Bài 1: Kết nối, quy tụ tinh hoa người Việt toàn cầu

Cánh cổng tiếp cận tri thức hiện đại

Nằm trong khuôn khổ Lễ hưởng ứng Ngày hội Đổi mới sáng tạo Việt Nam và Triển lãm Quốc tế Đổi mới sáng tạo Việt Nam 2025 (từ ngày 1-3/10/2025), có một sự kiện đáng chú ý, đó là Diễn đàn “Khai phóng tiềm năng đổi mới sáng tạo Việt Nam - Pháp: Bài học từ nhà khoa học đoạt giải Nobel - Serge Haroche”.

Bất cứ ai nhìn vào tên diễn đàn hẳn sẽ chú ý ngay đến từ khoá: Nhà khoa học đoạt giải Nobel. Vậy Serge Haroche là ai?

Thông tin có thể dễ dàng tra cứu trên Google. Serge Haroche là nhà vật lý người Pháp, đặc biệt hơn là năm 2012 đã được trao giải Nobel Vật lý cùng với David J. Wineland. Những phương pháp mang tính đột phá của 2 nhà khoa học này đã dẫn tới sự ra đời của những đồng hồ cực kỳ chính xác, giúp giới khoa học tạo ra những thành tựu đầu tiên trong nỗ lực chế tạo máy tính siêu tốc.

Nói một cách dễ hiểu, đây là một trong những nhà khoa học hàng đầu thế giới về khoa học lượng tử - một trong những công nghệ được cho là sẽ đóng vai trò nền tảng chiến lược của các quốc gia trong thế kỷ 21. Những thành tựu nghiên cứu của công nghệ này đang dần đi từ phòng thí nghiệm vào ứng dụng thực tiễn đời sống một cách mạnh mẽ.

Tại sao Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC) lại có thể mời được một trong những chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực lượng tử đến dự một sự kiện tại Việt Nam - một phóng viên đã đặt câu hỏi tại buổi họp báo công bố thông tin trước thềm Triển lãm Quốc tế Đổi mới sáng tạo Việt Nam 2025.

Trả lời câu hỏi này, ông Vũ Quốc Huy - Giám đốc Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia cho biết, đó là nhờ sự kết nối, hỗ trợ từ các thành viên trong Mạng lưới Đổi mới sáng tạo Việt Nam - đã được NIC dày công tổ chức, xây dựng và phát triển suốt từ năm 2018-2019 cho đến nay.

Lãnh đạo NIC cũng chia sẻ thêm, tại Diễn đàn “Khai phóng tiềm năng đổi mới sáng tạo Việt Nam - Pháp, Giáo sư Serge Haroche sẽ có bài phát biểu quan trọng. Nhà khoa học đoạt giải Nobel Vật lý năm 2012 sẽ chia sẻ kinh nghiệm quốc tế và tầm nhìn về phát triển công nghệ lượng tử, nhằm đưa Việt Nam trở thành một trung tâm công nghệ của khu vực.

Sự kiện là nền tảng quan trọng để các nhà lãnh đạo, cơ quan ngoại giao, doanh nghiệp và nhà khoa học hàng đầu của Việt Nam và Pháp cùng thảo luận về các xu hướng, mô hình thúc đẩy đổi mới sáng tạo, đặc biệt trong lĩnh vực thành phố thông minh và nhà máy thông minh.

Những người tham dự diễn đàn sẽ có cơ hội lắng nghe và trao đổi trực tiếp với một nhà khoa học tầm cỡ quốc tế, mở rộng mạng lưới kết nối với các nhà hoạch định chính sách, chuyên gia, lãnh đạo doanh nghiệp, cũng như tìm kiếm các cơ hội hợp tác và định hướng phát triển trong lĩnh vực công nghệ đột phá.

Một chi tiết, một câu chuyên nhỏ mang tính bên lề một sự kiện, nhưng với góc nhìn chuyên môn sâu, những người “trong nghề” sẽ thấy được giá trị sâu sắc mà Mạng lưới Đổi mới sáng tạo Việt Nam mang lại. Đó chính là sự kết nối mạng lưới các trí thức, nhà khoa học, chuyên gia, doanh nhân; kết nối mạng lưới các trung tâm đổi mới sáng tạo, bao gồm cả ở trong nước và nước ngoài.

