Thực hiện Nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương và các kết luận của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về việc sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp, thời gian qua, Bộ Tài chính đã chủ động phối hợp với các bộ, ngành liên quan trình cấp có thẩm quyền ban hành hoặc ban hành theo thẩm quyền 17 nghị định, thông tư và 62 văn bản hướng dẫn. Đồng thời, Bộ đã tổ chức 2 cuộc họp trực tuyến đến cấp xã và nhiều đoàn công tác, buổi tập huấn nhằm hướng dẫn, hỗ trợ các địa phương trong quá trình triển khai trên các lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý.
Bộ Tài chính cũng trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ hỗ trợ 7.706,5 tỷ đồng cho các địa phương để phục vụ sắp xếp đơn vị hành chính các cấp, đồng thời đảm bảo cơ sở vật chất cho các cơ quan, đơn vị sau khi tổ chức lại.
Sau 2 tháng triển khai, các địa phương đã thể hiện tinh thần chủ động, quyết liệt và đạt được nhiều kết quả tích cực. Tuy nhiên, quá trình thực hiện vẫn phát sinh nhiều khó khăn, vướng mắc cần được xử lý kịp thời, đặc biệt là về cơ sở vật chất, tổ chức bộ máy, điều kiện ngân sách và thủ tục hành chính. Một số địa phương còn gặp bất cập trong bố trí trụ sở làm việc, hạ tầng công nghệ thông tin, thậm chí chậm trễ trong chi trả lương, phụ cấp cho cán bộ, công chức theo quy định, ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của chính quyền cơ sở.
Để tháo gỡ khó khăn, đảm bảo tiến độ và hiệu quả triển khai, Bộ Tài chính tiếp tục có văn bản gửi Bí thư Tỉnh ủy, Thành ủy và Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đề nghị phối hợp thực hiện các nhiệm vụ liên quan đến tổ chức mô hình chính quyền địa phương hai cấp.
Liên quan đến tài chính - ngân sách, Bộ Tài chính đề nghị Lãnh đạo các địa phương chỉ đạo đảm bảo phân bổ, giao dự toán ngân sách đến 100% đơn vị cấp xã, đáp ứng đầy đủ nhu cầu chi thường xuyên, chi cho chính sách an sinh xã hội và giải ngân vốn đầu tư công kịp thời, thông suốt. Các địa phương cần sớm kiện toàn tổ chức bộ máy tài chính cấp xã, bổ nhiệm các chức danh chủ tài khoản và phụ trách kế toán, phối hợp với Kho bạc Nhà nước hoàn thành việc mở tài khoản và thực hiện thanh toán lương, phụ cấp cũng như các khoản chi thường xuyên khác.
Bộ Tài chính cũng đề nghị các địa phương khẩn trương rà soát các nguồn kinh phí chưa phân bổ, các nhiệm vụ chi không còn khả năng thực hiện trong năm 2025 để tập trung cho việc đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị cần thiết cho cấp xã. Song song với đó, chủ động số hóa hồ sơ, tài liệu lưu trữ theo hướng dẫn của Bộ Nội vụ và Bộ Tài chính nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, tiết kiệm chi phí, tránh lãng phí.
Việc triển khai các nhiệm vụ khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số cũng cần được đẩy mạnh theo Nghị quyết số 57-NQ/TW và Kế hoạch số 02-KH/BCĐTW. Dự toán chi khoa học, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số cần phân định rõ giữa phần ngân sách địa phương đảm bảo và phần hỗ trợ từ ngân sách trung ương, trong đó bao gồm cả hỗ trợ cho cấp xã.
Về cơ sở vật chất và đầu tư công, các địa phương cần chủ động bố trí ngân sách địa phương, đồng thời kết hợp nguồn vốn bổ sung có mục tiêu từ ngân sách trung ương và huy động các nguồn lực hợp pháp khác nhằm đảm bảo điều kiện làm việc cho các cơ quan, đơn vị sau sắp xếp. Đối với các địa phương miền núi, vùng đặc biệt khó khăn, nếu đã áp dụng các biện pháp nhưng vẫn gặp khó khăn trong cân đối kinh phí, cần có báo cáo gửi Bộ Tài chính để tổng hợp, trình cấp có thẩm quyền xem xét, hỗ trợ trong năm 2025. Từ năm 2026, việc bố trí kinh phí đảm bảo cơ sở vật chất cho đơn vị hành chính mới sẽ do địa phương chủ động thực hiện theo quy định.
Bên cạnh đó, Bộ Tài chính đề nghị các địa phương đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng cho các dự án đầu tư công năm 2025, sớm hoàn thiện khung giá đất và thành lập Hội đồng bồi thường, hỗ trợ, tái định cư tại các xã. Mục tiêu đặt ra là phấn đấu giải ngân 100% kế hoạch vốn đầu tư công được giao trong năm 2025.
Liên quan đến quản lý tài sản công, Bộ đề nghị địa phương kịp thời ban hành văn bản thuộc thẩm quyền để hướng dẫn triển khai, đồng thời rà soát, phân loại, bố trí và sử dụng tài sản đúng quy định, xử lý dứt điểm tài sản dôi dư, kém hiệu quả, thực hiện bàn giao tài sản đúng thẩm quyền. Việc bảo quản, phòng chống thất thoát, lãng phí tài sản công cần được tăng cường, đặc biệt trong mùa mưa bão. Các địa phương cần cử cán bộ chuyên môn trực tiếp phối hợp với cấp xã rà soát, xây dựng phương án và tổ chức xử lý tài sản dôi dư nhằm đẩy nhanh tiến độ triển khai.
Đối với lĩnh vực đăng ký kinh doanh, Bộ Tài chính đề nghị các địa phương chỉ đạo cơ quan đăng ký kinh doanh cấp tỉnh và cấp xã nghiên cứu, hướng dẫn thực hiện thống nhất theo quy định tại Luật Doanh nghiệp, Luật Hợp tác xã và các văn bản hướng dẫn. Hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính cấp tỉnh cần được kết nối đồng bộ với hệ thống thông tin quốc gia về đăng ký doanh nghiệp, hợp tác xã và hộ kinh doanh.
Việc chuyển đổi dữ liệu của hộ kinh doanh vào cơ sở dữ liệu quốc gia cần hoàn thành theo đúng quy định tại Nghị định số 168/2025/NĐ-CP. Bên cạnh đó, các địa phương cần ban hành mức thu lệ phí đăng ký kinh doanh theo thẩm quyền, phù hợp với tình hình thực tế tại địa phương.
Bộ Tài chính đề nghị, trong quá trình triển khai, nếu phát sinh khó khăn, vướng mắc, các địa phương cần phản ánh kịp thời về Bộ Tài chính để được phối hợp xử lý. Trường hợp cần cử cán bộ hỗ trợ trực tiếp, các địa phương gửi văn bản nêu rõ nội dung cần hỗ trợ và thời gian cụ thể để Bộ Tài chính bố trí, điều phối cán bộ phù hợp.
Bộ Tài chính tin tưởng, với sự chỉ đạo quyết liệt của lãnh đạo các địa phương, cùng với sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan trung ương và địa phương, việc triển khai mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp sẽ đạt được hiệu quả thiết thực, góp phần nâng cao năng lực quản lý, hiệu quả điều hành và chất lượng phục vụ nhân dân của bộ máy chính quyền các cấp.
