Thiếu hụt tài chính trên 1,8 triệu tỷ đồng

Chia sẻ tại Hội nghị về “Giải pháp huy động nguồn lực ngân sách để tổ chức kế hoạch tài chính giai đoạn 2026-2030, kế hoạch đầu tư trung hạn giai đoạn 2026-2030” do UBND TP. Hồ Chí Minh tổ chức ngày 14/11, đại diện Viện Nghiên cứu phát triển TP. Hồ Chí Minh cho biết, tổng nhu cầu vốn đầu tư công trong giai đoạn 2026-2030 của TP. Hồ Chí Minh cần trên 3.164.942 tỷ đồng.

Trong đó, tổng nhu cầu vốn mà TP. Hồ Chí Minh cần cân đối, bố trí từ ngân sách địa phương trên 2.832.974 tỷ đồng để đảm bảo đáp ứng toàn bộ nhu cầu vốn đầu tư công của Thành phố trong giai đoạn 2026-2030.

TP. Hồ Chí Minh xác định tổng nguồn thu ngân sách nhà nước (NSNN) của Thành phố dự kiến giai đoạn 2026-2030 là 4.700.596 tỷ đồng, với tốc độ tăng thu bình quân 6,53%/năm, từ các nguồn thu NSNN nội địa 3.527.605 tỷ đồng (bao gồm thu từ khu vực kinh tế 1.765.626 tỷ đồng, thu từ đất đai 843.134 tỷ đồng, thu NSNN nội địa còn lại 918.846 tỷ đồng); thu từ dầu thô 203.800 tỷ đồng; thu xuất nhập khẩu 969.191 tỷ đồng.

Qua cơ cấu nguồn thu trên, có thể thấy nguồn thu nội địa từ khu vực kinh tế, đặc biệt là khu vực doanh nghiệp công thương nghiệp, dịch vụ ngoài quốc doanh với khoảng 10%/năm được kỳ vọng là động lực chính, phản ánh xu hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế sang khu vực tư nhân và đầu tư nước ngoài chất lượng cao.

Bên cạnh đó, kỳ vọng vào nguồn thu từ đất đai là rất lớn (tăng gần 4 lần so với giai đoạn trước) nhưng đây cũng là nguồn thu tiềm ẩn rủi ro về tiến độ và khả năng thực hiện.

Như vậy, so với nhu cầu nguồn vốn và nguồn thu dự kiến, Thành phố sẽ thiếu hụt tài chính khoảng 1.857.854 tỷ đồng, tương đương với khả năng đáp ứng nhu cầu vốn đầu tư công từ ngân sách địa phương chỉ đạt khoảng 34%. Thách thức này đòi hỏi phải có các giải pháp đột phá, vượt ra khỏi khuôn khổ luật pháp thông thường để huy động các nguồn lực.

Nuôi dưỡng nguồn thu

Từ phân tích trên, đại diện Viện Nghiên cứu phát triển TP. Hồ Chí Minh đã đề xuất một số giải pháp để khai thác, quản lý nguồn thu NSNN TP. Hồ Chí Minh trong giai đoạn 2026-2030.

Cụ thể, để tăng nguồn thu từ khu vực ngoài quốc doanh và FDI (chiếm tỷ trọng lớn 88,5%) và có tốc độ tăng trưởng dự kiến cao nhất, đề xuất lãnh đạo TP. Hồ Chí Minh cần quan tâm sâu sát, đối thoại định kỳ, tháo gỡ ngay các vướng mắc, hoặc kiến nghị tháo gỡ nếu vượt thẩm quyền, tạo môi trường kinh doanh thông thoáng cho các doanh nghiệp phát triển.

Đồng thời, tiếp tục xây dựng và hoàn thiện hạ tầng công nghiệp để thu hút đầu tư trong và ngoài nước, từ đó tăng đóng góp cho ngân sách.

Đối với khu vực doanh nghiệp nhà nước, việc thoái vốn, cổ phần hóa sẽ góp phần mang lại nguồn thu đáng kể, khoảng 11,5%. Tuy nhiên, theo phân tích của Viện Nghiên cứu phát triển TP. Hồ Chí Minh, để thực hiện hiệu quả cần được thực hiện dứt điểm, chuyển giao tài sản và nguồn lực vốn sang khu vực tư nhân, nơi có hiệu quả khai thác cao hơn so với doanh nghiệp nhà nước.

