EMAGAZINE: Phát triển thị trường bán lẻ thúc đẩy mục tiêu tăng trưởng kinh tế

Thị trường bán lẻ Việt Nam được đánh giá còn nhiều tiềm năng, dư địa tăng trưởng lớn. Phát triển thị trường bán lẻ là một trong những mục tiêu và động lực quan trọng của tăng trưởng thương mại nội địa cũng như tăng trưởng kinh tế của cả nước.

Báo cáo tình hình phát triển kinh tế - xã hội tháng 10 và 10 tháng của Bộ Tài chính cho thấy, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tháng 10 ước đạt 598,4 nghìn tỷ đồng, chỉ tăng 0,2% so với tháng trước nhưng vẫn tăng 7,2% so với cùng kỳ năm trước. Tính đến hết 10 tháng năm 2025, tổng mức bán lẻ ước đạt 5.772,9 nghìn tỷ đồng, tăng 9,3% so với cùng kỳ năm 2024, cao hơn mức tăng 8,8% của cùng kỳ năm 2024; sau khi loại trừ yếu tố giá, mức tăng thực là 7,0%, cũng cao hơn đáng kể so với mức tăng 4,8% của cùng kỳ năm trước.

Về cơ cấu, doanh thu bán lẻ hàng hóa chiếm tỷ trọng lớn nhất với 76,2% tổng mức, ước đạt 4.400,1 nghìn tỷ đồng trong 10 tháng năm 2025, tăng 8,0% so với cùng kỳ năm trước. Mức tăng trưởng doanh thu bán lẻ hàng hóa được ghi nhận ở nhiều địa phương trọng điểm như Đà Nẵng (tăng 9,4%), Cần Thơ (tăng 8,7%), TP. Hồ Chí Minh và Hải Phòng (cùng tăng 8,3%), và Hà Nội (tăng 8,0%).

Dư địa này được tạo nên bởi nhiều yếu tố như tầng lớp trung lưu tăng nhanh, dự kiến chiếm 50% dân số vào năm 2035. Nhu cầu tiêu dùng chất lượng cao, chú trọng trải nghiệm. Bên cạnh đó, trong 10 tháng năm 2025, tốc độ tăng trưởng thương mại điện tử Việt Nam tiếp tục duy trì đà tăng trưởng tích cực, ước đạt trung bình khoảng 25 - 27%, quy mô thị trường thương mại điện tử ước đạt khoảng 17,2 tỷ USD, tăng 33% so với cùng kỳ năm 2024. Thương mại điện tử tiếp tục khẳng định vai trò là động lực tăng trưởng mới của nền kinh tế, góp phần mở rộng tiêu dùng nội địa và thúc đẩy hoạt động xuất khẩu thông qua kênh trực tuyến.

Đáng chú ý, theo số liệu của Bộ Công Thương, qua hơn 15 năm triển khai Cuộc vận động Người Việt Nam dùng hàng Việt Nam, đến nay, 80 - 90% sản phẩm hàng hóa Việt đang được bày bán tại hệ thống phân phối hiện đại và chiếm 60 - 70% tại kênh phân phối truyền thống. Con số đó cho thấy sự vươn mình của hàng Việt, là minh chứng khẳng định vị trí hàng Việt tại kênh phân phối cũng như trong xu hướng tiêu dùng của người Việt Nam. Cùng với đó, tổng mức bán lẻ tiêu dùng của thị trường trong nước cũng tăng trên dưới 10%/năm trong vài năm gần đây, giúp thị trường trong nước trở thành bệ đỡ quan trọng cho tăng trưởng.

Dù bức tranh thị trường bán lẻ đang có nhiều điểm sáng nhưng các chuyên gia kinh tế nhận định thực tế không hề dễ dàng đối với các doanh nghiệp bán lẻ đang phải đối mặt với với thị trường tiêu dùng đầy thách thức khi nhu cầu tiêu dùng vẫn còn yếu, và người tiêu dùng ngày càng thắt chặt chi tiêu, nhạy cảm với giá cả. Thị trường bán lẻ vẫn chưa đạt mục tiêu của Chính phủ (tăng 10 -12%/năm). Sự phát triển nhanh chóng của thị trường kéo theo cuộc cạnh tranh khốc liệt hơn bao giờ hết.

