Theo báo cáo của Bộ Xây dựng, mục tiêu của Quỹ Nhà ở quốc gia là thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội, tạo điều kiện cho người có thu nhập thấp tiếp cận chỗ ở phù hợp. Quỹ cũng góp phần hoàn thành mục tiêu xây dựng ít nhất một triệu căn hộ cho công nhân, người lao động giai đoạn 2021-2030, qua đó cân đối cung cầu, ổn định thị trường bất động sản theo hướng lành mạnh.

Dự thảo Nghị định xác định Quỹ Nhà ở quốc gia hoạt động theo mô hình đơn vị sự nghiệp công lập, gồm Quỹ Nhà ở Trung ương và Quỹ Nhà ở địa phương. Nguồn vốn của quỹ được hình thành từ ngân sách nhà nước, đóng góp của tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước, cùng các nguồn huy động hợp pháp khác. Quỹ được giao nhiệm vụ tạo lập quỹ nhà cho thuê, hoạt động phi lợi nhuận, bảo đảm tính bền vững.

Tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Thành Trung cho biết, lựa chọn mô hình đơn vị sự nghiệp công lập là phương án phù hợp, vừa bảo đảm hỗ trợ từ ngân sách, vừa có thể tạo dòng tiền để tái đầu tư. Thực tế tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh cho thấy các quỹ phát triển nhà ở đã vận hành hiệu quả, song mô hình còn thiếu thống nhất. Do đó, cần xác định cơ chế tổ chức linh hoạt, tránh cứng nhắc và hạn chế phát sinh bộ máy.

Kinh nghiệm từ TP. Hồ Chí Minh, Quỹ Phát triển nhà ở của thành phố sau 20 năm đã hỗ trợ gần 7.000 đối tượng vay vốn mua nhà, giải ngân hơn 3.800 tỷ đồng từ vốn điều lệ 1.600 tỷ đồng. Kết quả này chứng minh tính hiệu quả và khả năng bền vững của mô hình. Đại diện địa phương đề xuất cần bổ sung nguồn lực từ quỹ nhà tái định cư còn dư, đồng thời giao quyền chủ động hơn trong việc huy động vốn.

UBND TP. Hà Nội bày tỏ đồng tình với việc thành lập Quỹ Nhà ở quốc gia, coi đây là công cụ quan trọng để phát triển nhà cho thuê. Tuy nhiên, cần cân bằng giữa mục tiêu an sinh và hiệu quả tài chính, đồng thời có thể tận dụng các đơn vị quản lý nhà ở sẵn có tại địa phương thay vì lập thêm tổ chức mới, nhằm tiết kiệm nguồn lực, tránh tăng thêm tầng nấc hành chính.

Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam khẳng định việc hình thành Quỹ Nhà ở quốc gia sẽ trực tiếp hỗ trợ công nhân, viên chức, người lao động. Tuy nhiên, nghị định cần quy định rõ cơ chế hình thành quỹ nhà, phương thức quản lý vận hành và huy động vốn. Đặc biệt, cần có cơ chế quản trị theo hướng doanh nghiệp, minh bạch và chặt chẽ, để bảo đảm dòng vốn quay vòng hiệu quả, phục vụ tái đầu tư lâu dài.

Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh, khả năng tiếp cận nhà ở của người lao động vẫn còn rất hạn chế. Trong khi đề án xây dựng một triệu căn hộ xã hội chỉ đáp ứng một phần nhu cầu, thì chính sách phát triển quỹ nhà cho thuê mang tính thực tiễn và lâu dài hơn. Quỹ Nhà ở quốc gia vì vậy cần được thiết kế bài bản, linh hoạt, tránh hình thức, đồng thời bảo đảm hiệu quả sử dụng nguồn lực.

Phó Thủ tướng cũng đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu kỹ cơ chế huy động vốn, trong đó tận dụng 20% quỹ đất trong dự án thương mại, quỹ nhà tái định cư dư thừa, ngân sách trung ương, địa phương và nguồn tích lũy từ hoạt động cho thuê. Các khu nhà của quỹ phải gắn với quy hoạch đô thị, có hạ tầng đồng bộ, giá thuê phù hợp. Việc quản lý vận hành có thể giao doanh nghiệp lớn hoặc tổ chức công đoàn, gắn trách nhiệm với hiệu quả sử dụng.