Bài 1: Tìm nguồn lực ngân sách nhà nước cho TP. Hồ Chí Minh giai đoạn 2026-2030

Mục tiêu thu 500.000 tỷ đồng từ đất giai đoạn 2026-2030

Một trong những nguồn lực đóng góp lớn cho số thu ngân sách nhà nước (NSNN) của TP. Hồ Chí Minh là nguồn thu từ đất. Để tăng nguồn thu này, Viện Nghiên cứu phát triển TP. Hồ Chí Minh cho rằng, Thành phố cần khắc phục các vấn đề tồn tại, hạn chế trong công tác đấu giá đất công; đẩy mạnh áp dụng hình thức đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư tại các khu đất do Nhà nước quản lý, đáp ứng các điều kiện tại khoản 3 Điều 4 Nghị quyết 98/2023/QH15 để rút ngắn thời gian triển khai do không phải thực hiện thủ tục sắp xếp lại, xử lý nhà đất theo quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công; từ đó đẩy nhanh tiến độ thu hồi vốn ngân sách, gia tăng nguồn thu.

Bên cạnh đó, TP. Hồ Chí Minh cần khẩn trương đẩy nhanh quy trình thực hiện điều chỉnh quy hoạch Thành phố giai đoạn 2026-2030, làm cơ sở pháp lý cho việc giao đất, đấu giá.

Đại diện Sở Nông nghiệp và Môi trường TP. Hồ Chí Minh cho biết, mặc dù đã đạt nhiều kết quả tích cực, thực tiễn tổ chức đấu giá quyền sử dụng đất thời gian qua đã bộc lộ nhiều tồn tại, thậm chí có những trường hợp gây ảnh hưởng lớn đến thị trường và nguồn thu ngân sách.

Để đảm bảo nguồn thu từ đất đai trong thời gian tới, trước tiên Thành phố cần thực hiện xây dựng Bảng giá đất hàng năm, bắt đầu thực hiện từ năm 2026. Đây là bước đổi mới căn bản của Luật Đất đai 2024, thay thế hoàn toàn khung giá đất, bảo đảm giá đất của Nhà nước sát giá đất thị trường. Khi bảng giá đất được xây dựng đồng bộ, nguồn thu từ thuế, phí, lệ phí, tiền sử dụng đất, tiền thuê đất sẽ tăng một cách tự nhiên, không gây méo mó thị trường.

Cùng với đó, Sở Nông nghiệp và Môi trường sẽ áp dụng linh hoạt và đầy đủ các phương pháp định giá đất được quy định trong Luật Đất đai 2024, đặc biệt là phương pháp thặng dư – phương pháp có khả năng phản ánh chính xác giá trị đất sau đầu tư hạ tầng.

Gắn với nhiệm vụ tổ chức nguồn thu, Sở Nông nghiệp và Môi trường đề nghị TP. Hồ Chí Minh cần mạnh mẽ khai thác các mô hình thu giá trị tăng thêm từ đất, đặc biệt là mô hình phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (TOD).

Song song đó, Thành phố sẽ củng cố năng lực của Tổ chức Phát triển quỹ đất để chủ động tạo lập quỹ đất sạch, sẵn sàng cho đấu giá, đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án có sử dụng đất.

Cùng với việc tăng thu, Thành phố quan tâm giải quyết bồi thường, hỗ trợ và tái định cư. Theo Nghị quyết Đại hội Đảng bộ TP. Hồ Chí Minh lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030, Thành phố đặt mục tiêu đến cuối năm 2030 sẽ di dời 50% số nhà trên và ven kênh rạch, tương đương khoảng 20.000 căn nhà.

Để người dân có thể tái định cư trong điều kiện sống tốt hơn, TP. Hồ Chí Minh áp dụng các chính sách tốt đối với các trường hợp tái định cư. Cơ chế này không làm giảm nguồn thu lớn, vì đất tái định cư không nhằm mục tiêu thương mại, nhưng lại tạo điều kiện cho người dân đồng thuận giao mặt bằng nhanh chóng, qua đó đẩy nhanh các dự án hạ tầng quy mô lớn.

Sở Nông nghiệp và Môi trường cho rằng việc áp dụng chính sách nhân văn này sẽ giúp người dân ổn định cuộc sống, hạn chế khiếu kiện, bảo đảm nguyên tắc “người dân tái định cư có cuộc sống bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ”. Khi công tác bồi thường được giải quyết, các dự án trọng điểm sẽ được triển khai đúng tiến độ, từ đó bảo đảm nguồn thu đất đai phục vụ kế hoạch đầu tư công trung hạn.

