Cụ thể, giải trình làm rõ các ý kiến của đại biểu Quốc hội về chính sách phát triển năng lượng tại phiên thảo luận ở tổ về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế, chính sách phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026 - 2030, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, trong Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm trong những năm tới, mục tiêu phấn đấu tăng trưởng GDP phải đạt từ 10% trở lên. Để đạt tốc độ tăng trưởng kinh tế như vậy, đòi hỏi nhu cầu năng lượng của Đất nước trong 5 năm tới phải tăng một cách đột biến mới đáp ứng được yêu cầu.
 |
| Quốc hội thảo luận ở tổ về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế, chính sách phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026 - 2030 |
Quy hoạch điện VIII và Quy hoạch điện VIII điều chỉnh cũng đã được xác định rất rõ để đáp ứng được các mục tiêu của Đảng, Nhà nước đặt ra cho những năm tới về tăng trưởng kinh tế. Theo đó, tổng công suất các loại hình nguồn điện trong 5 năm tới phải đạt từ 2,5 - 3 lần so với hiện nay.
Theo Bộ trưởng Bộ Công Thương, hiện nay, theo tính toán, tổng công suất đạt khoảng 90.000 MW, nhưng trong 5 năm tới sẽ phải đạt ở mức khoảng từ 190.000 - 254.000 MW, tương đương gấp từ 2,5 - 3 lần gồm tất cả các loại nguồn điện. Đồng thời, phải theo hướng ngày càng sạch hơn để đến năm 2050 đạt được mục tiêu trung hòa carbon như cam kết ở COP26.
“Để làm được điều này đòi hỏi nhu cầu vốn rất lớn. Mỗi năm, chúng ta cần khoảng 18 - 20 tỷ USD cho phát triển cả nguồn và truyền tải, đồng thời cần công nghệ hiện đại để quản trị thông minh và đáp ứng được nhu cầu tăng thêm một cách đột biến, từ đó, có thể quản trị vận hành được hệ thống điện khi tăng gấp 3 lần công suất chỉ trong vài năm tới. Tuy nhiên, công nghệ mới cũng phải nhập, do chúng ta chưa làm chủ được. Đặc biệt, để có được các nhà đầu tư quan tâm cùng giải quyết vấn đề khó khăn này thì cơ chế chính sách phải thông thoáng, hấp dẫn và tháo gỡ được những khó khăn của thực tiễn”, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nêu rõ.
 |
| Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên giải trình, làm rõ về chính sách phát triển năng lượng tại phiên họp tổ |
Làm rõ thêm với các đại biểu, Bộ trưởng Công Thương cho biết Luật Điện lực năm 2024 đã được sửa đổi, song cùng với quy định hiện hành, Luật này vẫn chưa thể giải quyết được “bài toán” tăng gấp 3 lần công suất và phải điều chỉnh để bảo đảm nguồn điện sạch trong những năm tới. Do đó, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 70-NQ/TW về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 với những cơ chế vượt trội, giúp giải quyết được những vướng mắc của các quy định hiện hành. Nghị quyết này có hiệu lực trong 5 năm, từ năm 2026 cho đến trước ngày 1/1/2031.
Theo Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, những điều được thể hiện trong Nghị quyết đều thể hiện sự vượt trội so với quy định lập pháp hiện hành. Các cơ chế, chính sách vượt trội xuất phát từ yêu cầu thực tiễn và đồng thời phải có cơ chế, chính sách hấp dẫn mới thu hút được các nhà đầu tư tham gia các dự án năng lượng, cũng như đủ sức tháo gỡ những khó khăn hiện tại. Do đó, Bộ trưởng bày tỏ hoàn toàn đồng tình với ý kiến của các đại biểu Quốc hội về khái niệm "điều chỉnh quy hoạch linh hoạt" - tức là được phép áp dụng cơ chế điều chỉnh trên cơ sở vận dụng linh hoạt Luật Quy hoạch để kịp thời tháo gỡ các vướng mắc trong vấn đề quy hoạch, tạo thuận lợi cho nhà đầu tư trong thực hiện các dự án đầu tư trong lĩnh vực năng lượng.
Về phát triển điện gió ngoài khơi, Bộ trưởng Bộ Công Thương cho rằng, việc thực hiện các dự án điện gió ngoài khơi cần được xem xét vận dụng Điều 42 của Luật Dầu khí, theo đó được thực hiện theo chuỗi và cấp quyết định là Chính phủ.
Giải trình một số ý kiến đại biểu nêu về vấn đề nhập khẩu điện, sản xuất điện hạt nhân, điện hydrogen, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên lý giải trong ngắn hạn, việc nhập khẩu điện vẫn phải tính tới do hiện nay năng lực sản xuất điện và truyền tải điện của Việt Nam chưa đáp ứng được; ngoài ra, nhập khẩu điện từ Lào về vùng biên giới của Việt Nam sẽ rẻ hơn đưa điện từ miền Nam hay miền Bắc về miền Trung. “Về lý thuyết, Bộ Công Thương rất đồng tình phải từng bước tự chủ năng lượng quốc gia. Nhưng trong ngắn hạn, chúng ta vẫn phải xác định việc kết nối lưới điện khu vực ASEAN và hợp tác trong xuất nhập khẩu điện với các nước xung quanh”, người đứng đầu Bộ Công Thương diễn giải.
Đối với sản xuất điện hydrogen, Bộ trưởng cho rằng do phải qua quy trình 3 lần sản xuất nên giá thành điện hydrogen rất cao, không phù hợp với điều kiện của Việt Nam kể cả trong giai đoạn sau 10-15 năm tới. Còn đối với điện hạt nhân, giá thành chỉ rẻ hơn trong tương lai khi điện hạt nhân phát triển đến một công suất tới hạn, đồng thời còn phụ thuộc vào công nghệ hạt nhân mà Việt Nam đạt được trong lĩnh vực sản xuất điện và các lĩnh vực khác.
