Tại phiên thảo luận Tổ 11 của Quốc hội sáng 3/11 về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý nợ công, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, công tác quản lý nợ công trong những năm qua đã đạt được nhiều kết quả tích cực, góp phần quan trọng vào ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát và bảo đảm an sinh xã hội.

Nợ công trong giới hạn an toàn

Chủ tịch Quốc hội cho biết, Luật Quản lý nợ công năm 2017 đã tạo chuyển biến rõ rệt trong quản lý nhà nước về nợ công. “Đến hết năm 2025, nợ công ước khoảng 35–36% GDP, nợ Chính phủ khoảng 33–34% GDP, nợ nước ngoài khoảng 31–32% GDP, đều thấp hơn giới hạn cho phép,” Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.

Theo Chủ tịch Quốc hội, kết quả này thể hiện sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng, sự chỉ đạo của Chính phủ, cùng với việc Quốc hội ban hành luật, Chính phủ ban hành nghị định và các bộ, ngành triển khai thực hiện nghiêm túc. “Công tác quản lý nợ công thời gian qua là tương đối tốt, thực hiện được mục tiêu đảm bảo tăng trưởng, ổn định kinh tế vĩ mô, kiềm chế lạm phát, đảm bảo an sinh xã hội,” Chủ tịch Quốc hội nói.

Chủ tịch Quốc hội cho rằng, việc Chính phủ trình sửa đổi Luật Quản lý nợ công lần này để thực hiện phân cấp, phân quyền, đồng bộ với Luật Ngân sách Nhà nước, Luật Đầu tư công. Việc sửa đổi cũng nhằm đẩy mạnh cải cách hành chính, đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án có vốn đầu tư nước ngoài, đặc biệt trong bối cảnh thực hiện chính quyền hai cấp.

Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý đến tình trạng nhiều dự án ODA cấp cơ sở triển khai chậm, trong đó dẫn chứng cụ thể dự án Bệnh viện Ung Bướu Cần Thơ sử dụng vốn vay từ Hungary, kéo dài nhiều năm chưa hoàn thành. Từ thực tiễn đó, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh yêu cầu đảm bảo minh bạch, công khai và chủ động trong quản lý, sử dụng vốn vay, tránh lãng phí, thất thoát.

Đảm bảo sử dụng hiệu quả nguồn vốn vay

Về nội dung dự thảo Luật, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho biết, dự thảo sửa đổi, bổ sung 17/63 điều, bãi bỏ một số quy định tại 5 điều và bổ sung quy định tại 5 điều. Chủ tịch Quốc hội đồng tình với định hướng phân cấp, tăng quyền chủ động cho Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính và chính quyền địa phương.

Với quy định cấp phát nguồn vốn ODA, vốn vay ưu đãi nước ngoài, Chủ tịch Quốc hội đề nghị quy định chặt chẽ cơ chế giám sát, chế tài trong việc vay, cấp phát và sử dụng vốn. “Chính phủ cần quy định rõ điều kiện cấp phát, tỷ lệ cấp phát và đánh giá tác động đến ngân sách trung ương. Phải tăng cường giám sát để đảm bảo sử dụng hiệu quả nguồn vốn vay,” Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Về phương thức cho vay lại vốn ODA của ngân hàng thương mại với đơn vị sự nghiệp công lập, ông đề nghị đánh giá kỹ tác động của quy định cho phép ngân hàng thương mại cho vay lại mà “không chịu rủi ro tín dụng”. Hay quy định cho vay lại đối với các doanh nghiệp để đầu tư chương trình dự án danh mục ưu tiên đầu tư của nhà nước theo phương thức cơ quan cho vay lại chịu một phần rủi ro tín dụng.

Chủ tịch Quốc hội lưu ý đánh giá tác động kỹ với các quy định nêu trên. Trường hợp không chịu rủi ro tín dụng có thể dẫn tới tình trạng lơ là, buông lỏng thẩm định, giám sát dẫn tới rủi ro và mất an toàn nợ công. "Do đó, cần làm rõ trường hợp xảy ra rủi ro không trả được nợ vay thì trách nhiệm của ngân hàng thương mại như thế nào. Nếu chỉ phải chia sẻ một phần rủi ro thì tỷ lệ này là bao nhiêu, được xác định là trên cơ sở nào?", ông đặt vấn đề.

Đối với quy định phát hành trái phiếu chính quyền địa phương, Chủ tịch Quốc hội ủng hộ việc tăng quyền tự chủ cho địa phương nhằm rút ngắn thời gian huy động vốn, song lưu ý hoạt động này phải tuân thủ tổng mức vay, bội chi ngân sách địa phương đã được Quốc hội phê duyệt để bảo đảm an toàn nợ công.

Nêu thực tế chỉ một số địa phương lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh phát hành được trái phiếu, còn phần lớn các tỉnh nhỏ chưa thực hiện được, Chủ tịch Quốc hội cho rằng việc phát hành vẫn cần sự điều phối, giám sát của Trung ương để tránh rủi ro cho ngân sách.

Dẫn chứng trên thế giới nhiều quốc gia phát triển như Mỹ, Nhật Bản, Pháp hay Hàn Quốc... đều có tỷ lệ nợ công cao, Chủ tịch Quốc hội cho rằng, "muốn làm ăn, muốn phát triển thì phải vay nhiều nguồn". Thời gian tới, Việt Nam đầu tư nhiều tuyến đường sắt đô thị, đường sắt tốc độ cao, do đó, Chủ tịch Quốc hội đề nghị Bộ Tài chính và Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội tiếp tục rà soát kỹ lưỡng, hoàn thiện dự thảo Luật sửa đổi, bảo đảm tính đồng bộ, minh bạch, khả thi và hiệu quả, tạo niềm tin cho nhà đầu tư, nhân dân và phù hợp trong bối cảnh thực hiện mục tiêu tăng trưởng 2 con số trong thời gian tới.