Với sự phối hợp chặt chẽ giữa các sở, ngành và sự quyết tâm của hệ thống chính trị Thành phố, việc tổ chức khai thác hiệu quả nguồn thu từ đất đai trong giai đoạn 2026-2030 hoàn toàn có thể đạt được mục tiêu 500.000 tỷ đồng.

Đây sẽ là nguồn lực then chốt để TP. Hồ Chí Minh xây dựng hệ thống hạ tầng hiện đại, tạo bước đột phá phát triển Thành phố, góp phần hiện thực hóa tầm nhìn phát triển bền vững của khu vực trong những thập niên tới.

Đấu giá 85 khu đất, dự kiến thu trên 100.000 tỷ đồng

Theo đại diện Trung tâm Phát triển Quỹ đất TP. Hồ Chí Minh, trong giai đoạn 2021-2025, Thành phố đã đạt nhiều kết quả tích cực trong khai thác nguồn lực đất đai. Bước sang giai đoạn 2026-2030, TP. Hồ Chí Minh sẽ trở thành trung tâm kinh tế - tài chính – logistics của vùng Đông Nam Bộ và cả nước. Việc tổ chức khai thác nguồn lực từ đất đai phải được xem là một trụ cột trong kế hoạch tài chính – đầu tư trung hạn của Thành phố.

Trên cơ sở đó, Trung tâm sẽ triển khai thực hiện 4 giải pháp trọng tâm và dự kiến nguồn thu thông qua việc đưa ra đấu giá 85 khu đất, tổng diện tích khoảng 435 ha, dự kiến thu về cho NSNN trên 100.000 tỷ đồng.

Để đạt được nguồn thu theo dự kiến, Trung tâm Phát triển Quỹ đất TP. Hồ Chí Minh kiến nghị Thành phố sớm ban hành cơ chế đặc thù cho công tác đấu giá, khai thác quỹ đất công vùng hợp nhất, tạo thuận lợi trong định giá, đấu giá và phân bổ nguồn thu. Tăng tỷ lệ điều tiết nguồn thu từ đấu giá đất công cho đầu tư phát triển hạ tầng vùng ven, các đô thị vệ tinh mới hình thành sau sáp nhập…

Đại diện Sở Xây dựng TP. Hồ Chí Minh cho biết, hiện nay Thành phố đang quản lý một quỹ tài sản công lớn, bao gồm 4.982 căn hộ và nền đất phục vụ tái định cư cho nhiều dự án trọng điểm của Thành phố. Trong những năm gần đây, nguồn thu ngân sách từ việc bán căn hộ tái định cư đã ghi nhận sự tăng trưởng ấn tượng, thể hiện tiềm năng lớn của nguồn lực này.

Trên cơ sở đánh giá thực tiễn, Sở Xây dựng đề xuất các giải pháp trọng tâm nhằm tăng cường nguồn thu ngân sách từ việc bán, cho thuê căn hộ phục vụ tái định cư trong giai đoạn 2026-2030, gồm:

Đẩy nhanh tiến độ và tháo gỡ pháp lý; hoàn thiện thể chế và trình tự thủ tục; tăng cường phối hợp và tính chính xác; tối ưu hóa quản lý tài sản công; quản lý thu hồi công nợ kết hợp chính sách hỗ trợ nhân văn; đẩy mạnh bảo trì, sửa chữa và nâng cấp chất lượng quỹ nhà; chuyển đổi mục đích sử dụng hiệu quả.

Đại diện Sở Xây dựng cũng cho rằng trong thời gian qua, nguồn thu từ phí sử dụng hạ tầng đã được sử dụng hiệu quả góp phần tăng cường đầu tư hạ tầng giao thông, giảm ùn tắc, nâng cao năng lực logistics mang lại hiệu quả và nâng cao năng lực cạnh tranh của Thành phố.

Do vậy, Sở Xây dựng kiến nghị UBND TP. Hồ Chí Minh xem xét tiếp tục triển khai và mở rộng phạm vi thu trong giai đoạn 2026-2030, góp phần xây dựng Thành phố trở thành trung tâm logistics và dịch vụ cảng biển hiện đại, bền vững.

Để hoàn thành nhiệm vụ thu ngân sách trong những năm tới, Phó Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh Nguyễn Văn Dũng đề nghị các cơ quan quản lý nhà nước và cơ quan thu phải hỗ trợ tạo mọi điều kiện thuận lợi cho cộng đồng doanh nghiệp trong nước và nước ngoài tìm hiểu cơ hội đầu tư tại Thành phố. Đồng thời thực hiện các nhiệm vụ quan trọng của Thành phố, đó là đầu tư công hiệu quả để tạo nguồn lực thúc đẩy đầu tư của xã hội phục vụ sự phát triển của Thành phố.