050; và chuyển đổi cơ cấu, chất lượng nguồn nhân lực để đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế tri thức, thúc đẩy phát triển lực lượng sản xuất, nâng cao năng suất lao động và sức cạnh tranh.
Theo ông Phạm Đại Dương, chuyển đổi số và chuyển đổi xanh là hai yếu tố căn bản cấu thành một xu thế tất yếu, không thể đảo ngược. Đây không còn là lựa chọn, mà là yêu cầu bắt buộc của thực tiễn. Trong đó, chuyển đổi số tạo ra “tốc độ” và “sự thông minh”, giúp chúng ta vượt qua giới hạn vật lý, tăng năng suất lao động, tạo ra các ngành kinh tế số có giá trị gia tăng siêu tốc. Chuyển đổi xanh tạo ra sự “bền vững” và “tính nhân văn”, đảm bảo tính bền vững, bảo vệ môi trường, đảm bảo an sinh, không để chúng ta phải đánh đổi tương lai, môi trường xã hội để lấy lợi ích tăng trưởng đơn thuần.
Tuy nhiên, chuyển đổi số và chuyển đổi xanh không phải là hai quá trình đơn lẻ, độc lập, mà có sự gắn kết chặt chẽ, hòa quyện với nhau và thường được gọi là “chuyển đổi kép”. “Kinh tế tuần hoàn với vai trò là động lực của “chuyển đổi xanh trong kỷ nguyên số”, gắn liền với phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số được xác định là một trụ cột chiến lược của mô hình tăng trưởng mới; đồng thời là chìa khóa chiến lược để Việt Nam tận dụng cơ hội bứt phá vươn lên”, ông Dương khẳng định.
Bà Francesca Nardini - Phó Trưởng đại diện Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tại Việt Nam cho biết, mặc dù nhận thức và hiểu biết về phát triển bền vững đã được nâng cao, nhưng trên phạm vi toàn cầu, phần lớn nền kinh tế hiện nay vẫn vận hành theo mô hình kinh tế tuyến tính. Hiện chỉ khoảng 6,9% nền kinh tế toàn cầu được vận hành theo mô hình kinh tế tuần hoàn, con số này vào năm 2025 cũng chỉ xấp xỉ 7%. Điều này đặt ra những thách thức lớn.
 |
| Francesca Nardini - Phó Trưởng đại diện Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tại Việt Nam phát biểu tại Diễn đàn. |
Kinh tế tuyến tính thường dựa trên mô hình “khai thác - sản xuất - tiêu dùng - thải bỏ”, tạo ra lượng lớn chất thải và gây áp lực nghiêm trọng lên môi trường. Đồng thời, khi các quốc gia đầu tư để thúc đẩy tăng trưởng GDP nhằm giải quyết các vấn đề này, giá trị tạo ra không được giữ lại trong nền kinh tế mà bị rò rỉ dọc theo chuỗi giá trị.
Ngược lại, kinh tế tuần hoàn cho phép chúng ta tận dụng nguyên vật liệu trước khi tiêu hủy, kéo dài vòng đời sử dụng, tái chế hoặc tái sử dụng cho các mục đích khác. Nhờ đó, giá trị của vật liệu được duy trì lâu hơn trong nền kinh tế. “Kinh tế tuần hoàn không chỉ là vấn đề môi trường; đó còn là một chiến lược kinh tế quan trọng. Với Việt Nam - một nền kinh tế đang tăng trưởng nhanh, chuyển dịch cơ cấu mạnh mẽ và hiện là nền kinh tế lớn thứ tư trong ASEAN, việc tính đến hiệu quả sử dụng tài nguyên là vô cùng cần thiết”, bà Francesca Nardini nhấn mạnh.
Các dữ liệu từ châu Âu và OECD cho thấy, Việt Nam có đầy đủ cơ sở để triển khai mô hình này. Theo các dự báo, đến năm 2030 và 2050, kinh tế tuần hoàn có thể giúp: giảm 30 - 34% chất thải đô thị; giảm 40 - 70% phát thải khí nhà kính; tạo thêm việc làm, tăng khả năng chống chịu của nền kinh tế; giảm sự phụ thuộc vào nhập khẩu nguyên liệu thô.
Theo UNDP, trong số các lĩnh vực ưu tiên, nông nghiệp và lương thực - thực phẩm đóng vai trò đặc biệt quan trọng, đóng góp khoảng 11,6% GDP và 26% tổng số việc làm. Việt Nam hiện sản xuất khoảng 100 - 105 triệu tấn nông sản mỗi năm, tiêu thụ nhiều năng lượng và tài nguyên, do đó có tiềm năng rất lớn để áp dụng các giải pháp tuần hoàn. Ngành năng lượng cũng là một trụ cột then chốt, đóng góp khoảng 4% GDP và tạo việc làm cho gần 4 triệu lao động. Việc nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng và triển khai các giải pháp tuần hoàn trong lĩnh vực này sẽ giúp giảm ô nhiễm và tăng năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.
