Bỏ thanh tra chuyên ngành, phân quyền bình ổn giá về cấp xã
Sáng 09/10/2025, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giá. Trình bày tờ trình của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, việc ban hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giá 2023 là cần thiết nhằm thực hiện chủ trương của Đảng, Nhà nước trong việc hoàn thiện thể chế, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền phù hợp với mô hình sắp xếp tinh gọn tổ chức bộ máy Nhà nước ở Trung ương và địa phương. Đồng thời, tạo hành lang pháp lý, kịp thời xử lý những vấn đề thực tiễn, tháo gỡ “điểm nghẽn” về thể chế, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội.
Theo Bộ trưởng, Dự thảo luật lần này đề xuất bỏ quy định về thanh tra chuyên ngành giá để thống nhất với Luật Thanh tra năm 2025; đồng thời loại bỏ đối tượng “người tiêu dùng” khỏi phạm vi điều chỉnh do đã được bao hàm trong nhóm “cơ quan, tổ chức, cá nhân”. Dự thảo cũng đề xuất chuyển trách nhiệm triển khai bình ổn giá từ UBND cấp huyện xuống UBND cấp xã. Điều chỉnh này nhằm phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, khi UBND cấp huyện kết thúc hoạt động từ ngày 1/7/2025.
Dự thảo Luật bổ sung dịch vụ hạ tầng khu công nghiệp, khu kinh tế, khu công nghệ số tập trung, khu công nghệ cao và cụm công nghiệp đầu tư từ nguồn vốn ngân sách nhà nước vào Danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá và thẩm quyền định giá do UBND cấp tỉnh định giá cụ thể. Quy định này nhằm giải quyết vướng mắc của một số địa phương trong quá trình thu tiền sử dụng dịch vụ này và do đây là dịch vụ gắn với khu vực hạ tầng cụ thể, không có cạnh tranh nên đáp ứng tiêu chí hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá.
Bên cạnh đó, Dự thảo sửa đổi điều kiện kinh doanh dịch vụ thẩm định giá theo hướng lược bỏ điều kiện không cần thiết, đơn giản hóa điều kiện cấp giấy chứng nhận kinh doanh dịch vụ thẩm định giá để tạo thuận lợi cho các tổ chức thực hiện.
Dự thảo cũng sửa đổi tên gọi một số hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá, điều chỉnh thẩm quyền và hình thức định giá để phù hợp với các luật chuyên ngành mới và tháo gỡ khó khăn cho địa phương, bộ ngành. Về công tác kiểm tra, dự thảo điều chỉnh nội dung để phù hợp với pháp luật về thanh tra, kiểm tra chuyên ngành, trong đó thay đổi cách dẫn chiếu và thuật ngữ liên quan.
Bảo đảm sự thống nhất của hệ thống pháp luật
Thẩm tra dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết, Ủy ban cơ bản nhất trí với sự cần thiết ban hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giá để phù hợp với mô hình tổ chức bộ máy hiện nay, thực hiện chủ trương của Đảng, Nhà nước trong việc hoàn thiện thể chế đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, kịp thời xử lý những vấn đề thực tiễn, hoàn thiện và bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật.
Ủy ban Kinh tế và Tài chính cũng nhất trí lược bỏ nội dung thanh tra chuyên ngành về giá tại phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật và các điều khoản có liên quan để bảo đảm phù hợp với Luật Thanh tra số 84/2025/QH15. Có ý kiến đề nghị cơ bản giữ phạm vi điều chỉnh của Luật Giá như hiện hành, chỉ thay đổi cụm từ “thanh tra chuyên ngành về giá” bằng cụm từ “thanh tra trong lĩnh vực giá”, đồng thời giữ chỉnh lý tương ứng tại các quy định cụ thể về thanh tra chuyên ngành về giá.
Liên quan đến bình ổn giá, Ủy ban cơ bản thống nhất việc sửa đổi như đề nghị của Chính phủ để bảo đảm thực hiện theo mô hình chính quyền 02 cấp. Việc đề xuất, triển khai bình ổn giá tại chính quyền cấp xã cần được xem xét, bảo đảm tính khả thi về nguồn lực, nhân lực, phạm vi áp dụng bình ổn giá để thực hiện có hiệu quả.
Đối với điều kiện kinh doanh dịch vụ thẩm định giá, Ủy ban đề nghị cơ quan soạn thảo rà soát để bảo đảm tương thích việc bỏ quy định này với quy định của Luật Doanh nghiệp về việc thành lập, đăng ký ngành, nghề kinh doanh. Đồng thời, rà soát để quy định thời hạn kiểm tra phù hợp, không kéo dài hơn so với quy định hiện hành.
Về danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá, Ủy ban cho rằng, hoạt động vận chuyển khí thiên nhiên, dịch vụ tồn trữ, tái hóa là các hoạt động mang tính chuyên môn sâu, có sự liên kết chặt chẽ trên phạm vi nhiều địa phương (không theo địa giới hành chính). Do đó, chưa nên phân quyền ngay trong luật để tạo thuận lợi cho doanh nghiệp, tránh việc nhiều địa phương phải quyết định giá đối với dịch vụ này cho từng tuyến đường ống.
Liên quan đến hàng dự trữ quốc gia, Ủy ban nêu quan điểm, về bản chất thì danh mục hàng dự trữ quốc gia và hàng dự trữ quốc gia thuộc lĩnh vực quốc phòng, an ninh thuộc trường hợp do Nhà nước định giá đều được thực hiện thông qua 04 hình thức: mua theo hình thức chỉ định thầu, mua trực tiếp rộng rãi của mọi đối tượng, bán trực tiếp rộng rãi cho mọi đối tượng, bán chỉ định. Do đó, cần rà soát để quy định thống nhất. Các Bộ, ngành thực hiện dự trữ phải thực hiện việc định giá đối với mặt hàng dự trữ khi thực hiện theo 04 hình thức nêu trên.
Ngoài ra, Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục rà soát để bảo đảm sự thống nhất của hệ thống pháp luật như Luật Thanh tra, Luật Doanh nghiệp, Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo và các dự án Luật khác đang được trình Quốc hội xem xét tại Kỳ họp thứ 10, như dự thảo Luật Hàng không dân dụng (sửa đổi), dự thảo Luật Dự trữ quốc gia (thay thế); dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 15 luật trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường…
