Quy định về hoạt động của Sở giao dịch hàng hóa trong Trung tâm Tài chính quốc tế

Nghị định số 330/2025/NĐ-CP có hiệu lực thi hành kể từ ngày 18/12/2025. Nghị định gồm 5 chương, 24 điều quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành các Điều 10, 11, 12, 13, 15 và 31 của Nghị quyết số 222/2025/QH15 của Quốc hội về Trung tâm Tài chính quốc tế tại Việt Nam về thành lập và hoạt động của Sở giao dịch hàng hóa trong Trung tâm Tài chính quốc tế tại Việt Nam.

Hoàn thiện khung pháp lý mở, tiệm cận chuẩn mực quốc tế

Nghị định số 330/2025/NĐ-CP thiết lập khung pháp lý riêng, linh hoạt và có tính mở cao cho việc hình thành và vận hành các Sở giao dịch hàng hóa trong Trung tâm Tài chính quốc tế, có sự phân biệt rõ với mô hình Sở giao dịch hàng hóa hoạt động tại phần còn lại trên lãnh thổ Việt Nam. Theo đó, phạm vi hàng hóa được phép giao dịch được mở rộng đáng kể, bao gồm các nhóm hàng hóa nông nghiệp, năng lượng, nguyên liệu công nghiệp, kim loại (trừ vàng), tín chỉ các-bon, cũng như một số sản phẩm văn hóa, nghệ thuật dưới dạng tài sản số ứng dụng công nghệ mã hóa (NFT). Qua đó, Nghị định mở rộng phạm vi hàng hóa giao dịch, tạo cơ sở cho thử nghiệm chính sách và thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong khuôn khổ được kiểm soát.

Cơ quan điều hành tại các thành phố chịu trách nhiệm thẩm tra các điều kiện và hồ sơ đề nghị thành lập Sở giao dịch hàng hóa trong Trung tâm Tài chính quốc tế.

Nghị định đồng thời làm rõ khái niệm hợp đồng hàng hóa giao ngay và hợp đồng hàng hóa phái sinh, qua đó hoàn thiện hành lang pháp lý cho hoạt động giao dịch hàng hóa hiện đại, khắc phục những hạn chế, bất cập của khung pháp lý hiện hành về mua bán hàng hóa qua Sở giao dịch hàng hóa.

Một điểm mới quan trọng của Nghị định là quy định Trung tâm thanh toán bù trừ là tổ chức độc lập, cung ứng dịch vụ thanh toán, bù trừ và quản lý rủi ro cho các giao dịch trên Sở giao dịch hàng hóa. Mô hình này góp phần nâng cao tính minh bạch, an toàn và khả năng kiểm soát rủi ro hệ thống, phù hợp với thông lệ quốc tế và yêu cầu phát triển thị trường giao dịch hàng hóa quy mô lớn, liên thông với thị trường khu vực và toàn cầu.

Đặc biệt, Nghị định quy định trong trường hợp xuất hiện nguy cơ gây mất ổn định thị trường giao dịch hàng hóa, ảnh hưởng đến an ninh kinh tế - tài chính, trật tự, an toàn xã hội, hoặc có dấu hiệu vi phạm pháp luật nghiêm trọng liên quan đến hoạt động giao dịch tại Sở giao dịch hàng hóa trong Trung tâm Tài chính quốc tế, Bộ Công Thương có quyền áp dụng một hoặc đồng thời các biện pháp khẩn cấp, bao gồm: tạm ngừng hoặc hạn chế giao dịch trên hệ thống của Sở giao dịch hàng hóa; áp dụng chế độ kiểm soát đặc biệt đối với hệ thống công nghệ thông tin; công bố thông tin khẩn cấp về diễn biến thị trường và rủi ro tiềm ẩn; hạn chế hoặc đình chỉ quyền truy cập hệ thống đối với tổ chức, cá nhân vi phạm pháp luật hoặc thao túng thị trường, nhằm đảm bảo an toàn kỹ thuật, minh bạch và ổn định thị trường.

Cải cách thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho nhà đầu tư

Nghị định quy định rút ngắn thời hạn cấp Giấy phép thành lập Sở giao dịch hàng hóa xuống còn 30 ngày làm việc, được đánh giá là cạnh tranh so với nhiều quốc gia trong khu vực, qua đó góp phần cải cách thủ tục hành chính, nâng cao tính minh bạch và cải thiện môi trường đầu tư trong Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam.

Nghị định quy định cụ thể trách nhiệm của Sở giao dịch hàng hóa trong việc duy trì điều kiện thành lập và thực hiện các quy định của Chính phủ về hoạt động mua bán hàng hóa qua Sở giao dịch hàng hóa. Vận hành Sàn giao dịch hàng hóa tuân thủ Điều lệ hoạt động, bảo đảm cạnh tranh công bằng, tuân thủ các chuẩn mực quốc tế về giao dịch, thanh toán, công bố thông tin và quản trị rủi ro.

Bảo đảm hạ tầng công nghệ thông tin, hệ thống giao dịch, thanh toán, bù trừ hoạt động an toàn, liên tục, có khả năng dự phòng và phòng ngừa rủi ro sự cố. Niêm yết hàng hóa, hợp đồng hàng hóa, bảo đảm đáp ứng về nguồn gốc xuất xứ, chất lượng sản phẩm hàng hóa đúng với quy chuẩn của hợp đồng. Giám sát giao dịch nhằm phát hiện và ngăn chặn hành vi vi phạm như thao túng giá, gian lận, rửa tiền và các hành vi bị cấm khác; áp dụng cơ chế cảnh báo sớm, giới hạn vị thế, giới hạn giao dịch để bảo đảm an toàn thị trường.

Chấp thuận và chấm dứt tư cách thành viên của Sở giao dịch hàng hóa theo quy định của Chính phủ về hoạt động mua bán hàng hóa qua Sở giao dịch hàng hóa; giám sát việc tuân thủ nghĩa vụ của thành viên; xử lý vi phạm theo thẩm quyền hoặc kiến nghị cơ quan có thẩm quyền xử lý.

Tổ chức đào tạo, phổ biến kiến thức, hướng dẫn nghiệp vụ cho thành viên và nhà đầu tư nhằm nâng cao hiểu biết và ý thức tuân thủ pháp luật. Bảo đảm điều kiện và thực hiện kết nối với hệ thống công nghệ thông tin của cơ quan quản lý nhà nước để truyền dữ liệu giao dịch phục vụ công tác quản lý nhà nước. Phối hợp với Cơ quan giám sát Trung tâm Tài chính quốc tế trong công tác giám sát, phòng ngừa và xử lý vi phạm. Thực hiện báo cáo hoạt động, kết nối dữ liệu giao dịch theo hướng dẫn của Cơ quan điều hành tại các thành phố…