 |
| Ảnh minh hoạ. |
Trong phát biểu tại một sự kiện về tăng trưởng bền vững, Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Tâm đã thông tin, Bộ Tài chính tiếp tục thúc đẩy phát triển thị trường tài chính xanh, thị trường carbon và công cụ tài chính bền vững. Bộ Tài chính đặt mục tiêu đến năm 2030, Việt Nam sẽ hình thành thị trường carbon trong nước hoạt động hiệu quả, kết nối với các thị trường khu vực và toàn cầu.
Theo Thứ trưởng, đây sẽ là nền tảng quan trọng để doanh nghiệp Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng xanh toàn cầu, đồng thời tận dụng nguồn lực tài chính trong nước và quốc tế.
Trước đó, Bộ Tài chính đã ban hành Kế hoạch triển khai các nhiệm vụ được Thủ tướng Chính phủ giao tại Quyết định số 232/QĐ-TTg về Đề án thành lập và phát triển thị trường carbon tại Việt Nam, nhằm tập trung hoàn thiện khung pháp lý, thiết lập sàn giao dịch carbon và rà soát các quy định về thuế, phí, lệ phí liên quan.
| Theo Quyết định số 232/QĐ-TTg phê duyệt Đề án Thành lập và phát triển thị trường các-bon tại Việt Nam, từ tháng 6/2025 đến cuối năm 2028 sẽ vận hành thí điểm sàn giao dịch carbon; từ năm 2029, thị trường hoạt động chính thức, giao dịch hạn ngạch phát thải và tín chỉ carbon từ cả dự án nội địa và quốc tế. Trong giai đoạn hoàn thiện khung pháp lý hiện nay, Việt Nam có cơ hội mở rộng quyền chuyển giao tín chỉ quốc tế cho các dự án giao thông xanh, năng lượng tái tạo; nếu quy định quá chặt có thể bỏ lỡ động lực tài chính quan trọng cho đầu tư xanh và giảm phát thải. |
Cùng với Bộ Tài chính, các bộ, ngành khác cũng vào cuộc để thúc đẩy triển khai thị trường carbon. Trong đó, Bộ Nông nghiệp và Môi trường (Bộ NN&MT) đang lấy ý kiến góp ý về dự thảo Nghị định giao dịch quốc tế kết quả giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và tín chỉ carbon.
Đáng chú ý, dự thảo Nghị định quy định, tỷ lệ tối đa cho phép chuyển giao quốc tế với một số lĩnh vực năng lượng và giao thông xanh Phụ lục 1 Dự thảo quy định tỷ lệ tối đa cho phép chuyển giao quốc tế với lĩnh vực giao thông xanh là 10% (Mục I.6, I.7), lĩnh vực năng lượng xanh là từ 10-20% (I.16, I.19, I.20).
Tuy nhiên, từ tổng hợp ý kiến doanh nghiệp, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng quy định này cần được cân nhắc lại.
Theo VCCI, nhóm năng lượng và giao thông xanh đóng góp không quá lớn vào mục tiêu giảm phát thải của quốc gia (NDC): nhóm biện pháp giao thông xanh (E24-E26) chỉ chiếm 11,4 triệu tấn, khoảng 2,9% của lĩnh vực năng lượng và gần 1,5% tổng tiềm năng giảm phát thải quốc gia. Điện mặt trời tập trung đóng góp 20,18 triệu tấn và điện gió trên bờ có tiềm năng 45,59 triệu tấn, tương đương 5,9% giảm phát thải quốc gia giai đoạn 2021–2030.
Ngoài ra, VCCI cho rằng, việc cho phép trao đổi tín chỉ carbon quốc tế có thể giúp gia tăng doanh thu cho các dự án xanh, từ đó thúc đẩy phát triển các dự án này.
Chẳng hạn, theo ước tính của doanh nghiệp, mỗi MW điện gió tạo ra giá trị tín chỉ tương đương 2.500-3.000 tCO₂e/năm, với giá tín chỉ quốc tế hiện nay 20-30 USD/tCO₂e, có thể mang lại doanh thu 50.000-90.000 USD/MW/năm. So sánh với giá điện gió 2025 là 1.807,4đ/kWh (theo Quyết định số 1508/QĐ-BCT) cho thấy, doanh thu từ tín chỉ carbon sẽ giúp các dự án điện gió tăng doanh thu từ 26,6% đến 40%.
Điều này sẽ càng có ý nghĩa hơn khi các biện pháp này cần huy động tài chính lớn, chẳng hạn như điện gió trên bờ cần hơn 1,8 tỷ USD, giao thông xanh cần hơn 1,6 tỷ USD.
VCCI cũng dẫn ví dụ quốc tế, khi một số quốc gia Thái Lan hay Indonesia hiện đang áp dụng tỷ lệ chuyển giao quốc tế có điều chỉnh tương ứng ở mức 80 đến 100% trong giai đoạn hiện tại. Hơn nữa, bối cảnh cam kết giảm phát thải toàn cầu đang thay đổi, nhiều tổ chức tài chính lớn rút khỏi các liên minh giảm phát thải tự nguyện, nên theo VCCI, việc hạn chế giao dịch quá mức trong giai đoạn trước năm 2030 có thể làm mất cơ hội có trị giá hàng tỷ USD.
Từ những phân tích trên, VCCI đề nghị nâng tỷ lệ trao đổi tín chỉ quốc tế với các dự án giao thông xanh và năng lượng tái tạo, bởi việc cho phép các lĩnh vực giao thông xanh và năng lượng tái tạo chuyển nhượng quốc tế ở tỷ lệ cao hơn sẽ không ảnh hưởng quá nhiều đến mục tiêu giảm phát thải của quốc gia, nhưng lại mang lại hiệu quả tài chính cao hơn cho doanh nghiệp và từ đó thúc đẩy đầu tư các dự án này.
Do đó, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc, nâng tỷ lệ trao đổi tín chỉ quốc tế với các dự án giao thông xanh và năng lượng tái tạo.
Bên cạnh quan điểm từ doanh nghiệp, chuyên gia đến từ Đại học RMIT Việt Nam cũng nhận định sàn giao dịch tín chỉ carbon bắt buộc là nhu cầu cấp thiết để thực hiện mục tiêu Net-Zero 2050. Theo đó, doanh nghiệp giảm phát thải có thể bán tín chỉ dư thừa, trong khi doanh nghiệp chưa giảm phát thải phải mua tín chỉ, tạo sức ép thị trường và khuyến khích đầu tư công nghệ xanh.
Các chuyên gia cho rằng, cơ sở hạ tầng cần thiết cho sàn giao dịch tín chỉ carbon phải triển khai quy trình đo đạc, báo cáo và xác nhận (MRV) lượng phát thải theo cấp công ty và cấp trang thiết bị. Sàn giao dịch phải đáp ứng được khối lượng giao dịch lớn dù giai đoạn thí điểm có thể còn thấp. Công nghệ như blockchain, AI có thể hỗ trợ tăng minh bạch và kết nối với các thị trường lớn.
