Đồng bộ với các luật chuyên ngành
Tại Dự thảo Nghị định thay thế Nghị định số 99/2021/NĐ-CP về quản lý, thanh toán và quyết toán dự án sử dụng vốn đầu tư công, Bộ Tài chính đề xuất hàng loạt sửa đổi nhằm đồng bộ với các luật mới như Luật Đầu tư công, Luật Xây dựng, Luật Đất đai, Luật Đấu thầu.
Một trong những nội dung đáng chú ý là điều chỉnh cách gọi các dự án đã dừng thực hiện vĩnh viễn thành “dự án dừng, ngừng, tạm ngừng, hủy bỏ, chấm dứt” để đảm bảo thống nhất với hệ thống pháp luật hiện hành.
Dự thảo cũng cập nhật, bổ sung các nội dung mới về tách dự án nhóm B, C thành dự án thành phần khi tại quyết định phê duyệt chủ trương đầu tư cho phép. Đồng thời, cập nhật các thuật ngữ về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, giải phóng mặt bằng được tách thành dự án độc lập cho phù hợp với Luật Đầu tư công; đơn vị, tổ chức thực hiện nhiệm vụ bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho phù hợp với Luật Đất đai, làm rõ hơn về hồ sơ, báo cáo quyết toán, thời gian quyết toán, chi phí và sử dụng chi phí của công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và sửa một số cụm từ để phù hợp với quy định về quản lý chi phí xây dựng tại Nghị định số 35/2023/NĐ-CP ngày 20/6/2023.
Một điểm mới quan trọng trong Dự thảo là việc bổ sung mẫu “Bảng tính giá trị quyết toán hợp đồng giữa chủ đầu tư và nhà thầu” tại hồ sơ trình thẩm tra phê duyệt quyết toán. Mẫu biểu này sẽ giúp chủ đầu tư và nhà thầu thống nhất trong việc lập bảng tính giá trị hợp đồng, không phân biệt hợp đồng của dự án có cấu phần xây dựng hay dự án không có cấu phần xây dựng.
Tại dự thảo, Bộ Tài chính cũng đề xuất quy định cụ thể về lập quyết toán đối với các dự án bị dừng thực hiện. Theo đó, chủ đầu tư sẽ căn cứ vào văn bản cho phép dừng dự án và các tài liệu liên quan tại thời điểm đó để lập quyết toán chi phí đã thực hiện của dự án gửi thẩm tra, phê duyệt. Quy định này phù hợp với thẩm quyền và trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân quyết định đầu tư dự án theo quy định tại Luật Đầu tư công; đồng thời, giúp tiết kiệm chi phí, đơn giản hóa thủ tục, không phải điều chỉnh lại chủ trương đầu tư.
Chỉ thẩm tra, phê duyệt tổng giá trị tài sản sau đầu tư
Ngoài các nội dung trên, Dự thảo cũng bỏ quy định thẩm tra, phê duyệt quyết toán dự án hoàn thành do cấp huyện quản lý và hồ sơ quyết toán cấp xã gửi cấp huyện thẩm tra khi cấp xã không đủ năng lực cho phù hợp với thực tế không còn cấp huyện. Đồng thời, bổ sung quy định về thẩm quyền phê duyệt, cơ quan chủ trì thẩm tra quyết toán vốn đầu tư công dự án hoàn thành.
Cụ thể, trường hợp cần thiết, cơ quan được giao nhiệm vụ chủ trì thẩm tra quyết toán báo cáo người có thẩm quyền phê duyệt quyết toán quyết định thành lập Tổ thẩm tra quyết toán để thực hiện thẩm tra quyết toán trước khi trình phê duyệt quyết toán với thành phần gồm đại diện có thẩm quyền của các đơn vị, cơ quan có liên quan nhằm hỗ trợ cơ quan chủ trì thẩm tra khi khối lượng công việc tăng lên do tổ chức lại địa giới hành chính.
Một sửa đổi đáng chú ý khác là chỉ thực hiện thẩm tra, phê duyệt tổng giá trị tài sản hình thành sau đầu tư. Các nội dung về tiêu chuẩn, phân loại tài sản, phân bổ giá trị, nguyên giá tài sản và xử lý tài sản là kết quả của quá trình thực hiện dự án, được thực hiện theo quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công.
Việc phân bổ các chi phí chung của toàn dự án (trong đó có chi phí quản lý dự án, chi phí tư vấn, chi phí khác) cho từng tài sản cố định được thực hiện theo quy định tại pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công. Theo đó, cơ quan, tổ chức, đơn vị, doanh nghiệp thực hiện phân bổ giá trị quyết toán được cơ quan, người có thẩm quyền phê duyệt cho từng hạng mục, tài sản để ghi sổ kế toán theo tiêu chí cho phù hợp.
Trường hợp không quyết toán riêng cho từng hạng mục, tài sản thì thực hiện phân bổ cho từng hạng mục, tài sản để ghi sổ kế toán theo nguyên tắc chi phí trực tiếp liên quan đến tài sản cố định nào thì tính cho tài sản cố định đó. Chi phí chung liên quan đến nhiều tài sản cố định thì phân bổ theo tỷ lệ chi phí trực tiếp của từng tài sản cố định so với tổng số chi phí trực tiếp của toàn bộ tài sản cố định.
Theo Bộ Tài chính, quyết toán vốn đầu tư là việc quyết toán chi phí bỏ ra để "mua" giá trị khối lượng hoàn thành của dự án. Còn việc xử lý tài sản là kết quả của quá trình thực hiện dự án đã được quy định cụ thể tại Nghị định số 114/2024/NĐ-CP ngày 15/9/2024 nay là Nghị định số 186/2025/NĐ-CP ngày 01/7/2025. Việc xác định tài sản cố định hay tài sản ngắn hạn (công cụ, dụng cụ) thực hiện theo quy định về chế độ quản lý, tính hao mòn, khấu hao tài sản cố định tại cơ quan, tổ chức, đơn vị và tài sản cố định do Nhà nước giao cho doanh nghiệp quản lý không tính thành phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp và pháp luật khác có liên quan.
Dự thảo Nghị định cũng điều chỉnh về thời gian thẩm tra quyết toán vốn đầu tư công dự án hoàn thành đối với dự án nhóm B, C tăng 01 tháng so với quy định hiện hành. Quy định này đáp ứng thực tế quy mô dự án nhóm B, C theo quy định tại Luật Đầu tư công tăng lên nhiều so với quy định tại Luật cũ, trong khi đó số lượng công chức làm công tác thẩm tra quyết toán dự án hoàn thành chịu ảnh hưởng trong bối cảnh sắp xếp, tổ chức lại và bỏ cấp huyện.
Những sửa đổi trong Dự thảo Nghị định lần này cho thấy nỗ lực của Bộ Tài chính trong việc hoàn thiện khung pháp lý, đảm bảo tính đồng bộ giữa các luật chuyên ngành và thực tiễn triển khai đầu tư công. Việc bổ sung mẫu biểu, tinh giản thủ tục quyết toán đối với dự án dừng thực hiện hay phân bổ chi phí theo tiêu chí cụ thể không chỉ giúp minh bạch hóa quá trình sử dụng vốn đầu tư công mà còn góp phần nâng cao hiệu quả quản lý tài sản công sau đầu tư.
