Nguyên nhân khiến năm nay có nhiều bão mạnh
Gần đây, cơn bão Yagi đã càn quét Philippines, Trung Quốc, Việt Nam, gây thiệt lại lớn về người và tài sản.
Hiện tại, bão Milton đang càn quét nước Mỹ, trở thành siêu bão mạnh nhất hành tinh trong năm nay. Trung tâm Bão quốc gia Mỹ gọi bão Milton là cơn bão “cực kỳ nguy hiểm” và kêu gọi mọi người chú ý đến lệnh sơ tán...
Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn quốc gia Mai Văn Khiêm cho biết, nguyên nhân khiến năm nay có nhiều bão mạnh như: Geami, Yagi, Krathon hay Helence, Milton… có thể là do tác động bởi một số yếu tố khí hậu và môi trường.
Theo đó, năm nay là năm chuyển pha El Niño sang Lania, quá trình chuyển pha quan sát được xếp vào chuyển pha nhanh nên đốt nóng và mất cân bằng nhiệt ẩm đại dương đang diễn ra mạnh mẽ góp phần làm tăng nguồn cung cấp năng lượng cho sự hình thành và phát triển của các cơn bão nhiệt đới.
Bên cạnh đó là sự nóng lên toàn cầu do biến đổi khí hậu làm tăng nhiệt độ của cả đại dương và khí quyển. Khi nước biển ấm lên, nó cung cấp nhiều hơi nước và năng lượng hơn cho các hệ thống thời tiết khiến việc hình thành nhiều bão mạnh hơn và cường độ của các cơn bão này cũng tăng lên.
Chúng ta đã chứng kiến sự bất thường về nhiệt độ trung bình toàn cầu từ đầu năm đến nay (tháng 1 đến tháng 8/2024) cao hơn 0,70°C so với mức trung bình giai đoạn 1991 - 2020. Nhiều khả năng năm nay sẽ là năm ấm nhất năm được ghi nhận và khi nhiệt độ tăng lên thì các cơn bão mạnh cũng gia tăng.
Điều này đã được đề cập tới trong Báo cáo đánh giá biến đổi khí hậu lần thứ 6 (Sixth Assessment Report AR6) của Ban Liên Chính phủ về BĐKH (IPCC): Trong tương lai, số lượng các cơn bão mạnh tăng, chẳng hạn như loại bão ở ngưỡng CAT 4-5 (tốc độ gió lớn hơn 200 km/h) có nghĩa là những cơn bão có cường độ mạnh trên cấp 17 sẽ gia tăng.
Theo một số nghiên cứu công bố mới đây tại Mỹ, hiện tượng nóng lên toàn cầu là nguyên nhân dẫn đến các cơn bão nhiệt đới xảy ra với cường độ mạnh hơn và tần suất nhiều hơn.
Nghiên cứu này cho biết, nhiệt độ bề mặt đại dương ấm lên khiến lượng hơi nước trong khí quyển gia tăng làm cho các cơn bão mạnh lên về cường độ.
Được biết, mức tăng nhiệt độ toàn cầu 1 độ C hiện nay đã khiến sức tàn phá của bão tăng trung bình khoảng 40%. Trong khi đó, hiện tượng "tăng nhanh cường độ", cũng đang trở nên phổ biến hơn.
Gần đây, một số nghiên cứu cũng nhắc đến khả năng biến đổi khí hậu cũng làm giảm độ đứt gió thẳng đứng- những thay đổi về tốc độ và hướng gió theo độ cao - dọc bờ biển Đại Tây Dương của Bắc Mỹ và bờ biển Thái Bình Dương của châu Á.
Độ đứt gió thẳng đứng mạnh có thể ngăn cản cơn bão phát triển mạnh và giảm sức tàn phá của bão, tuy vậy do biến đổi khí hậu đã làm giảm yếu tố này.
Nguyên nhân đến từ sự thay đổi trong các hoàn lưu, và sự phân bổ lại khí áp có thể tạo điều kiện thuận lợi cho sự hình thành bão và duy trì cường độ của chúng trong thời gian dài hơn.
Bên cạnh đó, sự chênh lệch nhiệt độ bề mặt đất với bề mặt nước cũng khiến độ ẩm tăng cao dọc khu vực bờ biển khiến áp suất và lưu thông gió đẩy độ ẩm vào tầng bình lưu giữa, tạo điều kiện để bão phát triển.
Dự báo về thiên tai, bão lũ từ nay đến cuối năm
Ông Khiêm nhận định, từ tháng 10 - 12/2024, hoạt động của bão trên khu vực Biển Đông có khả năng xuất hiện ở mức xấp xỉ đến cao hơn trung bình nhiều năm (4,5 cơn).
Trong đó, số cơn bão đổ bộ vào đất liền có thể cao hơn so với trung bình niều năm (1,9 cơn) và tập trung nhiều ở khu vực Trung Bộ và các tỉnh phía Nam. Đề phòng khả năng bão hình thành ngay trên khu vực Biển Đông và không loại trừ xảy ra những cơn bão mạnh.
Bên cạnh đó, lưu vực sông Trung Bộ, Tây Nguyên lũ sông xuất hiện tương đương trung bình nhiều năm. Đỉnh lũ năm 2024 ở hạ lưu sông Mã (Thanh Hóa), sông Cả (Nghệ An, Hà Tĩnh) ở mức báo động 1 - báo động 2 và trên báo động 2; hạ lưu các sông chính từ Quảng Bình đến Quảng Ngãi, Bình Định, Khánh Hòa.
Khu vực Tây Nguyên ở mức báo động 2 - báo động 3 và trên báo động 3, các sông chính ở Phú Yên, Ninh Thuận, Bình Thuận dao động mức trên báo động 2.
Các đợt lũ lớn khả năng tập trung trong nửa cuối tháng 10 và tháng 11/2024 và khả năng xuất hiện lũ muộn vào cuối năm trùng vào thời kỳ tích nước của các quy trình vận hành liên hồ chưa các sông Trung Bộ, Tây Nguyên.
Mùa lũ nay trên sông Mê Kông xuất hiện tương đương trung bình nhiều năm. Đỉnh lũ năm nay ở đầu nguồn sông Cửu Long dao động ở trên mức báo động 1; đỉnh lũ tại các trạm hạ lưu sông Cửu Long ở mức báo động 2 - báo động 3 và trên báo động 3.
