 |
| TS Nguyễn Đức Hiển - Phó Trưởng ban Chính sách Chiến lược Trung ương cùng lãnh đạo Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp và các vị đại biểu tham quan gian hàng trương bày tại Chương trình |
Phát biểu tại Festival Khởi nghiệp 2025 do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) chỉ đạo tổ chức vào chiều 20/12/2025, ông Bùi Trung Nghĩa – Phó Chủ tịch VCCI nhấn mạnh Festival Khởi nghiệp là "ngày hội truyền thống" đã được duy trì liên tục suốt 23 năm qua, gắn bó với từng bước trưởng thành của cộng đồng khởi nghiệp (startup) Việt Nam.
Dẫn số liệu từ Bộ Tài chính, ông Nghĩa cho biết GDP năm 2025 ước tăng khoảng 8%, GDP bình quân đầu người đạt khoảng 5.000 USD, chính thức đưa Việt Nam bước vào nhóm quốc gia thu nhập trung bình cao. Đây không chỉ là thành quả kinh tế vĩ mô mà còn mở ra dư địa mới cho đầu tư, khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo.
Trong bối cảnh Việt Nam đứng trước thách thức thoát khỏi "bẫy thu nhập trung bình", ông Bùi Trung Nghĩa cho rằng những đột phá về thể chế thời gian qua có ý nghĩa như một "bàn đạp" chiến lược.
Chỉ trong chưa đầy một năm, Bộ Chính trị đã ban hành hàng loạt nghị quyết quan trọng, từ Nghị quyết 57-NQ/TW về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; Nghị quyết 59-NQ/TW về hội nhập quốc tế; Nghị quyết 66-NQ/TW về đổi mới xây dựng và thực thi pháp luật; đến Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân. Theo đại diện lãnh đạo VCCI, đây là nền tảng thể chế then chốt để hình thành và nuôi dưỡng một quốc gia khởi nghiệp sáng tạo, trong đó tài chính và đầu tư giữ vai trò dẫn dắt.
 |
| Ông Bùi Trung Nghĩa – Phó Chủ tịch VCCI phát biểu tại Chương trình. |
Thực tế năm 2025 cho thấy hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam đã có bước chuyển mình rõ nét. Bất chấp những biến động của dòng vốn mạo hiểm toàn cầu, Việt Nam vẫn duy trì vị thế là điểm sáng trong khu vực Đông Nam Á, xếp thứ ba về số lượng thương vụ và tổng giá trị đầu tư, chỉ sau Singapore và Indonesia. Cả nước hiện có gần 4.000 doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo và 2 kỳ lân công nghệ mới.
Trên bảng xếp hạng Chỉ số Đổi mới sáng tạo toàn cầu, Việt Nam đứng thứ 44/139 quốc gia, còn hệ sinh thái khởi nghiệp xếp hạng 55 thế giới. TP. Hồ Chí Minh, TP. Hà Nội và TP. Đà Nẵng dần khẳng định vị trí trên bản đồ khởi nghiệp toàn cầu, đưa Việt Nam vào nhóm 3 hệ sinh thái tăng trưởng nhanh nhất và đứng thứ 5 trong khu vực ASEAN.
Tuy nhiên, theo ông Bùi Trung Nghĩa, đằng sau những con số tích cực ấy là một thực tế, hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam vẫn "khát vốn", đặc biệt ở giai đoạn đầu – giai đoạn rủi ro cao, khó tiếp cận tín dụng ngân hàng và chưa đủ hấp dẫn với nhiều quỹ tư nhân. Đây chính là điểm nghẽn lớn nhất cản trở quá trình thương mại hóa ý tưởng và mở rộng quy mô của startup.
Nhìn từ góc độ chính sách vĩ mô, TS. Nguyễn Đức Hiển – Phó Trưởng ban Ban Chính sách Chiến lược Trung ương khẳng định, khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo là một động lực, một nguồn lực quan trọng của nền kinh tế. Khởi nghiệp không chỉ tạo ra doanh nghiệp mới mà còn lan tỏa tinh thần doanh nhân, chuyển hóa nguồn lực nhàn rỗi thành vốn sản xuất, tạo việc làm và thúc đẩy cạnh tranh.
