Điều chỉnh phù hợp với những thay đổi chính sách
Theo quy định tại Luật Đầu tư công số 39/2019/QH14, Bộ Tài chính là cơ quan được giao chủ trì xây dựng các quy định về quản lý, thanh toán, quyết toán các dự án sử dụng vốn đầu tư công. Thực hiện nhiệm vụ này, Bộ đã tham mưu trình Chính phủ ban hành Nghị định số 99/2021/NĐ-CP ngày 11/11/2021.
Nghị định đóng vai trò quan trọng trong việc thiết lập quy trình quản lý từ giao kế hoạch vốn hàng năm đến khâu thanh toán, quyết toán dự án. Đồng thời, làm rõ trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị, cá nhân có liên quan, đảm bảo quản lý chặt chẽ, phù hợp với quy định của pháp luật hiện hành và góp phần đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công.
Theo đánh giá của các Bộ, cơ quan Trung ương và địa phương, quy định về việc quản lý, thanh toán, quyết toán các dự án sử dụng vốn đầu tư công tại Nghị định số 99/2021/NĐ-CP ngày 11/11/2021 của Chính phủ đã đi vào cuộc sống, cơ bản đáp ứng yêu cầu về quản lý và phù hợp với chủ trương đơn giản hóa thủ tục hành chính, tăng cường phân cấp, tiệm cận dần xu thế thanh toán trực tuyến.
Trong thời gian gần đây, Nhà nước đã điều chỉnh các chế độ, chính sách tại nhiều luật như: Luật Ngân sách nhà nước số 89/2025/QH15 ngày 25/6/2025; Luật số 90/2025/QH15 ngày 25/6/2025 sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đấu thầu, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư, Luật Hải quan, Luật Thuế giá trị gia tăng, Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu, Luật Đầu tư, Luật Đầu tư công, Luật Quản lý, sử dụng tài sản công; Luật Đầu tư công số 58/2024/QH15 ngày 29/11/2024; Luật Đất đai số 31/2024/QH15 ngày 18/01/2024; Luật Đấu thầu số 22/2023/QH15 ngày 23/6/2023.
Trước hàng loạt thay đổi trong hệ thống pháp luật nêu trên, một số nội dung quy định về quản lý, thanh toán vốn đầu tư công tại Nghị định số 99/2021/NĐ-CP của Chính phủ đã không còn phù hợp, cần có quy định mới để điều chỉnh cho phù hợp.
Bám sát nguyên tắc cải cách mạnh mẽ
Trong bối cảnh hiện nay, việc triển khai tổ chức thi hành pháp luật về quản lý, thanh toán, quyết toán niên độ ngân sách đối với dự án đầu tư công phải đáp ứng được yêu cầu cấp bách phù hợp với chủ trương sắp xếp, tinh gọn bộ máy Chính phủ và mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.
Theo quy định tại Nghị định số 99/2021/NĐ-CP, cơ quan kiểm soát, thanh toán thực hiện kiểm soát theo từng lần tạm ứng, thanh toán trên cơ sở hồ sơ pháp lý theo quy định của pháp luật có liên quan do chủ đầu tư thực hiện và cung cấp. Tuy nhiên, các hồ sơ pháp lý, thanh toán này, đặc biệt là toàn bộ hợp đồng, phương án giải phóng mặt bằng chiếm khối lượng lớn và chứa nhiều nội dung có tính chất kỹ thuật chuyên ngành, không thuộc chức năng, nhiệm vụ kiểm soát của cơ quan thanh toán.
Thực trạng trên gây khó khăn cho chủ đầu tư trong quá trình gửi hồ sơ và nhiều bất cập trong thực hiện dịch vụ công điện tử hóa toàn phần. Do vậy, việc quy định nhằm đơn giản hóa hồ sơ quản lý, thanh toán, trên nguyên tắc phân cấp đến chủ đầu tư chịu trách nhiệm toàn diện về tính pháp lý của các thông tin cung cấp tại hồ sơ thanh toán gửi cơ quan thanh toán là cần thiết.
Quy định theo hướng trên sẽ giảm tải yêu cầu phải cung cấp và lưu trữ hồ sơ, phù hợp với tổ chức bộ máy và chức năng nhiệm vụ của Kho bạc Nhà nước. Đồng thời, đảm bảo minh bạch, đúng quy định và đẩy nhanh tiến độ thanh toán, tạo thuận lợi cho quá trình chuyển đổi số và tiến tới mục tiêu thanh toán điện tử 100%.
Từ những thay đổi tại các văn bản quy phạm pháp luật và do yêu cầu mới trong tổ chức thi hành pháp luật để phù hợp với thực tế triển khai hệ thống dịch vụ công và chủ trương sắp xếp, tinh gọn bộ máy, việc xây dựng Nghị định quy định về quản lý, thanh toán, quyết toán dự án sử dụng vốn đầu tư công thay thế Nghị định số 99/2021/NĐ-CP ngày 11/11/2021 của Chính phủ là cần thiết.
Theo đó, Bộ Tài chính đã xây dựng dự thảo, lấy ý kiến rộng rãi và hoàn thiện trình Chính phủ dự thảo Nghị định nêu trên. Dự thảo Nghị định được xây dựng với kết cấu thành 06 Chương, bao gồm 56 Điều và Phụ lục 27 mẫu biểu quy định đầy đủ, toàn diện, thống nhất trong quản lý nhà nước về việc quản lý, thanh toán, quyết toán nhiệm vụ (nhiệm vụ quy hoạch, nhiệm vụ chuẩn bị đầu tư), dự án sử dụng vốn đầu tư công phù hợp với quy định của pháp luật hiện hành.
Dự thảo Nghị định cũng bám sát nguyên tắc cải cách mạnh mẽ công tác thanh toán tại Kho bạc Nhà nước nhằm mục tiêu thanh toán trực tuyến 100%, đơn giản hóa hồ sơ phải gửi cơ quan Kho bạc Nhà nước, đẩy mạnh số hóa quy trình thanh toán, rõ phạm vi thanh toán của cơ quan Kho bạc Nhà nước. Đồng thời, triệt để phân cấp quản lý cho Bộ chủ quản, chủ đầu tư trong quy trình triển khai thực hiện, giải ngân các dự án nhằm nhanh nhất giải phóng nguồn lực đầu tư công.
Việc xây dựng Nghị định mới không chỉ là yêu cầu cấp thiết để đồng bộ hóa hệ thống pháp lý, mà còn là bước đi chiến lược trong quá trình hiện đại hóa quản lý tài chính công, sắp xếp bộ máy tinh gọn và nâng cao hiệu lực, hiệu quả đầu tư công trong bối cảnh mới.
