 |
| PGS. TSKH. Bùi Xuân Biên - Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Tài chính – Ngân hàng Hà Nội phát biểu khai mạc. |
Trong bối cảnh kinh tế thế giới biến động mạnh, rủi ro địa chính trị gia tăng, chuỗi cung ứng toàn cầu phân mảnh và các cuộc chiến thương mại kéo dài, câu chuyện huy động nguồn lực trong nước, đặc biệt là nguồn lực tài sản, đang trở lại như một yêu cầu cấp bách đối với nhiều nền kinh tế đang phát triển.
Theo Hội đồng Vàng thế giới, người dân Việt Nam hiện đang nắm giữ khoảng 400 - 500 tấn vàng, tương đương 35 - 40 tỷ USD, chiếm gần 8% GDP. Tuy nhiên, phần lớn lượng vàng này tồn tại dưới dạng cất trữ trong hộ gia đình, không sinh lợi, không được vốn hóa, thậm chí gây áp lực lên điều hành vĩ mô khi tâm lý “vàng hóa” trỗi dậy trong các giai đoạn bất ổn.
Phát biểu tại Hội thảo quốc tế "Huy đông nguồn lực vàng trong dân cư phục vụ phát triển kinh tế - xã hội" do Trường Đại học Tài chính - Ngân hàng Hà Nội phối hợp với Trường Đại học Lĩnh Đông (Đài Loan) và Học viện Ngoại thương Ấn Độ tổ chức vào ngày 19/12/2025, PGS. TSKH. Bùi Xuân Biên - Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Tài chính – Ngân hàng Hà Nội cho rằng, nguồn lực lớn từ vàng chưa thực sự hoà vào dòng chảy kinh tế do còn đối mặt với các thách thức về thể chế, văn hoá, tâm lý và hạ tầng công nghệ.
Tại Hội thảo, lịch sử thị trường vàng trong nước đã được phân tích và đánh giá. Theo các chuyên gia, trước năm 2012, vàng được sử dụng rộng rãi trong thanh toán, đặc biệt là giao dịch bất động sản, góp phần làm trầm trọng thêm tình trạng vàng hóa, đô la hóa. Nhưng Nghị định 24/2012/NĐ-CP ra đời được xem như một “liều thuốc mạnh” để tái lập trật tự thị trường.
Tuy nhiên, sau hơn một thập kỷ, cơ chế quản lý cũ dần bộc lộ những hạn chế khi bối cảnh kinh tế thế giới và nhu cầu của người dân đã thay đổi sâu sắc. Giá vàng toàn cầu bước vào chu kỳ tăng dài hạn, trong khi thị trường trong nước thường xuyên xuất hiện tình trạng chênh lệch giá lớn, có thời điểm lên tới hàng chục triệu đồng mỗi lượng. Nghị định 232/2025/NĐ-CP có hiệu lực từ tháng 10/2025, được đánh giá là một cuộc cải cách lớn, phá vỡ thế độc quyền kéo dài, mở ra kỳ vọng tái cấu trúc thị trường vàng theo hướng minh bạch và tiệm cận thông lệ quốc tế.
 |
| GS. TS. Sheepa Kapil - Trưởng khoa, Tổng Biên tập Tạp chí Học viện Ngoại thương Ấn Độ. |
Chia sẻ kinh nghiệm quốc tế, GS. TS. Alvin Chang - Giám đốc Ban Hợp tác quốc tế, Trường Đại học Lĩnh Đông (Đài Loan) cho rằng, mấu chốt của vấn đề không nằm ở việc “giữ” hay “thả” vàng, mà là làm thế nào để chuyển hóa vàng từ tài sản tích trữ thành tài sản vốn. Theo ông, nhiều nền kinh tế châu Á đã từng đối mặt với tâm lý tích trữ vàng, nhưng thông qua hệ thống chính sách nhất quán và hạ tầng tài chính phát triển, vàng dần được đưa vào các kênh đầu tư, tiết kiệm và dự trữ chính thức. Điều này đòi hỏi sự hòa quyện giữa chính sách tiền tệ, chính sách tài khóa và cơ chế thị trường.
