Mối quan hệ giữa lạm phát và tỉ giá

Chia sẻ tại Diễn đàn Kinh tế Việt Nam lần 3 năm 2025 với chủ đề “Động lực nào cho tăng trưởng GDP 8,3%-8,5%” tổ chức tại TP. Hồ Chí Minh ngày 26/9, GS.TS. Hoàng Văn Cường - Ủy viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ, Ủy viên Ủy ban Kinh tế - Tài chính của Quốc hội cho rằng giai đoạn hiện nay là “chạy nước rút” để đạt mục tiêu tăng trưởng, đồng thời vẫn phải bảo đảm những định hướng lâu dài cho nền kinh tế.

Theo GS.TS. Hoàng Văn Cường, mục tiêu tăng trưởng 8% trong năm nay, tiến tới duy trì mức hai con số trong những năm tiếp theo là con đường tất yếu nếu Việt Nam muốn trở thành nước có thu nhập cao và vượt qua bẫy thu nhập trung bình. Kinh nghiệm quốc tế cho thấy mọi quốc gia đều phải trải qua giai đoạn tăng trưởng cao, tiệm cận hai con số trong thời gian dài, và chúng ta cũng không ngoại lệ.

GS.TS. Hoàng Văn Cường ví von, tăng trưởng và lạm phát giống như “hai anh em sinh đôi”. Không thể kỳ vọng một nền kinh tế tăng trưởng mạnh mà lạm phát bằng 0. Vấn đề nằm ở việc kiểm soát lạm phát ở mức hợp lý.

Trong 8 tháng năm 2025, lạm phát ở mức 3,2%, dự báo cả năm sẽ dưới 5%. Tuy nhiên, nguy cơ vẫn tiềm ẩn khi cung tiền ẩn tăng mạnh, tín dụng 8 tháng cao gấp 1,4 lần so với cùng kỳ, trong khi vòng quay tiền chỉ đạt 0,6%. 

Điều đó đặt ra câu hỏi: dòng tiền đang chảy đi đâu? Nếu không đi vào sản xuất, nguy cơ bùng nổ lạm phát hoặc hình thành những “cục máu đông” trong nền kinh tế là có thật.

"Một điểm cần đặc biệt lưu ý là mối quan hệ giữa lạm phát và tỉ giá. Muốn đạt tăng trưởng cao, chúng ta phải giữ lãi suất thấp để khuyến khích đầu tư, nhưng điều này lại tạo áp lực lên tỉ giá", GS.TS. Hoàng Văn Cường nhấn mạnh. 

Thời gian qua, biến động tỉ giá đã bộc lộ rõ sự đánh đổi này. Việc Fed cắt giảm lãi suất 0,25 điểm phần trăm khiến đồng USD hạ giá, tỉ giá tạm ổn định hơn. Ngân hàng Nhà nước đã dùng biện pháp bán ngoại tệ kỳ hạn và có hiệu quả, cần tiếp tục phát huy các công cụ kỹ thuật như vậy.

Ổn định tỉ giá linh hoạt

Chia sẻ lo ngại về lạm phát, GS.TS. Hoàng Văn Cường cũng lo ngại dòng tiền chảy vào phân khúc bất động sản cao cấp. Giá nhà đất tăng mạnh trong khi vốn tín dụng cho nhà ở xã hội, nhà giá rẻ vẫn hạn chế. Đây là tín hiệu cảnh báo rằng cung tiền có thể đang tập trung sai chỗ. Tôi cho rằng cần kiểm soát chặt dòng tiền vào phân khúc này để tránh bất ổn. 

Với thị trường chứng khoán, chỉ số tăng 30% nhưng hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp chưa cải thiện tương xứng, chứng tỏ dòng tiền đổ vào mạnh. Cho vay ký quỹ (margin) chưa quá lớn nhưng nếu không cẩn trọng, nguy cơ bong bóng vẫn xuất hiện. Giải pháp là phải tăng nguồn cung cổ phiếu, đẩy mạnh cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước ở các lĩnh vực không cần nắm giữ, vừa cân bằng cung cầu, vừa tạo thêm nguồn thu ngân sách.

Một khía cạnh khác là lạm phát kỳ vọng. Khi doanh nghiệp và nhà cung cấp dự đoán chi phí tăng, họ có xu hướng nâng giá bán sớm, tạo áp lực lên thị trường. Muốn phá vỡ “rào cản kỳ vọng” này, chúng ta cần chính sách hỗ trợ cụ thể. Ví dụ, nếu muốn khuyến khích sử dụng xăng sinh học thay thế xăng khoáng, cần có ưu đãi thuế phù hợp để giảm giá, từ đó khuyến khích tiêu dùng.

Theo GS.TS. Hoàng Văn Cường, chính sách tài khóa và tiền tệ phải phối hợp linh hoạt, chủ động, giảm thiểu tác động từ biến động bên ngoài. Triển vọng tăng trưởng 8% năm nay là khả thi. Nợ công hiện khoảng 34% GDP, vẫn ở mức an toàn. Lạm phát cũng không quá đáng lo nếu chúng ta kiểm soát tốt dòng tiền và giá cả.

Dù đồng USD đã yếu hơn nhờ Fed hạ lãi suất, áp lực vẫn còn do nhu cầu nhập khẩu tăng vào cuối năm để phục vụ mùa mua sắm, trong khi xuất khẩu sang Mỹ có nguy cơ giảm do chính sách thuế đối ứng. Vì vậy, GS.TS. Hoàng Văn Cường cho rằng, ổn định tỉ giá linh hoạt chính là nhiệm vụ trọng tâm trong điều hành kinh tế vĩ mô từ nay đến cuối năm.