Phát triển một hệ sinh thái pin hoàn chỉnh
Việt Nam đang bước vào giai đoạn tăng tốc chuyển dịch năng lượng, hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050 theo tinh thần Nghị quyết 55-NQ/TW và Quy hoạch điện VIII điều chỉnh. Chính vì vậy, phát triển chuỗi cung ứng pin - từ nguyên liệu, sản xuất, lưu trữ đến tái chế - trở thành mắt xích chiến lược để nâng cao an ninh năng lượng, hỗ trợ mở rộng năng lượng tái tạo và thúc đẩy tăng trưởng xanh.
 |
| Phát triển chuỗi cung ứng pin đang là mắt xích quan trọng trong mở rộng năng lượng tái tạo và thúc đẩy tăng trưởng xanh. |
Theo đó, nhu cầu đầu tư cho hệ thống lưu trữ điện, xe điện và hạ tầng logistics năng lượng dự kiến lên đến hàng chục tỷ USD trong thập kỷ tới, đòi hỏi cơ chế chính sách linh hoạt và sự tham gia mạnh mẽ của khu vực tư nhân.
Chia sẻ tại Hội thảo "Nâng cao chuỗi cung ứng pin cho chuyển dịch năng lượng" do Văn phòng dịch vụ dự án Liên hợp quốc (UNOPS), thông qua Đối tác chuyển dịch năng lượng Đông Nam Á (ETP), phối hợp với Vụ Tài chính - Kinh tế ngành (Bộ Tài chính) tổ chức chiều 3/12, ông Lê Tuấn Anh - Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính - Kinh tế ngành (Bộ Tài chính) nhấn mạnh: Việt Nam đang đẩy mạnh thực hiện chiến lược tăng trưởng xanh, chuyển đổi năng lượng công bằng và các cam kết đạt mức phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050, nhu cầu phát triển một hệ sinh thái pin hoàn chỉnh từ khai thác nguyên liệu, sản xuất, logistics đến tái sử dụng và tái chế đang trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.
 |
| Ông Lê Tuấn Anh - Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính - Kinh tế ngành (Bộ Tài chính). |
Theo các dự báo trong nước và quốc tế, nhu cầu về pin cho xe điện, hệ thống lưu trữ năng lượng và các nguồn năng lượng tái tạo tại Việt Nam có thể tăng gấp nhiều lần trong giai đoạn 2030 - 2040. Điều này kéo theo nhu cầu đầu tư rất lớn vào hạ tầng sản xuất, công nghệ và logistics.
Trong bối cảnh đó, ông Lê Tuấn Anh cho rằng, việc hình thành một chuỗi cung ứng pin mang tính cạnh tranh, bền vững và có khả năng nội địa hóa cao không chỉ giúp đảm bảo an ninh năng lượng, giảm phát thải khí nhà kính, mà còn tạo động lực cho ngành chế tạo, thu hút dòng vốn đầu tư nước ngoài chất lượng cao và phát triển các trung tâm sản xuất – logistics mang tầm cỡ khu vực.
Thông tin tại Hội thảo, ông John Robert Cotton, Phó Giám đốc Chương trình UNOPS/ETP nhận định, ngành pin toàn cầu đang trải qua một sự chuyển đổi sâu rộng. Năm 2020, nhu cầu pin toàn cầu đã vượt 1 terawatt-giờ/năm (TWh), chủ yếu nhờ sự phát triển mạnh của xe điện. Giá pin đã giảm xuống dưới 100 USD/kWh và công suất sản xuất toàn cầu đạt 3 terawatt-giờ với khả năng tăng gấp 3 lần trong vòng 5 năm tới.
Xây dựng các cơ chế đầu tư hiệu quả
Theo ông John Robert Cotton, nhu cầu pin toàn cầu đang mở ra nhiều cơ hội, khi quá trình chuyển đổi sang giao thông điện theo các cam kết Net zero đang tăng tốc. Những thay đổi này sẽ tạo ra nhu cầu bền vững đối với nguồn cung pin có tính cạnh tranh, đáng tin cậy và bền vững.
