Muốn bứt phá, ngành công nghiệp hỗ trợ buộc phải đẩy mạnh đổi mới sáng tạo, gia tăng hàm lượng công nghệ và từng bước làm chủ quy trình sản xuất, coi đây là nền tảng để nâng sức cạnh tranh và khẳng định vị thế trên bản đồ công nghiệp khu vực.
Tỷ lệ nội địa hoá còn thấp
Chia sẻ tại Tọa đàm: “Gia tăng hàm lượng công nghệ, nâng cao sức cạnh tranh cho sản phẩm công nghiệp hỗ trợ” do Tạp chí Công thương tổ chức ngày 11/11, ông Chu Việt Cường - Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ phát triển công nghiệp, Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương) cho biết, hiện cả nước có gần 7.000 doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ, tập trung ở 5 lĩnh vực: Cơ khí, ô tô, điện - điện tử, dệt may và công nghệ cao. Trong đó, khoảng 300 doanh nghiệp đã tham gia chuỗi cung ứng của các tập đoàn FDI lớn như Samsung, Toyota, Honda, LG… Một số doanh nghiệp trong nước đã làm chủ quy trình sản xuất linh kiện kỹ thuật cao như khuôn mẫu, chi tiết nhựa và kim loại chính xác.
Còn theo ông Nguyễn Vân - Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ thành phố Hà Nội, thành phố đã cơ bản đạt mục tiêu phát triển 1.000 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ, trong đó khoảng 35% đạt tiêu chuẩn quốc tế. “Hà Nội lựa chọn, ưu tiên các ngành công nghiệp có lợi thế cạnh tranh và giá trị gia tăng cao, từng bước hình thành các cụm liên kết ngành gắn chặt với chuỗi sản xuất toàn cầu, với vị thế của Thủ đô”, ông Nguyễn Vân nhấn mạnh.
Tuy vậy, tỷ lệ nội địa hóa của nhiều ngành vẫn ở mức thấp, mới đạt 30 - 40%, chưa đáp ứng mục tiêu 50 - 60% mà Chính phủ đề ra. Hạn chế lớn nhất của doanh nghiệp nội là năng lực công nghệ, giá thành sản xuất và khả năng R&D còn yếu, trong khi yêu cầu của các chuỗi cung ứng toàn cầu ngày càng khắt khe. Đặc biệt, công nghệ vẫn được nhìn nhận là một điểm nghẽn lớn của ngành. Do đó doanh nghiệp chưa đủ năng lực cung cấp linh kiện và phụ tùng có hàm lượng công nghệ cao, kỹ thuật phức tạp đáp ứng các tiêu chuẩn chuỗi sản xuất hiện đại.
Gỡ điểm nghẽn để công nghiệp hỗ trợ phát triển
Để tháo gỡ các điểm nghẽn công nghệ và tạo điều kiện cho doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ bước lên nấc thang giá trị cao hơn, ông Chu Việt Cường cho rằng giai đoạn tới cần triển khai đồng bộ nhiều nhóm giải pháp, đặc biệt là cụ thể hóa các chính sách trong Nghị định số 205/2025/NĐ-CP của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 111/2015/NĐ-CP về phát triển công nghiệp hỗ trợ.
Ông Chu Việt Cường cho biết Nghị định số 205 mở ra không gian rộng hơn cho đổi mới công nghệ, R&D, liên kết công - tư và tăng quyền tự chủ cho các trung tâm kỹ thuật như IDC trong tư vấn chuyển giao công nghệ, thử nghiệm và tiêu chuẩn hóa sản phẩm. Cùng với đó Bộ Công Thương đã triển khai nhiều giải pháp đồng bộ nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ. Từ năm 2016, Bộ xây dựng Chương trình phát triển công nghiệp hỗ trợ, tập trung tư vấn cải tiến sản xuất, đào tạo nhân lực, chuyển giao công nghệ và sản xuất thử nghiệm sản phẩm mới.
Trung tâm IDC và mạng lưới vệ tinh địa phương được đầu tư hiện đại, trở thành “bà đỡ” cho doanh nghiệp trong tư vấn kỹ thuật, thử nghiệm, tiêu chuẩn hóa sản phẩm. Bộ cũng phối hợp với các tập đoàn FDI như Toyota, Samsung để hỗ trợ doanh nghiệp Việt tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu. Riêng năm 2025, chương trình Smart Factory sẽ tiếp tục mở rộng cho 10 doanh nghiệp ở cả hai miền, góp phần tăng tỷ lệ nội địa hóa và năng lực công nghiệp quốc gia.
Từ phía hiệp hội, ông Nguyễn Vân cho rằng, Hà Nội cần tiếp tục mở rộng các chương trình kết nối doanh nghiệp với các nhà đầu tư FDI, đào tạo nhân lực theo nhu cầu thực tế, giảm bớt thủ tục hành chính trong đầu tư - xây dựng và phát triển các mô hình Techno-Park gắn với công nghệ cao. Đây sẽ là hạ tầng quan trọng để doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ rút ngắn khoảng cách công nghệ với các tập đoàn lớn. Đồng thời, Hiệp hội còn đóng vai trò cầu nối giữa doanh nghiệp - cơ quan quản lý - cơ sở đào tạo, hợp tác với các trường đại học để phát triển nhân lực chất lượng cao.
Ở góc độ doanh nghiệp, ông Cao Văn Hùng - Giám đốc Phát triển thị trường quốc tế Công ty CP Cơ khí chính xác Smart Việt Nam, để tham gia sâu vào chuỗi cung ứng của các tập đoàn lớn, doanh nghiệp phải xác định rõ nhiệm vụ cốt lõi và hướng đầu tư chiến lược.
Theo ông Hùng, trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt nếu vẫn dựa vào gia công giá rẻ, doanh nghiệp Việt sẽ khó phát triển bền vững. Làm chủ công nghệ giúp doanh nghiệp vươn lên thành nhà cung cấp cấp 1, cấp 2, trực tiếp làm việc với khách hàng, chủ động định hướng đầu tư và mở rộng sang các lĩnh vực có biên lợi nhuận cao như y tế, hàng không, từng bước khẳng định vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