“Tổ hợp trí tuệ” quy tụ tinh hoa

Để hình dung về quy mô Mạng lưới Đổi mới sáng tạo Việt Nam, cần điểm qua những con số cụ thể. Đến nay, mạng lưới do NIC thành lập và vận hành đã quy tụ được hơn 2.000 chuyên gia, trí thức tại hơn 22 quốc gia, vùng lãnh thổ.

Trong đó bao gồm 10 mạng lưới thành viên, quy tụ các thành viên tri thức, nhà khoa học có uy tín cao, đều ở các nước phát triển, có tiềm lực khoa học hàng đầu thế giới như: Hoa Kỳ (2), Nhật Bản, Hàn Quốc, Châu Âu, Singapore… Cùng với đó là 2 mạng lưới quy tụ các chuyên gia chuyên ngành về trí tuệ nhân tạo (AI) và công nghệ bán dẫn.

Cuối tháng 8 vừa qua, Mạng lưới Đổi mới sáng tạo Việt Nam tiếp tục được làm “dày” hơn với những sự bổ sung đầy chất lượng. Dưới sự định hướng chỉ đạo của Bộ Tài chính, NIC tiếp tục bảo trợ thành lập và vận hành 3 mạng lưới chuyên gia ngành công nghệ mang tính chiến lược, bao gồm: Lượng tử (VNQuantum); An ninh mạng (ViSecurity); Hàng không, vũ trụ, thiết bị bay không người lái (UAV Việt Nam).

Nói về vai trò của Mạng lưới Đổi mới sáng tạo Việt Nam đang không ngừng được NIC xây dựng và phát triển, Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Chí Dũng đánh giá, đây không chỉ là những diễn đàn học thuật, mà là những “tổ hợp trí tuệ” thực sự, nơi quy tụ tinh hoa người Việt toàn cầu, kế thừa những thành quả của các mạng lưới đi trước, để cùng Chính phủ và cộng đồng doanh nghiệp giải quyết các bài toán lớn của quốc gia, đáp ứng được nhu cầu phát triển của thời đại.

Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng cũng nhấn mạnh, Mạng lưới Đổi mới sáng tạo và chuyên gia công nghệ chiến lược sẽ là “cánh tay nối dài”, đồng hành cùng Chính phủ và các bộ, ngành, doanh nghiệp; chủ động tham gia vào quá trình hoạch định chiến lược, xây dựng chính sách, thúc đẩy nghiên cứu, phát triển và ứng dụng công nghệ mới. Qua đó, góp phần giải quyết những thách thức lớn, biến “bài toán khó” của đất nước thành “cơ hội lớn” cho tương lai.

Những phát biểu đánh giá của Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng mang nhiều giá trị, cho thấy tầm nhìn của Chính phủ và bao hàm trong đó cả tâm huyết, quyết tâm phát triển mạnh mẽ khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, tạo ra động lực tăng trưởng mới cho đất nước trong kỷ nguyên mới.

“Các bạn phát huy thế mạnh của mình trong việc tổ chức các hội thảo, diễn đàn khoa học, nhằm chia sẻ kiến thức và kết quả nghiên cứu; kết nối, thu hút các chuyên gia, nhân tài người Việt, gốc Việt trên toàn thế giới; hình thành các nhóm nghiên cứu mạnh, có khả năng dẫn dắt trong một số nhóm ngành công nghệ chiến lược…. Chính phủ cam kết sẽ đồng hành, tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất để các mạng lưới hoạt động hiệu quả, đóng góp thiết thực vào sự nghiệp phát triển quốc gia”, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh thông điệp tại sự kiện ra mắt 3 Mạng lưới Đổi mới sáng tạo và chuyên gia ngành công nghệ Lượng tử, An ninh mạng và Hàng không, vũ trụ, thiết bị bay không người lái.