Ông John Robert Cotton nêu khuyến nghị, cần các cơ chế đầu tư hiệu quả. Ngành pin đang đòi hỏi những công cụ giúp giảm chi phí vốn, tăng chia sẻ rủi ro và huy động đầu tư tư nhân. Đồng thời, việc mở rộng sản xuất và chế biến khoáng sản cần quy hoạch công nghiệp dài hạn, thủ tục tinh gọn, lộ trình chuyển giao công nghệ rõ ràng và dòng vốn FDI chất lượng cao có khả năng hình thành chuỗi giá trị nội địa.
"Chuẩn bị các cơ chế này từ sớm sẽ giúp Việt Nam vượt qua vai trò lắp ráp đơn thuần và tham gia sâu hơn vào sản xuất cell pin (tế bào pin), linh kiện và tái chế", ông John Robert Cotton nhấn mạnh.
 |
| Hội thảo "Nâng cao chuỗi cung ứng pin cho chuyển dịch năng lượng" do UNOPS/ETP phối hợp với Vụ Tài chính - Kinh tế ngành (Bộ Tài chính) tổ chức. |
"Ngoài ra, kinh nghiệm toàn cầu cho thấy mở rộng nhanh hoạt động chế biến khoáng sản, sản xuất linh kiện và tái chế có thể tạo áp lực lên nguồn nước, quản lý chất thải và cộng đồng địa phương. Vì vậy, việc tích hợp các biện pháp bảo đảm ngay từ đầu sẽ giúp Việt Nam vừa gia tăng giá trị kinh tế, vừa xây dựng ngành công nghiệp trách nhiệm và bền vững trong quá trình chuyển dịch năng lượng công bằng", ông John Robert Cotton cho biết.
Theo TS. Nguyễn Hải Bình (Trường Đại học Điện lực), để xây dựng hệ sinh thái pin và lưu trữ năng lượng hiện đại, cạnh tranh và bền vững cho Việt Nam cần học hỏi và chuyển giao công nghệ từ nước ngoài. Tuy nhiên, trước khi chuyển giao công nghệ, TS Nguyễn Hải Bình cho rằng, phải xây dựng đội ngũ nhân lực đủ năng lực, như vậy việc chuyển giao công nghệ mới hiệu quả.
Về vốn đầu tư, theo TS. Nguyễn Hải Bình đánh giá, kinh nghiệm từ năm 2020 với thị trường điện mặt trời cho thấy, khi có chính sách phù hợp, nguồn vốn đầu tư rất lớn sẽ tự động chảy vào. "Hiện nay, ngành pin tại Việt Nam cũng đang phát triển, nhiều công ty thiết kế chip lưu trữ và điều phối năng lượng. Vậy để nâng cao năng suất và chất lượng sản xuất pin, chúng ta cần học hỏi và chuyển giao công nghệ; xây dựng nhà máy thông minh (Smart Factory); áp dụng công nghệ quản lý lưu trữ pin và tái chế pin; đầu tư vào nhân lực, xây dựng chương trình đào tạo chuẩn về kỹ thuật năng lượng", TS. Nguyễn Hải Bình đánh giá.
Từ góc nhìn của doanh nghiệp, ông Kim Gyeng Chul – Giám đốc Vinatech Energy Solutions cũng chia sẻ, trong bối cảnh hạ tầng năng lượng của Việt Nam đang bước vào giai đoạn chịu áp lực lớn từ nhu cầu sản xuất công nghiệp, sự phát triển của xe điện và việc mở rộng năng lượng tái tạo, do đó, việc phát triển công nghệ pin, thiết bị điện nội địa là yêu cầu cấp thiết. Theo đó, việc tự chủ công nghệ pin không chỉ giúp Việt Nam đảm bảo nguồn năng lượng ổn định mà còn nâng cao chất lượng điện, phục vụ nhu cầu sản xuất ngày càng cao của nền kinh tế.
