Kỳ vọng những doanh nghiệp tiên phong

Nhằm cụ thể hóa Luật Thủ đô, ngày 15/10/2025, Chính phủ ban hành Nghị định số 271/2025/NĐ-CP quy định về thành lập, tham gia thành lập doanh nghiệp, tham gia góp vốn vào doanh nghiệp để thương mại hóa kết quả nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ trên địa bàn TP. Hà Nội. Đây được xem là bước đột phá mang tính chiến lược để mở ra "chương mới” cho khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo của Hà Nội nói riêng và cả đất nước nói chung.

Theo đó, Nghị quyết 271/2025/NĐ-CP cho phép các cơ sở công lập được trực tiếp góp vốn vào doanh nghiệp khoa học công nghệ, đồng thời cho phép viên chức sử dụng vốn cá nhân để góp vốn, tham gia quản lý, điều hành doanh nghiệp. Đây là cơ chế quan trọng khuyến khích mô hình Spinoff - kết nối chặt chẽ giữa đào tạo, nghiên cứu và kinh doanh, giúp các trường, viện trực tiếp biến tài sản trí tuệ thành sản phẩm thương mại.

Các quy định này nhằm tạo đột phá về thể chế, tháo gỡ điểm nghẽn lớn nhất là cơ chế góp vốn và quản lý. Từ đây sẽ thúc đẩy một lượng lớn kết quả nghiên cứu vốn chỉ nằm trên giấy sẽ được thương mại hóa hiệu quả, đáp ứng các yêu cầu từ thị trường.

Hiện Hà Nội cũng đang khẩn trương cụ thể hóa Nghị định 271/2025/NĐ-CP bằng một lộ trình chi tiết và các cơ chế đồng bộ; từng bước hình thành chuỗi khép kín từ khâu đặt hàng nghiên cứu – bồi hoàn – thương mại hóa – đến Sandbox (thử nghiệm có kiểm soát).

Phát biểu tại Hội nghị Triển khai Nghị định số 271/2025/NĐ-CP, ông Trần Anh Tuấn - Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Hà Nội nhấn mạnh: thành phố cam kết dành 4% chi thường xuyên ngân sách (tương đương 5.000 tỷ đồng) cho khoa học và công nghệ. Mục tiêu trước mắt là xây dựng tổ công tác liên ngành hướng dẫn thí điểm mô hình doanh nghiệp khoa học và công nghệ. Đặc biệt, Hà Nội sẽ phấn đấu có những doanh nghiệp đầu tiên hình thành từ các trường, viện ngay trong tháng 11-12/2025.

Nghị định 271/2025/NĐ-CP cũng nhận được sự hưởng ứng tích cực từ nhiều trường đại học lớn trên địa bàn Thủ đô. Theo đánh giá, nhu cầu thành lập doanh nghiệp trong các cơ sở giáo dục đại học là rất cao và tin tưởng sẽ có nhiều trường tiên phong.

Đại diện Trường Đại học Ngoại thương và các cơ sở đào tạo khác đánh giá cao việc Nghị định 271/2025/NĐ-CP không chỉ giải quyết vướng mắc về tài sản hữu hình mà còn mở đường cho việc định giá và góp vốn bằng tài sản trí tuệ, thương hiệu. Cơ chế này đã cởi trói vướng mắc kéo dài trong việc hợp tác giữa trường và doanh nghiệp.

PGS. TS. Huỳnh Đăng Chính, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Bách khoa Hà Nội nhận định, hành lang pháp lý đã rất tốt, vấn đề là triển khai hiệu quả. Trường Bách khoa, với sẵn các doanh nghiệp khoa học và công nghệ nội bộ, mong muốn nhận được sự hỗ trợ cơ chế cụ thể trong việc góp vốn và thành lập doanh nghiệp theo tiêu chí mới.

Còn nhiều dự địa phát triển

Theo đánh giá của Bộ Khoa học - Công nghệ, nhiều kết quả nghiên cứu từ khu vực viện, trường đã được chuyển giao cho doanh nghiệp với doanh thu lên tới hàng chục thậm chí hàng trăm tỷ đồng. Tiêu biểu là Đại học Bách khoa TP. HCM, doanh thu từ hoạt động chuyển giao công nghệ giai đoạn 2009-2019 đạt khoảng 1.300 tỷ đồng, trong đó đạt cao nhất trong năm 2017, 2018 lần lượt là 182.645 triệu đồng và 197.768 triệu đồng.

Ngoài ra, còn có thể kể đến Trường Đại học Cần Thơ, giai đoạn 2016-2022 số hợp đồng chuyển giao công nghệ chủ yếu ký kết thực hiện với các địa phương, doanh nghiệp vùng Đồng bằng sông Cửu Long không ngừng gia tăng. Đã có trên 80 sản phẩm và quy trình công nghệ đã chuyển giao và sẵn sàng chuyển giao ra sản xuất, trên các lĩnh vực như: nông nghiệp, thủy sản, môi trường, công nghệ thông tin, công nghệ sinh học, công nghệ thực phẩm.

Tại Hà Nội, từ năm 2010-2020, Đại học Bách Khoa đã thực hiện các hợp đồng chuyển giao công nghệ với doanh số trung bình khoảng 25 tỷ đồng/năm, tổng hợp đồng cung cấp dịch vụ khoa học và công nghệ năm 2017 là 16 tỷ; năm 2018 đạt 25 tỷ và năm 2019 đạt 18 tỷ. 

Tại các địa phương, theo thống kê từ báo cáo của 48 Sở Khoa học và Công nghệ đã triển khai thực hiện khoảng 85 nhiệm vụ khoa học công nghệ cấp Quốc gia, trên 700 nhiệm vụ cấp tỉnh. Trong đó đã có nhiều kết quả nghiên cứu đã được chuyển giao cho các nông dân, đơn vị ứng dụng, khoảng 300 công nghệ đã được chuyển giao/nhận chuyển giao cho doanh nghiệp,…qua đó góp phần phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh/thành phố.

Ông Hoàng Minh - Thứ trưởng Bộ khoa học và Công nghệ đánh giá, Nghị định số 271/2025/NĐ-CP sẽ tạo nền chung cho hệ thống khoa học và công nghệ quốc gia; cho phép Hà Nội đi trước, làm mẫu và lan tỏa tinh thần đổi mới sáng tạo cho cả nước.