Biến đổi khí hậu là sự thay đổi của khí hậu trong một khoảng thời gian dài do tác động của các điều kiện tự nhiên và hoạt động của con người, biểu hiện bởi sự nóng lên toàn cầu, mực nước biển dâng và gia tăng các hiện tượng khí tượng thủy văn cực đoan.

Tại Việt Nam, theo các chuyên gia khí tượng, nền nhiệt trung bình đã tăng 0,5 - 0,7°C trong 50 năm qua. Nước biển ấm lên làm gia tăng tần suất và cường độ bão. Trong khi đó, quá trình đô thị hóa nhanh, thiếu quy hoạch xanh khiến các đô thị thêm “nóng bức” và dễ tổn thương trước biến đổi khí hậu. Biến đổi khí hậu cũng đã tác động tiêu cực đến các ngành, lĩnh vực, các địa phương, là nguy cơ hiện hữu đối với mục tiêu phát triển bền vững, xóa đói giảm nghèo của Đất nước.

Theo Báo cáo Kế hoạch quốc gia thích ứng với biến đổi khí hậu giai đoạn 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050 (cập nhật), trong giai đoạn 2021- 2030, Việt Nam cần khoảng 55 - 92 tỷ USD để thực hiện đầy đủ các nhiệm vụ thích ứng biến đổi khí hậu. Trong khi đó, theo số liệu báo cáo Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) cập nhật năm 2022 của Việt Nam, nhu cầu tài chính cho thích ứng với biến đổi khí hậu vào năm 2030 ước tính vượt quá 3%- 5% GDP của năm 2020. Trong bối cảnh ngân sách nhà nước chỉ có thể đáp ứng một phần, dự kiến mỗi năm Việt Nam phải huy động thêm từ 2,7 đến hơn 6 tỷ USD từ nguồn vốn ngoài ngân sách...

Trước tình trạng này, Việt Nam đã xây dựng Kế hoạch quốc gia thích ứng với biến đổi khí hậu giai đoạn 2021- 2030 và tầm nhìn đến năm 2050 được Thủ tướng Chính phủ ban hành tại Quyết định số 1055/QĐ-TTg ngày 20/7/2020. Sau quá trình triển khai thực hiện, với bối cảnh mới, ngày 19/11/2024, Việt Nam tiếp tục cập nhật Kế hoạch quốc gia thích ứng với biến đổi khí hậu giai đoạn 2021-2030 và tầm nhìn đến năm 2050 theo Quyết định số 1422/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. 

Theo đó, Kế hoạch này đã đưa ra các mục tiêu cụ thể: Nâng cao khả năng chống chịu và năng lực thích ứng của hệ thống tự nhiên, kinh tế và xã hội, bảo đảm sinh kế bền vững; nâng cao năng lực và nhận thức để sẵn sàng điều chỉnh trước những thay đổi của khí hậu; Giảm nhẹ rủi ro thiên tai, giảm thiểu thiệt hại do thiên tai và khí hậu cực đoan gia tăng, góp phần giảm thiểu tổn thất và thiệt hại do biến đổi khí hậu; Hoàn thiện thể chế, phát huy tiềm năng và nguồn lực nhằm thích ứng hiệu quả với biến đổi khí hậu và thúc đẩy việc lồng ghép thích ứng với biến đổi khí hậu vào chiến lược, quy hoạch.

Đặc biệt, Kế hoạch quốc gia thích ứng với biến đổi khí hậu giai đoạn 2021- 2030 và tầm nhìn đến năm 2050 cũng đề ra một trong những nhiệm vụ, giải pháp trong thời gian tới là tập trung huy động nguồn lực tài chính, đầu tư cho thích ứng với biến đổi khí hậu.

Theo đó, Việt Nam, sẽ ưu tiên bố trí nguồn lực đầu tư từ ngân sách nhà nước hoặc sử dụng các nguồn hỗ trợ, viện trợ không hoàn lại, vốn ODA, vay ưu đãi để triển khai xây dựng các công trình, dự án thích ứng với biến đổi khí hậu có đồng lợi ích với phát triển kinh tế - xã hội và giảm phát thải khí nhà kính; Rà soát, hoàn thiện cơ chế, chính sách thu hút các dòng vốn đầu tư cho thích ứng với biến đổi khí hậu.

Bên cạnh đó, Việt Nam cũng sẽ chủ động tiếp cận và huy động nguồn vốn hỗ trợ quốc tế cho thích ứng với biến đổi khí hậu, đặc biệt là các cơ chế tài chính trong khuôn khổ Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu như Quỹ Khí hậu xanh, Quỹ Thích ứng, Quỹ Tổn thất và thiệt hại. Thu hút sự tham gia của khối tư nhân, các tổ chức xã hội trong nghiên cứu, triển khai các hoạt động thích ứng với biến đổi khí hậu, bao gồm: điều chỉnh hoạt động, chuỗi cung ứng nhằm giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu; đầu tư triển khai các hoạt động thích ứng với biến đổi khí hậu theo phương thức đối tác công tư, hợp tác quốc tế; cung cấp các giải pháp thích ứng mới và mở rộng quy mô.

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu là trách nhiệm của toàn hệ thống chính trị và toàn xã hội. Nhà nước đóng vai trò kiến tạo, dẫn dắt; người dân và doanh nghiệp đóng vai trò trung tâm và là chủ thể thực hiện. Đối với hoạt động huy lực nguồn lực tài chính cho biến đổi khí hậu, cũng cần sự chung tay của toàn xã hội. Theo đó, cùng với việc huy động nguồn lực, thu hút đầu tư từ các thành phần kinh tế trong nước, nguồn lực hỗ trợ về tài chính, công nghệ từ các nguồn hợp tác quốc tế là rất quan trọng để thực hiện các mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính và thích ứng với biến đổi khí hậu.