Thu hơn 1.600 tỷ đồng/năm từ PVTM

Ngày 25/9/2025, Cục Phòng vệ thương mại (PVTM) - Bộ Công Thương tổ chức Diễn đàn PVTM: “Chủ động phòng vệ – Tăng tốc hội nhập – Thúc đẩy kinh tế tư nhân trong chuỗi cung ứng toàn cầu”.

Theo Cục trưởng Cục PVTM Lương Hoàng Thái, công tác PVTM có vai trò trong việc bảo vệ sản xuất trong nước, thúc đẩy hội nhập kinh tế quốc tế và nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam.

Trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu có nhiều biến động, các công cụ PVTM, như: thuế chống bán phá giá, chống trợ cấp và tự vệ tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong việc tạo lập môi trường cạnh tranh lành mạnh, bảo vệ quyền lợi chính đáng của doanh nghiệp và người lao động.

Theo ông Thái, kể từ khi được thành lập, Cục PVTM đã thực hiện 48 vụ việc điều tra mới và 35 vụ việc rà soát các biện pháp PVTM đang áp dụng.

Trên cơ sở đó, Cục PVTM đã kiến nghị Bộ Công Thương áp dụng 36 biện pháp PVTM đối với hàng nhập khẩu. Tổng doanh thu hàng năm của các doanh nghiệp sản xuất trong nước tham gia các vụ việc PVTM ước đạt gần 600 nghìn tỷ đồng, với hơn 56.000 lao động trực tiếp. Thu ngân sách từ thuế PVTM đạt khoảng 1.600 tỷ đồng mỗi năm.

Nhấn mạnh sự cần thiết phải định vị lại vai trò của doanh nghiệp Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu, chuyển từ gia công sang tạo giá trị cao, TS. Dương Duy Hưng - Vụ trưởng, Vụ Kinh tế tổng hợp, Ban Chính sách, chiến lược Trung ương đã chỉ ra những hạn chế cần khắc phục, như: trình độ công nghệ thấp, thiếu nhân lực chất lượng cao, tư duy ngắn hạn và chưa chú trọng xây dựng thương hiệu.

Để khắc phục tình trạng trên, ông Hưng cho rằng, cần thúc đẩy đầu tư vào nghiên cứu và phát triển, nâng cao kỹ năng lao động, thay đổi tư duy sản xuất, tăng cường liên kết chuỗi và hoàn thiện thể chế hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân phát triển bền vững và chủ động hội nhập quốc tế.

Cho rằng, ngành Thép Việt Nam thường xuyên phải đối mặt với các vụ việc PVTM, ông Lê Việt- Tổng giám đốc Công ty TNHH MTV Thép Miền Nam (SSCV), Phó Chủ tịch Hiệp hội Thép Việt Nam cho rằng, nguyên nhân là do các nước đều có chủ trương phát triển và bảo hộ ngành sản xuất nội địa, trong khi thép lại là ngành công nghiệp cơ bản.

Cùng với đó, thép cũng là nguyên liệu đầu vào của nhiều ngành sản xuất khác nhau, cho nên khởi kiện và áp dụng các biện pháp PVTM cho sản phẩm thép cũng đồng nghĩa với việc gián tiếp bảo hộ các ngành kinh tế hạ nguồn.

Theo thống kê từ Hiệp hội Thép Việt Nam, trong thời gian từ năm 2004 đến tháng 8/2025, nước ngoài kiện thép xuất khẩu của Việt Nam với tổng số 86 vụ việc, chiếm trên 30% tổng số các vụ việc PVTM của tất cả các sản phẩm xuất khẩu của Việt Nam.

Theo số liệu của Hiệp hội Thép Việt Nam, giai đoạn 2016-2024, xuất khẩu thép của Việt Nam tăng trưởng bình quân khoảng 19%/năm, trong đó, xuất khẩu thép thành phẩm tăng trưởng ở mức 17%/năm. Tuy nhiên, năm 2025, với chính sách bảo hộ mạnh mẽ của Hoa Kỳ, Mexico, EU, Ấn Độ, và nhiều quốc gia khác, xuất khẩu thép thành phẩm các loại của Việt Nam 8 tháng đầu năm 2025 chỉ đạt hơn 7 triệu tấn với kim ngạch nhập khẩu xấp xỉ 5 tỷ đô la Mỹ, giảm mạnh 20% về sản lượng và 28% về giá trị xuất khẩu.

Kinh tế tư nhân đóng vai trò quan trọng

Theo ông Dương Duy Hưng, trong các biện pháp PVTM của Việt Nam, khối kinh tế tư nhân đóng vai trò quan trọng. Cụ thể, trong số các vụ việc điều tra áp dụng biện pháp PVTM, có 88% vụ việc có sự tham gia của các doanh nghiệp tư nhân. Trong số 79 doanh nghiệp tham gia với tư cách là bên yêu cầu điều tra, có 56 đơn vị là doanh nghiệp tư nhân. Các doanh nghiệp tư nhân cũng chiếm 92,8% tổng sản lượng hàng hóa trong các vụ việc điều tra.

Để tiếp tục thúc đẩy vai trò này, cần tăng cường phối hợp và hỗ trợ giữa các doanh nghiệp tư nhân, trao đổi thông tin với các hiệp hội và cơ quan nhà nước, xây dựng hệ thống quản trị rõ ràng, và cập nhật tin tức từ Cục PVTM để có cảnh báo sớm.

Để các doanh nghiệp thực hiện tốt các biện pháp PVTM, tại hội thảo, các chuyên gia đã phổ biến các quy định pháp luật mới về PVTM có hiệu lực từ ngày 01/7/2025, bao gồm Nghị định số 86/2025/NĐ-CP của Chính phủ và các Thông tư số 26 - 30/2025/TT-BCT của Bộ Công Thương.

Đồng thời, Cục PVTM hướng dẫn doanh nghiệp cách thức áp dụng các quy định mới, quy trình nộp hồ sơ và nhận kết quả xử lý trên môi trường điện tử, đồng thời giới thiệu hệ thống cảnh báo sớm nhằm hỗ trợ doanh nghiệp ứng phó kịp thời với các vụ việc điều tra từ nước ngoài.

Với sự kết nối giữa cơ quan quản lý và cộng đồng doanh nghiệp, thúc đẩy sự chủ động trong PVTM, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh và hội nhập sâu rộng vào chuỗi cung ứng toàn cầu, góp phần phát triển kinh tế tư nhân và tạo ra giá trị gia tăng bền vững cho nền kinh tế Việt Nam.