Giải ngân vốn đầu tư công: Động lực tăng trưởng quan trọng của nền kinh tế
Tại các phiên họp của Chính phủ gần đây, Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ kiên định mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn, thúc đẩy tăng trưởng GDP từ 8,3-8,5% trong năm 2025. Trong đó, đầu tư công được xác định là một trong những động lực tăng trưởng quan trọng của nền kinh tế.
Giải ngân đầu tư công còn chậm
Theo Bộ Tài chính, đến hết tháng 8/2025, cả nước giải ngân được trên 409.174 tỷ đồng, đạt 39,9% kế hoạch và đạt 46,3% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. Điều này cho thấy tiến độ vẫn còn chậm, đặc biệt ở các bộ, ngành trung ương và một số địa phương. Nguyên nhân của việc giải ngân chậm là do thủ tục đầu tư rườm rà, vướng mắc trong giải phóng mặt bằng, giá vật liệu biến động, năng lực nhà thầu chưa đồng đều, sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng còn hạn chế.
Tuy nhiên, giữa bối cảnh đó vẫn có nhiều địa phương nổi lên là điểm sáng trong giải ngân vốn đầu tư công, nhờ sự quyết liệt trong triển khai thực hiện và có nhiều cách làm riêng, phù hợp với thực tế. Cụ thể, có đến 22 địa phương đạt tỷ lệ giải ngân vượt mức bình quân cả nước. Trong số này, nhiều địa phương ghi nhận tỷ lệ giải ngân ấn tượng như: Thanh Hóa (90,6%), Ninh Bình (90,1%), Phú Thọ (74,08%), Bắc Ninh (64,6%), Gia Lai (62,8%).
Tại Hội nghị toàn quốc thúc đẩy đầu tư công năm 2025 (lần thứ 3), Thủ tướng Chính phủ đã phê bình nghiêm khắc các bộ, địa phương chưa phân bổ chi tiết kế hoạch vốn được giao, cũng như có tỷ lệ giải ngân thấp dưới mức trung bình cả nước. Đồng thời, yêu cầu các bộ, cơ quan, địa phương kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm tập thể, cá nhân liên quan, xử lý theo quy định và đề ra giải pháp khắc phục ngay trong thời gian tới.
Đồng thời, Thủ tướng cũng nhấn mạnh, việc giải ngân chậm có nhiều nguyên nhân, trong đó nguyên nhân chủ quan là chủ yếu, bởi cùng một mặt bằng pháp lý tương tự, nhưng có nơi giải ngân tốt, có nơi chưa tốt. Cùng với đó, sự lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện ở một số bộ, cơ quan, địa phương còn thiếu quyết liệt, sợ trách nhiệm, vai trò người đứng đầu chưa được phát huy. Ngoài ra, Thủ tướng cũng chỉ rõ, công tác đền bù, giải phóng mặt bằng ở một số địa phương còn chậm; công tác tuyên truyền, giải thích cho người dân còn hạn chế; việc thiếu nguồn cung nguyên vật liệu chưa được khắc phục quyết liệt, hiệu quả.
Dưới góc độ chuyên gia kinh tế, TS. Nguyễn Đình Cung nhận định, tiến độ giải ngân vốn đầu tư công bị cản trở bởi nhiều “điểm nghẽn”, nổi bật là khó khăn trong giải phóng mặt bằng để tạo “đất sạch” và năng lực hạn chế của một số nhà thầu. Bên cạnh đó, việc giám sát, đánh giá dự án còn thụ động, chủ yếu dựa vào báo cáo hành chính, thiếu sự chủ động theo dõi tiến độ thực tế, khiến các vướng mắc không được giải quyết kịp thời.
Xây dựng tiến độ giải ngân theo tháng, quý
Theo đánh giá, việc đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng là một nhiệm vụ chiến lược, mang tính nền tảng dài hạn, nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Đây là giải pháp được nhấn mạnh liên tục trong các nghị quyết của Quốc hội và Chính phủ từ cuối năm 2024 đến nay. Trong bối cảnh nhiều biến động, Việt Nam đang thể hiện rõ quyết tâm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế thông qua các giải pháp chiến lược, với trọng tâm là cải cách thể chế và đầu tư mạnh mẽ vào kết cấu hạ tầng.
Giải ngân vốn đầu tư công không chỉ là nhiệm vụ tài chính, mà còn là thước đo năng lực điều hành và sự quyết liệt trong tổ chức thực hiện. Chỉ khi chuẩn bị tốt, phân công rõ ràng và xử lý kịp thời các điểm nghẽn, mục tiêu giải ngân hiệu quả hoàn toàn có thể đạt được, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững.
Chính phủ cũng đã xác định, cải cách thể chế và đầu tư vào kết cấu hạ tầng là 2 trụ cột mang tính quyết định, để hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng trên 8% trong năm 2025 và xa hơn là phát triển bền vững dài hạn. Trọng tâm ưu tiên được đặt vào các công trình hạ tầng giao thông trọng điểm, liên vùng, có tác động lan tỏa lớn như: Hệ thống đường bộ cao tốc Bắc - Nam và các tuyến kết nối vùng kinh tế trọng điểm; các tuyến đường sắt tốc độ cao, đặc biệt là dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, với tổng mức đầu tư dự kiến lên tới 67 tỷ USD… Đây đều là những dự án có quy mô lớn, nằm trong danh mục đầu tư công thuộc thẩm quyền quyết định của Quốc hội.
Tại Công điện số 169/CĐ-TTg ngày 21/9/2025 về nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu các bộ, ngành, địa phương xác định thúc đẩy đầu tư công là một trong những nhiệm vụ chính trị quan trọng, là căn cứ quan trọng để đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ của tổ chức, cá nhân.
Đồng thời, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu xây dựng kế hoạch tiến độ giải ngân từng dự án theo từng tuần, tháng, quý và cả năm để có giải pháp quyết liệt, hiệu quả, đẩy nhanh tiến độ thực hiện và giải ngân vốn. Ngoài ra, cần kịp thời điều chuyển vốn từ các dự án giải ngân chậm sang các dự án giải ngân tốt và có nhu cầu bổ sung vốn theo quy định.
