Tập trung quản lý rủi ro lĩnh vực thuế, hải quan
Để vừa tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp, vừa nâng cao hiệu quả quản lý, Bộ Tài chính đã chỉ đạo các đơn vị làm tốt công tác quản lý rủi ro, đặc biệt trong lĩnh vực thuế, hải quan. Bám sát chỉ đạo của Bộ, cơ quan thuế đã thực hiện thu thập, xử lý dữ liệu, xây dựng các bộ chỉ số tiêu chí, quy trình và ứng dụng về phân tích, nhận diện rủi ro người nộp thuế; phân loại hồ sơ hoàn thuế giá trị gia tăng và kiểm tra sau hoàn; giám sát việc sử dụng hoá đơn của người nộp thuế.
Ngành Thuế cũng đã xây dựng cơ sở dữ liệu đối soát dữ liệu lớn với hóa đơn điện tử, xây dựng chức năng cảnh báo xuất hoá đơn vượt ngưỡng an toàn. Trong năm 2024, cơ quan thuế bước đầu nghiên cứu, áp dụng Trí tuệ nhân tạo (AI) vào phân tích dữ liệu hóa đơn điện tử để phát hiện rủi ro giá bất thường, phân tích chuỗi mua bán hóa đơn theo từng mặt hàng rủi ro hoặc theo chuỗi quan hệ mua bán của các doanh nghiệp (mua bán lòng vòng, chỉ mua không bán, chỉ bán không mua, xuất khống hóa đơn...), rà soát, đối chiếu dữ liệu hóa đơn điện tử và tờ khai.
Nhờ đó, trong năm qua, cơ quan thuế đã chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra đối với 501 người nộp thuế; đưa vào kế hoạch thanh tra kiểm tra 131 người nộp thuế; đã ban hành quyết định thanh tra, kiểm tra 180 người nộp thuế. Tổng số tiền thuế truy thu, tiền phạt hơn 15,163 tỷ đồng.
Qua quản lý rủi ro, cơ quan thuế phát hiện 941 người nộp thuế có chênh lệch đầu ra, 140.952 có chênh lệch đầu vào, tổng số thuế giá trị gia tăng thực hiện kê khai điều chỉnh năm 2024 là 4.750,32 tỷ đồng. Cơ quan thuế đã chuyển hình thức sử dụng hóa đơn từ không mã sang có mã đối với 104 doanh nghiệp; 944 doanh nghiệp rủi ro cao cần thanh tra, kiểm tra về hóa đơn. Số hồ sơ đề nghị hoàn thuế giá trị gia tăng phân loại kiểm trước theo Luật định và theo rủi ro là 4.150 hồ sơ, chiếm 22,67% tổng số hồ sơ đề nghị hoàn thuế giá trị gia tăng.
Trong lĩnh vực hải quan, cơ quan hải quan thường xuyên kiểm tra, đánh giá việc áp dụng tiêu chí phân tích; tình hình phân luồng và thực hiện phân luồng quyết định kiểm tra đối với hàng hóa xuất nhập khẩu để kịp thời chấn chỉnh nâng cao chất lượng, hiệu quả phân luồng. Ngành Hải quan tiếp tục thực hiện cơ chế định kỳ theo dõi, đánh giá rủi ro đối với một số trường hợp doanh nghiệp chuyển đổi hạng; rà soát, phân tích thông tin doanh nghiệp trên hệ thống thông tin của ngành Hải quan để đánh giá tuân thủ doanh nghiệp và áp dụng các biện pháp kiểm tra, giám sát hải quan.
Trong năm 2024, cơ quan hải quan đã thực hiện phân luồng trên 15,3 triệu tờ khai; trong đó, tờ khai luồng xanh chiếm 65,8% (tương ứng 10 triệu tờ khai), tờ khai luồng vàng chiếm 30,2% (tương ứng 4,7 triệu tờ khai), tờ khai luồng đỏ chiếm 3,5% (tương ứng 0,5 triệu tờ khai). Tỷ lệ chuyển luồng từ Vàng sang Đỏ là 1,37%. Có 16.971 hồ sơ vi phạm được thiết lập, 51.865 lượt tổ chức cá nhân vi phạm bị xử phạt.
Bên cạnh đó, toàn Ngành đã thực hiện soi chiếu gần 114,4 nghìn container; phát hiện nghi vấn 2.949 container (chiếm 2,6% tổng container soi chiếu), phát hiện 452 container vi phạm (chiếm 15,3% tổng container nghi vấn).
Triển khai kế hoạch kiểm soát rủi ro, chuyên đề kiểm soát rủi ro, lực lượng hải quan đã phát hiện 9.791 vụ vi phạm (tăng 19% so với cùng kỳ năm 2023) liên quan đến 20 loại rủi ro, trị giá hàng vi phạm khoảng 26.836 tỷ đồng (nhiều mặt hàng chưa xác định được trị giá). Số tiền xử phạt vi phạm hành chính hơn 335 tỷ đồng; số thuế truy thu khoảng 470 tỷ đồng.
Chống thất thu qua quản lý rủi ro
Có thể thấy, công tác quản lý rủi ro của ngành Tài chính đã mang lại hiệu quả thiết thực. Thông qua các biện pháp quản lý rủi ro, cơ quan thuế, hải quan đã nâng cao năng lực quản lý, phân loại mức độ rủi ro, làm cơ sở bố trí, sắp xếp nguồn lực hợp lý để kiểm tra, từ đó góp phần chống thất thoát ngân sách nhà nước.
Phát huy hiệu quả công tác này để hoàn thành nhiệm vụ thu ngân sách nhà nước năm 2025, ngành Tài chính xác định đẩy mạnh phát triển các ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác quản lý rủi ro và các phần mềm phân tích, phân loại đối tượng nộp thuế, kê khai hải quan. Qua đó, kịp thời phát hiện các hành vi vi phạm mới của đối tượng, phòng chống các hành vi gian lận; hoàn thiện hệ thống phần mềm quản lý thông tin phục vụ thanh tra, kiểm tra.
Các đơn vị trong ngành Tài chính tăng cường phối hợp với các cơ quan liên quan như Bộ Công Thương, Bộ Thông tin và Truyền thông, Sở Công Thương, sở Thông tin và Truyền thông các tỉnh, thành phố để tập trung xây dựng cơ sở dữ liệu. Đồng thời, phối hợp với các cơ quan công an, quản lý thị trường để kiểm soát chặt chẽ về giá cả hàng hóa, quản lý hiệu quả hơn hoạt động thương mại điện tử, kinh doanh qua mạng internet, chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, hàng kém chất lượng. Từ đó, chống thất thu ngân sách, tạo môi trường kinh doanh bình đẳng để khuyến khích, thu hút đầu tư, tạo nguồn tăng thu cho ngân sách nhà nước.
Cơ quan hải quan tiếp tục rà soát, cập nhật và ban hành danh mục hàng hóa rủi ro về trị giá và mức giá tham chiếu kèm theo; thường xuyên rà soát dữ liệu thông tin trên các hệ thống phần mềm nghiệp vụ thuế xuất nhập khẩu, thông tin trên hệ thống trực ban, giám sát trực tuyến để kịp thời phát hiện xử lý các vi phạm.
Song song với đó, tiếp tục áp dụng các chuẩn mực quốc tế, quy trình quản lý hải quan hiện đại nhằm tạo thuận lợi tối đa cho cộng đồng doanh nghiệp nhưng vẫn đảm bảo giám sát, quản lý chặt chẽ theo đúng quy định của pháp luật...