Kinh nghiệm Ấn Độ cũng mang lại nhiều gợi mở. GS. TS. Sheepa Kapil - Trưởng khoa, Tổng Biên tập Tạp chí Học viện Ngoại thương Ấn Độ nhấn mạnh, vàng không chỉ là hàng hóa được định giá, mà còn là một công cụ dự trữ có tính ổn định cao trong bối cảnh rủi ro địa chính trị gia tăng.
Theo GS. TS. Sheepa Kapil, dù Bitcoin, NFT (tài sản sử dụng công nghệ blockchain - PV) hay các tài sản số khác xuất hiện, chúng không thể làm lung lay vai trò cốt lõi của vàng. Ở Ấn Độ, vàng không chỉ để đầu tư mà còn gắn với văn hóa, quà tặng, tôn giáo. Điều quan trọng là Nhà nước vẫn kiểm soát được dòng chảy của vàng trong khuôn khổ pháp lý minh bạch. Đáng chú ý, Ấn Độ từng áp dụng thuế nhập khẩu vàng rất cao để hạn chế nhập siêu, nhưng sau đó đã điều chỉnh theo hướng đơn giản hóa thủ tục, giảm thuế, song song với phát triển các sản phẩm tài chính gắn với vàng.
 |
| TS. Nguyễn Xuân Thắng - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Tài chính – Ngân hàng Hà Nội điều hành phiên thảo luận. |
Trở lại với Việt Nam, TS. Nguyễn Xuân Thắng - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Tài chính – Ngân hàng Hà Nội cho rằng, huy động nguồn lực vàng trong dân cư là vấn đề phức tạp, đòi hỏi cách tiếp cận thận trọng nhưng không thể trì hoãn. Theo ông, khối tài sản vàng 400–500 tấn trong dân nếu được vốn hóa hợp lý sẽ bổ sung nguồn lực cho đầu tư hạ tầng, đồng thời hỗ trợ ổn định thị trường tiền tệ.
Tuy nhiên, theo các chuyên gia, bài học từ quá khứ cho thấy những giải pháp mang tính hành chính hoặc áp đặt, như phát hành trái phiếu bằng vàng, rất khó tạo được niềm tin xã hội.
Nhiều ý kiến tại Hội thảo cũng thống nhất quan điểm cần đặt vàng đúng vị trí là một hàng hóa đặc biệt, một công cụ tài chính, đồng thời là một thành tố trong chính sách tiền tệ, chứ không phải phương tiện thanh toán. Việc phát triển một thị trường vàng minh bạch, có sàn giao dịch chính thức, dưới sự giám sát chặt chẽ của Ngân hàng Nhà nước, được xem là điều kiện tiên quyết để thu hẹp chênh lệch giá, giảm đầu cơ và từng bước đưa vàng vào khuôn khổ quản lý hiện đại.
Ở góc độ chính sách, TS. Hoàng Kim Huyền – Nguyên Phó Trưởng ban Giám sát tổng hợp, Ủy ban Giám sát Tài chính Quốc gia, cần xem vàng như một hàng hóa, là một công cụ tài chính và là công cụ của chính sách tiền tệ, nên phải quản lý thị trường vàng theo nguyên tắc công khai, minh bạch, an toàn và ổn định, góp phần ổn định tâm lý và thị trường ngoại hối, ổn đinh cán cân thanh toán quốc tế.
Những phân tích trên cho thấy, việc huy động nguồn lực vàng trong dân cư là quá trình dài hơi, đòi hỏi sự kiên định của chính sách, sự đồng bộ của thể chế và đặc biệt là sự thay đổi trong niềm tin và hành vi của người dân. Khi vàng không còn là “hầm trú ẩn” tài sản trước những bất ổn, mà trở thành một phần của dòng chảy đầu tư và phát triển, “kho vàng ngủ yên” mới thực sự được đánh thức, đóng góp thiết thực cho tăng trưởng bền vững của nền kinh tế Việt Nam.