Phân tích về tài chính trong hoạt động khởi nghiệp, theo TS. Nguyễn Đức Hiển, vốn được ví như mạch máu nuôi dưỡng startup, không chỉ là tiền mặt mà còn là nguồn lực chiến lược để chuyển hóa ý tưởng thành sản phẩm, dịch vụ. Chính vì vậy, giải pháp về dòng vốn đóng vai trò then chốt trong giai đoạn "vạn sự khởi đầu nan".
Đặc biệt, TS. Nguyễn Đức Hiển cho biết, Bộ Tài chính đã tập trung đa dạng hóa các kênh huy động vốn cho startup, từ bố trí nguồn ngân sách trung ương cho các chương trình hỗ trợ doanh nghiệp, đến trình Chính phủ ban hành Nghị định số 264/2025/NĐ-CP về Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia và quỹ đầu tư mạo hiểm địa phương. Cùng với đó là Nghị định 210/2025/NĐ-CP về đầu tư cho doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo. Hai nghị định này được đánh giá là mang tính đột phá khi lần đầu cho phép sử dụng ngân sách nhà nước để đầu tư mạo hiểm, đồng thời hoàn thiện hành lang pháp lý cho hoạt động gọi vốn của startup.
Không chỉ dừng ở nghị định, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết 198/2025/QH15 về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân và Luật số 90/2025/QH15 sửa đổi 8 luật trong lĩnh vực tài chính. Trong đó, nhiều quy định mới ưu tiên doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo tham gia mua sắm công, các dự án chiến lược quốc gia, qua đó mở thêm "cửa" tiếp cận nguồn lực tài chính công.
 |
| Các chuyên gia, doanh nghiệp tham gia thảo luận. |
Bàn sâu hơn về cơ chế vận hành các quỹ cho khởi nghiệp, TS. Nguyễn Văn Trúc – Giám đốc Trung tâm Phát triển Doanh nghiệp Khoa học và Công nghệ cho rằng, Nghị định số 264/2025/NĐ-CP là bước ngoặt quan trọng, lần đầu tạo khuôn khổ pháp lý tương đối hoàn chỉnh cho đầu tư mạo hiểm tại Việt Nam.
Theo ông Trúc, trước đây, việc thiếu quy định rõ ràng khiến nhiều startup gặp khó trong tiếp cận vốn, còn quá trình thành lập quỹ thì phức tạp, kéo dài. Khi hành lang pháp lý được khai thông, các quỹ trong nước sẽ có điều kiện đồng hành cùng startup ngay từ giai đoạn ươm mầm – giai đoạn mà quỹ ngoại thường chưa sẵn sàng tham gia.
Từ thực tiễn đầu tư, TS. Đàm Quang Thắng – Chủ tịch Hội đồng Cố vấn Khởi nghiệp Đổi mới sáng tạo nhấn mạnh việc khai thông và đa dạng hóa nguồn vốn là điều kiện sống còn của hệ sinh thái. Sự kết hợp giữa vốn nhà nước và vốn tư nhân thông qua cơ chế đồng đầu tư sẽ giúp các quỹ hoạt động ổn định hơn, giảm rủi ro và tạo niềm tin cho thị trường, nhưng hiệu quả của quỹ phụ thuộc rất lớn vào tư duy đầu tư và năng lực quản lý quỹ, chứ không chỉ ở quy mô vốn.
Tại Festival, góc nhìn của doanh nhân và nhà đầu tư cũng cho thấy một điểm chung: vốn quan trọng, nhưng không phải là tất cả. Ông Hoàng Công Đoàn – Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Sông Thao cho rằng nếu đi sai hướng, vốn càng lớn thì rủi ro càng cao.
Tương tự, ông Davide Cali – Giám đốc Quỹ Crossfund nhận định, Việt Nam có nhiều tiềm năng nhưng startup cần "sẵn sàng cho nhà đầu tư" bằng cấu trúc doanh nghiệp rõ ràng, quản trị minh bạch và khả năng giao tiếp theo chuẩn quốc tế.
