Bài 1: Tầm nhìn Việt Nam 2045 và áp lực đổi mới

Bài 2: Cần cơ chế tài chính để thu hút và bồi dưỡng nhân tài

Bài 3: Tín dụng cho đổi mới sáng tạo và công nghệ cao còn “mỏng”

Bài 4: Liên kết “các nhà” để thúc đẩy đổi mới sáng tạo

Phóng viên: Theo ông, làm thế nào để thu hẹp khoảng cách giữa đào tạo và nhu cầu thực tế của doanh nghiệp?

TS. Nguyễn Thanh Hùng: Từ góc nhìn của chúng tôi tại Đại học Bách khoa Hà Nội, doanh nghiệp chính là những đơn vị trực tiếp sử dụng lao động. Vì vậy, vai trò của họ trong các hoạt động đào tạo là rất quan trọng và cần được triển khai từ sớm.

Ngay cả trong công tác tuyển sinh, doanh nghiệp cũng có thể tham gia vào khâu hướng nghiệp, định hướng nghề nghiệp cho sinh viên. Khi một bạn trẻ được lựa chọn ngành nghề phù hợp với đam mê và năng lực, khả năng phát triển của các em sẽ tốt hơn. Sự tham gia của doanh nghiệp ngay từ giai đoạn này là điểm cộng quan trọng đối với sinh viên.

Thực tế cho thấy, khoảng 80% sinh viên sau khi tốt nghiệp tại Bách khoa Hà Nội sẽ làm việc cho doanh nghiệp. Do đó, chúng tôi mong muốn có sự đồng hành của doanh nghiệp nhiều hơn trong các hoạt động đào tạo, từ khâu xác định nhu cầu lao động của thị trường, xây dựng chương trình học, cho đến việc trực tiếp tham gia giảng dạy.

Hiện nay, với mỗi học phần, chúng tôi dành tối đa 10% thời lượng để mời các chuyên gia từ doanh nghiệp đến chia sẻ, giảng dạy. Ngoài ra, sinh viên còn được tham gia thực tập, trải nghiệm thực tế tại doanh nghiệp. Như vậy, vai trò của doanh nghiệp không chỉ xuất hiện ở cuối quá trình đào tạo, mà cần xuyên suốt từ trước khi tuyển sinh, trong suốt thời gian học tập và cả sau khi sinh viên tốt nghiệp.

Chúng tôi cũng mong muốn ngày càng có nhiều doanh nghiệp tham gia vào các đề tài nghiên cứu, nơi sinh viên kể cả sau đại học được trực tiếp tham gia. Sau khi hoàn thành, doanh nghiệp hoàn toàn có thể sử dụng nguồn nhân lực này để phát triển các dự án của mình.

Đây là cách rất thiết thực để hình thành đội ngũ nhân lực chất lượng cao, vừa đáp ứng nhu cầu doanh nghiệp vừa phù hợp định hướng phát triển đất nước.

Phóng viên: Mức chi cho R&D của Việt Nam mới ở mức 0,5% GDP, trong khi mục tiêu theo Nghị quyết 57-NQ/TW  đạt 2% GDP, cũng như bố trí ít nhất 3% tổng chi ngân sách hằng năm cho phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia và tăng dần theo yêu cầu phát triển. Làm thế nào để sử dụng hiệu quả nguồn lực tài chính này, thưa ông?

TS. Nguyễn Thanh Hùng: Đào tạo nhân lực chất lượng cao phải gắn liền với nghiên cứu khoa học và phát triển. Đây là lĩnh vực cần sự đầu tư của Nhà nước cũng như sự tham gia của doanh nghiệp. 

Để đẩy mạnh nghiên cứu ở trong nước, chúng ta cần nhiều yếu tố. Thứ nhất là các bài toán thực tế để giải quyết. Thứ hai là nguồn nhân lực chất lượng cao từ cả phía nhà trường và doanh nghiệp. Thứ ba là cơ sở dữ liệu, hạ tầng và trang thiết bị nghiên cứu. Đây đều là những hạng mục cần đầu tư lớn và dài hạn.

Với chủ trương hiện nay, nếu Nhà nước và doanh nghiệp cùng đầu tư cho các dự án nghiên cứu mang tính chiến lược và dài hơi, thì đây sẽ là nguồn lực quan trọng để đảm bảo hiệu quả sử dụng vốn. Khi đó, chúng ta vừa tận dụng được ngân sách, vừa có cơ sở đánh giá kết quả rõ ràng.

Ngược lại, nếu chỉ đầu tư nhỏ lẻ, chúng ta chỉ có thể triển khai những dự án ngắn hạn. Trong khi đó, nghiên cứu khoa học là quá trình lâu dài, không thể trong 6 tháng hay 1 năm đã có ngay kết quả.

Đầu tư ban đầu cho nghiên cứu luôn tốn kém, nhưng nếu làm đúng hướng sẽ mang lại giá trị lâu dài. Theo tôi, chủ trương tăng chi cho R&D là cơ hội lớn. Vấn đề là cần sự vào cuộc của cả ba bên: Nhà nước, nhà trường và doanh nghiệp. Có như vậy, nguồn lực mới thực sự đi vào giải quyết những bài toán lớn của quốc gia, thay vì dàn trải ở những dự án nhỏ lẻ như trước đây.

Phóng viên: Chính phủ đã quyết định mở rộng hỗ trợ vay vốn cho học sinh sinh viên, học viên thạc sĩ, nghiên cứu sinh học các ngành khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán (STEM). Ông đánh giá thế nào về chính sách này?

TS. Nguyễn Thanh Hùng: Đây là một chính sách rất đáng khích lệ và sẽ mang lại cơ hội lớn cho sinh viên. Bởi thực tế là nhiều sinh viên của Đại học Bách khoa học rất giỏi nhưng gặp khó khăn về tài chính, đặc biệt là những em từ tỉnh xa. Việc vay vốn sẽ giúp các em giảm bớt áp lực, yên tâm học tập và nghiên cứu.

Ở các nước phát triển, chính sách cho vay sinh viên đã có từ lâu. Nay Việt Nam mở rộng cơ chế này, tôi cho rằng đây là bước tiến quan trọng, tạo công bằng hơn trong giáo dục, giúp sinh viên không bỏ lỡ cơ hội học tập chỉ vì điều kiện kinh tế.

Phóng viên: Xin cảm ơn những chia sẻ của ông!