Tại Tọa đàm với chủ đề Phát triển thị trường bán lẻ Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 do Viện Nghiên cứu Chiến lược chính sách Công Thương tổ chức mới đây, ông Nguyễn Khắc Quyền - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương cho biết, hiện doanh nghiệp bán lẻ nội địa vẫn đối mặt nhiều hạn chế về vốn, công nghệ, nhân lực và tính chuyên nghiệp.

Ở nông thôn - khu vực có thị trường lớn nhưng phân mảnh, hoạt động bán lẻ chủ yếu do doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ và hộ kinh doanh thực hiện, khiến sức cạnh tranh không cao. Hạ tầng thương mại - logistics còn lạc hậu, chưa đáp ứng yêu cầu về tính kết nối, khiến giá thành sản phẩm cao và khó cạnh tranh với hàng ngoại.

Ngoài ra, việc thiếu các hàng rào kỹ thuật phù hợp khiến thị trường nội địa dễ bị tổn thương khi hàng hóa nhập khẩu và các chuỗi phân phối ngoại liên tục mở rộng. “Nếu không có cú hích chính sách đủ mạnh, thị phần nội địa rất dễ rơi vào tay doanh nghiệp nước ngoài”, ông Quyền cảnh báo.

Dưới góc độ Hiệp hội Bán lẻ Việt Nam, bà Trần Thị Phương Lan – Chủ tịch Hiệp hội cho biết, hiện còn thiếu những chính sách hỗ trợ thiếu tính đặc thù cho doanh nghiệp bán lẻ nội. Doanh nghiệp nội cũng đang phải chịu cạnh tranh gay gắt với hệ thống phân phối nước ngoài được đầu tư bài bản. Điều này tạo nên một bức tranh thị trường đầy năng động: cơ hội lớn song song thách thức lớn, đòi hỏi doanh nghiệp Việt phải thay đổi mạnh mẽ hơn, từ quản trị, nguồn lực đến năng lực liên kết chuỗi.

Việt Nam đang khẳng định vị thế một nền kinh tế tăng trưởng nhanh trong thập kỷ tới. Trong đó, năm 2025 dự kiến GDP tăng trên 8%, tổng mức bán lẻ và doanh thu dịch vụ tăng 12%. Cùng với đó, các hình thức xu hướng tiêu dùng của người Việt Nam có nhiều thay đổi. Tiềm năng thị trường bán lẻ Việt Nam vẫn rất lớn nhờ tầng lớp trung lưu ngày càng gia tăng (dự kiến đạt 50% dân số vào năm 2035) cùng nhu cầu tiêu dùng chất lượng cao. Thương mại điện tử tăng trưởng nhanh, quy mô vượt 20 tỷ USD năm 2024, với sự tham gia của nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Theo đó, để thị trường bán lẻ trong nước chuyển mình mạnh mẽ, cần xây dựng các định hướng và giải pháp trọng tâm. Trong đó, tiếp tục đa dạng hóa các chủ thể tham gia thị trường bán lẻ. Khuyến khích các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế tham gia phát triển thị trường bán lẻ theo những hình thức và quy mô thích hợp.

Đồng thời, triển khai đa dạng hóa các loại hình kinh doanh bán lẻ, nhất là những loại hình có khả năng gắn kết và thúc đẩy phát triển sản xuất trong nước phù hợp với quá trình hội nhập của Việt Nam. Phát triển kết hợp các loại hình kinh doanh bán lẻ hiện đại, loại hình đa kênh, thương mại điện tử với các loại hình bán lê truyền thống.

Cùng với đó, hình thành các chuỗi liên kết để kết nối sản xuất với phân phối hàng hóa, tập trung trước hết vào các chuỗi cung ứng hàng nông sản thực phẩm thiết yếu nhằm đảm bảo ổn định cung - cầu, quản lý có hiệu quả chất lượng và an toàn thực phẩm lưu thông trên thị trường; liên kết chặt chẽ giữa doanh nghiệp bán lẻ với các nhà sản xuất trong việc tạo nguồn hàng ổn định với giá cả cạnh tranh, bảo đảm chất lượng, đáp ứng nhu cầu đa dạng của người tiêu dùng. Tập trung phát triển mạnh các loại hình kinh doanh thương mại hiện đại như thương mại điện tử, sàn giao dịch điện tử dựa trên nền tảng số hóa đáp ứng yêu cầu và xu hướng mua sắm của người tiêu dùng trong tương lai.