Tăng hiệu quả vay và cho vay lại

Tại phiên thảo luận tại Tổ 11 của Quốc hội sáng 3/11 liên quan đến dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý nợ công và Luật Kinh doanh bảo hiểm, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, thực tiễn triển khai 2 luật này thời gian qua đã phát huy hiệu quả, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Song, quá trình triển khai cũng phát sinh một số vướng mắc, đặc biệt khi mà chúng ta triển khai về chính quyền địa phương 2 cấp. Do đó, Chính phủ trình quốc hội sửa đổi 2 luật tại kỳ họp này nhằm xử lý các vướng mắc liên quan đến thể chế theo đúng chỉ đạo của Bộ Chính trị.

Một trong những nội dung được nhiều đại biểu quan tâm thảo luận tại Tổ là cơ chế cho vay lại vốn vay nước ngoài đối với địa phương, đơn vị sự nghiệp công lập và doanh nghiệp nhà nước tại dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý nợ công. Chia sẻ về nội dung này, Bộ trưởng cho biết, dự thảo luật lần này mở rộng đối tượng được đề xuất vay ODA, cho phép các doanh nghiệp nhà nước 100% vốn và công ty con của họ được trực tiếp đề xuất vay, thay vì phải thông qua bộ chủ quản như trước đây.

Bộ trưởng cho rằng, quy định này sẽ giúp rút ngắn quy trình và tăng tính chủ động cho doanh nghiệp. Song, cơ quan soạn thảo sẽ tiếp tục rà soát để bảo đảm vẫn giữ rõ trách nhiệm của doanh nghiệp mẹ nhằm hạn chế rủi ro nhưng vẫn giảm thiểu tối đa thủ tục nội bộ của doanh nghiệp.

Nêu thực tế quá trình triển khai vốn vay ODA thời gian qua, Bộ trưởng cho rằng, thời gian thực hiện thủ tục từ khâu chuẩn bị, đàm phán đến ký kết và giải ngân rất dài, có dự án kéo dài gấp đôi, thậm chí gấp ba so với thông lệ quốc tế. Trong khi đó, theo Ngân hàng Thế giới, thời gian trung bình để hoàn tất một khoản vay chỉ khoảng 12 đến 14 tháng. Thậm chí, nhiều dự án triển khai dở dang cho nhà tài trợ không đồng ý kéo dài thời gian giải ngân vốn. 

Để khắc phục, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ sửa đổi Nghị định về quản lý và sử dụng vốn ODA, đặt mục tiêu đối với các khoản vay thông thường, toàn bộ thủ tục để ký hiệp định phải hoàn thành trong vòng 12 tháng; chỉ những dự án đặc biệt phức tạp mới được kéo dài tối đa 14 tháng. Bộ trưởng nhấn mạnh, chỉ khi rút ngắn được thủ tục và tăng trách nhiệm của các bên vay lại, các nguồn vốn vay ưu đãi mới phát huy hiệu quả thực sự.

Cần đánh giá kỹ lưỡng hiệu quả dự án

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng đặc biệt lưu ý đến việc đánh giá hiệu quả tài chính của các dự án ODA. Theo Bộ trưởng, các khoản vay này Việt Nam phải hoàn trả, do đó, muốn đảm bảo hiệu quả sử dụng vốn vay, cần phải đánh giá kỹ lưỡng về hiệu quả tài chính của dự án.

Bộ trưởng dẫn kinh nghiệm quốc tế cho thấy, top 10 quốc gia vay nợ lớn nhất đều là 10 quốc gia có kinh tế phát triển bậc nhất thế giới. Các nước này có thể vay nợ công lên tới 120%, 150%, thậm chí 200% GDP nhưng họ vẫn phát triển mạnh bởi nguồn vốn vay được đầu tư hiệu quả, vẫn trả được lãi và vẫn tạo ra tích luỹ cho nền kinh tế quốc gia.

Từ thực tiễn nêu trên, theo Bộ trưởng, việc sửa Luật Quản lý nợ công lần này tương đối triệt để, cùng với đó là tích hợp các quy định về ODA vào một đầu mối duy nhất là Bộ Tài chính (được sát nhập từ Bộ Tài chính và Kế hoạch và Đầu tư trước đây) giúp quản lý tập trung, thống nhất và hiệu quả hơn. 

Trước ý kiến các đại biểu nêu về cơ chế cho vay đối với doanh nghiệp có vốn nhà nước 100%, Bộ trưởng cho biết, cơ quan soạn thảo sẽ rà soát thêm cơ chế vay đối với doanh nghiệp nhà nước có vốn chi phối của Nhà nước nhằm bảo đảm linh hoạt trong việc tiếp cận nguồn vốn ưu đãi. Đối với các đơn vị sự nghiệp công lập, dự thảo Luật sẽ phân loại rõ: trường hợp chưa tự chủ tài chính có thể được cấp phát vốn, còn trường hợp đã tự chủ thì vay lại với cơ chế phù hợp.

Riêng với các địa phương chưa tự cân đối được ngân sách, Chính phủ sẽ quy định cụ thể trong nghị định hướng dẫn, phân loại các địa phương và xác định mức cấp phát hoặc cho vay lại theo tỷ lệ 100%, 70% hoặc thấp hơn, tùy khả năng cân đối của từng địa phương.

Liên quan đến cơ chế ủy quyền cho vay lại, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, thay vì chỉ giao Ngân hàng Phát triển Việt Nam (VDB) thực hiện như trước đây, dự thảo Luật mở rộng cho các ngân hàng thương mại tham gia nhằm tăng tính cạnh tranh và hiệu quả. Tuy nhiên, các ngân hàng cho vay lại phải chịu trách nhiệm với khoản vay của mình, nếu phát sinh rủi ro thì phần rủi ro đó phải được tính vào tổng mức dự nợ.

Đánh giá cao các ý kiến tham gia góp ý của đại biểu, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng khẳng định, Bộ Tài chính sẽ tiếp thu đầy đủ các ý kiến chỉ đạo của Chủ tịch Quốc hội và góp ý của các đại biểu Quốc hội, tiếp tục hoàn thiện hồ sơ để trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 10.