Đồng thời, sử dụng nguồn lực dôi dư, chưa hiệu quả của khu vực doanh nghiệp nhà nước, đặc biệt về đất đai, mặt bằng sản xuất… để tăng cường hợp tác công tư trong các dự án phát triển, theo tinh thần của Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân.

Hiện nay, khả năng cân đối vốn đầu tư công chỉ đạt 34%, để đảm bảo cân đối ngân sách, Viện Nghiên cứu phát triển TP. Hồ Chí Minh đề xuất Thành phố cần thực hiện áp dụng triệt để cơ chế đặc thù theo Nghị quyết 98/2023/QH15 ở các nội dung: Tăng cường khả năng vay nợ; thí điểm phí/lệ phí mới và tăng mức thu; đa dạng hóa hình thức huy động.

Đại diện Thuế TP. Hồ Chí Minh cho biết, để đạt mục tiêu thu ngân sách giai đoạn 2026-2030; cơ quan Thuế sẽ tập trung khai thác các nguồn thu từ các sắc thuế chính trong khu vực kinh tế như: Thuế thu nhập doanh nghiệp; thuế giá trị gia tăng; thuế tiêu thụ đặc biệt...

Đặc biệt, thu qua công tác kiểm tra thuế tập trung vào các lĩnh vực và đối tượng có rủi ro cao như chống chuyển giá và giao dịch liên kết, hoạt động giao dịch bất động sản, kinh doanh trên nền tảng thương mại điện tử…

Đối với nguồn thu từ xuất nhập khẩu, đại diện Chi cục Hải quan khu vực II cho biết, đơn vị sẽ tiếp tục triển khai và thực hiện nghiêm túc các chỉ thị, kế hoạch, nhiệm vụ trọng tâm của Trung ương, TP. Hồ Chí Minh và đơn vị đề ra; thực hiện cải cách thủ tục hành chính, hiện đại hóa và ứng dụng chuyển đổi số.

Đặc biệt, nghiên cứu, rà soát để phấn đấu cắt giảm 30% thủ tục hành chính, giảm 30% thời gian xử lý đối với thủ tục hành chính về hải quan… nhằm tạo thuận lợi nhất cho hoạt động xuất nhập khẩu của doanh nghiệp, nuôi dưỡng nguồn thu, tạo môi trường thu hút vốn đầu tư cho Thành phố.

Ông Nguyễn Văn Dũng – Phó Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh cho rằng, hiện Thành phố đã hoàn thành nhiệm vụ thu ngân sách của Chính phủ và HĐND Thành phố giao, nhưng mục tiêu năm 2025 không dừng lại ở đó mà Chính phủ yêu cầu phải nỗ lực tăng thu, phấn đấu tăng 25% so với chỉ tiêu được giao. Xác định đây là nhiệm vụ cực kỳ khó, nhưng Thành phố phải nỗ lực, phấn đấu hết sức mình để cuối năm 2025 thu ngân sách nhà nước đạt khoảng 800.000 tỷ đồng.

Để đạt được mục tiêu trên, Phó Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh Nguyễn Văn Dũng rất mong các ngành chủ lực của Thành phố tiếp tục nỗ lực thực hiện tốt công việc của năm 2025. Trong đó, Thuế Thành phố tiếp tục rà soát các nguồn thu, các sắc thuế để thu đảm bảo quy định và để tạo động lực cho doanh nghiệp phát triển; phối hợp chặt chẽ với Sở Nông nghiệp và Môi trường hoàn thành nguồn thu từ đất.

Bên cạnh đó, tập trung thúc đẩy giải ngân đầu tư công trong thời gian còn lại của năm để hoàn thành mục tiêu được Chính phủ giao. "Đây là công việc rất khó khăn, các sở ngành phải nỗ lực hết sức để hoàn thành tốt nhất nhiệm vụ thu ngân sách và giải ngân vốn đầu tư công năm 2025, đồng thời kích thích tiêu dùng xã hội, khơi thông các nguồn lực, thúc đẩy sản xuất kinh doanh, phát triển kinh tế số… để tạo động lực cho tăng trưởng của Thành phố trong giai đoạn 5 năm tới", Phó Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh Nguyễn Văn Dũng nhấn mạnh.