Triển khai thực hiện Nghị quyết số 70-NQ/TW của Bộ Chính trị, chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Văn bản số 8617/VPCP-CN, Bộ Công Thương đã xây dựng và hoàn thiện hồ sơ dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về các cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026-2030 để trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 10 (tháng 10 năm 2025).

Kịp thời tháo gỡ các điểm nghẽn 

Đánh giá về sự cần thiết ban hành Nghị quyết, Bộ Công Thương nêu rõ trong giai đoạn 2026-2030, nhu cầu điện dự kiến sẽ tiếp tục tăng cao nhằm phục vụ mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội ở mức hai con số, khả năng cung ứng điện phụ thuộc rất nhiều vào việc phát triển các nguồn điện chạy nền (nhiệt điện than, điện khí LNG) và nguồn điện năng lượng tái tạo, đặc biệt là các nguồn điện tại khu vực miền Bắc.

Nghị quyết số 70-NQ/TW cũng đã đề ra mục tiêu đến năm 2030 phải bảo đảm vững chắc an ninh năng lượng quốc gia; cung cấp năng lượng đầy đủ, ổn định, chất lượng cao, giảm phát thải cho phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, nâng cao đời sống nhân dân, bảo vệ môi trường sinh thái. Do đó, nếu không tháo gỡ kịp thời sẽ có nguy cơ thiếu điện cho sản xuất và sinh hoạt của người dân, tác động lớn đến an ninh năng lượng và phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Bên cạnh đó, Bộ Công Thương cũng đã có Báo cáo về tình hình triển khai Điều chỉnh Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quy hoạch điện VIII), báo cáo Thủ tướng Chính phủ về một số khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai các dự án nguồn điện, lưới điện; các điểm nghẽn, bất cập về chính sách hiện nay và đề xuất giải pháp trong thời gian tới.

Như vậy, để thể chế hóa các quan điểm, đường lối của Đảng và chính sách pháp luật của Nhà nước, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật, khắc phục những tồn tại, hạn chế và kịp thời giải quyết các vấn đề mới của thực tiễn phát triển, việc ban hành Nghị quyết về các cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026-2030 là hết sức cần thiết.

Cụ thể hóa các quy định chính sách 

Về phạm vi điều chỉnh, Nghị quyết quy định về một số cơ chế, chính sách đặc thù để tháo gỡ khó khăn phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026 - 2030, bao gồm: điều chỉnh quy hoạch phát triển điện lực, phương án phát triển mạng lưới cấp điện; đầu tư xây dựng dự án điện lực; phát triển điện gió ngoài khơi; hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu năng lượng.

Nghị quyết áp dụng đối với các cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện hoạt động điện lực, sử dụng điện hoặc có hoạt động khác liên quan đến điện lực tại Việt Nam.

Dự thảo Nghị quyết bao gồm 7 Chương, 17 Điều bao gồm các nội dung về: Quy định chung; Điều chỉnh quy hoạch phát triển điện lực, phương án phát triển mạng lưới cấp điện; Đầu tư xây dựng dự án điện lực; Phát triển điện gió ngoài khơi; Hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu năng lượng; Cơ chế Mua bán điện trực tiếp và Điều khoản thi hành.

Cụ thể, nội dung điều chỉnh quy hoạch phát triển điện lực, phương án phát triển mạng lưới cấp điện quy định rõ nguyên tắc và căn cứ điều chỉnh quy hoạch linh hoạt; quy trình và thẩm quyền điều chỉnh quy hoạch linh hoạt. Nghị quyết quy định trách nhiệm của Bộ Công Thương quy định chi tiết thành phần hồ sơ, quy trình xin ý kiến hồ sơ điều chỉnh quy hoạch linh hoạt.

Về đầu tư xây dựng dự án điện lực, dự thảo Nghị quyết quy định đối với các dự án, công trình điện lực đã có trong quy hoạch phát triển điện lực không phải thực hiện thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư. Quyết định phê duyệt dự án đầu tư là cơ sở để giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất, chuyển mục đích sử dụng rừng, tác động vào rừng.

Đối với các dự án, công trình lưới điện truyền tải trong quy hoạch phát triển điện lực, Thủ tướng Chính phủ quyết định giao doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ hoặc doanh nghiệp do doanh nghiệp này nắm giữ 100% vốn điều lệ làm chủ đầu tư.

Các trường hợp giao Nhà đầu tư không thông qua đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư, ngoài đối tượng đã được quy định tại Luật Điện lực hiện hành.

Ngoài ra, dự thảo Nghị quyết cũng bổ sung một số cơ chế áp dụng cho các dự án BOT điện nhằm đáp ứng được mong muốn của các nhà đầu tư và tăng tính hấp dẫn để thu hút được nguồn vốn từ các tổ chức tài chính quốc tế, các tổ chức tín dụng nước ngoài. Đồng thời, bổ sung quy định về cơ chế đặc thù vượt trội và tháo gỡ khó khăn cho các dự án nhiệt điện khí sử dụng khí LNG nhập khẩu, trong đó tập trung vào cơ chế sản lượng điện tối thiểu dài hạn và thời gian áp dụng.

Về phát triển điện gió ngoài khơi, dự thảo đưa ra một số nội dung gồm: việc xử lý chi phí khảo sát, lập đề xuất chủ trương đầu tư khi cấp có thẩm quyền giao doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước thực hiện; quy định thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư, đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư của UBND cấp tỉnh trên cơ sở điểm gom công suất hoặc điểm tiếp bờ của dự án; quy định giao Bộ trưởng Bộ Công Thương có thẩm quyền trong việc quy định diện tích khảo sát, diện tích sử dụng;

Dự thảo Nghị quyết cũng quy định giao Chính phủ có thẩm quyền ban hành cơ chế, chính sách cao hơn so với quy định hiện hành; cơ chế giao nhiệm vụ cho một số doanh nghiệp lớn nhà nước, tư nhân có uy tín, thương hiệu, có thực lực để thực hiện nhiệm vụ phát triển điện gió ngoài khơi quy mô lớn gắn với bảo đảm quốc phòng, an ninh, bảo vệ chủ quyền biển, đảo; quy định trách nhiệm của nhà đầu tư phải ký quỹ thực hiện dự án; quy định giao trách nhiệm đơn vị mua điện công bố công khai nội dung chính của hợp đồng mua bán điện của dự án điện gió ngoài khơi.

Thúc đẩy cơ chế mua bán điện trực tiếp

Về cơ chế mua bán điện trực tiếp, dự thảo đưa ra các quy định để thúc đẩy và triển khai hiệu quả hơn cơ chế mua bán điện trực tiếp theo đúng tinh thần Nghị quyết số 70-NQ/TW về tập trung huy động mọi nguồn lực xã hội, khuyến khích mạnh mẽ khu vực tư nhân tham gia phát triển năng lượng.

Cụ thể bao gồm các nội dung chính sau: mở rộng đối tượng áp dụng (bên mua điện), bỏ quy định về khung giá đối với trường hợp mua bán điện trực tiếp qua lưới điện kết nối riêng và quy định rõ hơn trách nhiệm của Bộ Công Thương trong việc quy định quy mô khách hàng sử dụng điện lớn khi tham gia cơ chế mua bán điện trực tiếp thông qua lưới điện kết nối riêng hoặc cơ chế mua bán điện trực tiếp thông qua lưới điện quốc gia.