Báo cáo Cập nhật Kinh tế Đông Á và Thái Bình Dương của Ngân hàng Thế giới (WB) ấn bản tháng 10/2025 vừa phát hành đã dự báo tăng trưởng của khu vực đạt 4,8% trong năm nay, giảm nhẹ so với mức 5,0% trong năm 2024.

Trong đó, Việt Nam dẫn đầu khu vực với mức tăng trưởng 6,6%, tiếp theo là Mông Cổ (5,9%) và Philippines (5,3%). Trung Quốc, Cam-pu-chia và Indonesia dự kiến đều tăng trưởng ở mức 4,8%, trong khi các quốc đảo Thái Bình Dương dự kiến tăng 2,7% và Thái Lan 2,0%.

Theo báo cáo của WB, mô hình phát triển bao trùm thành công của Đông Á đang đối mặt với những thách thức mới. Tăng trưởng việc làm gần đây chủ yếu tập trung vào các công việc dịch vụ có năng suất thấp, thường thuộc khu vực phi chính thức, với cơ hội phát triển hạn chế.

Hơn nữa, người trẻ gặp khó khăn khi tìm việc và phụ nữ vẫn tham gia lực lượng lao động ít hơn. Mặc dù dự kiến có 25 triệu người sẽ thoát nghèo trong giai đoạn 2025 - 2026, tỷ lệ dân số dễ rơi vào tình trạng nghèo hiện nay đã lớn hơn tầng lớp trung lưu ở hầu hết các quốc gia trong khu vực.

Ông Carlos Felipe Jaramillo - Phó Chủ tịch phụ trách khu vực Đông Á – Thái Bình Dương của WB nhận định, trong khu vực đang tồn tại một nghịch lý về việc làm – tăng trưởng kinh tế khá mạnh nhưng lại chưa tạo ra đủ việc làm có chất lượng.

Cũng theo ông Carlos Felipe Jaramillo, những cải cách quyết liệt hơn nhằm loại bỏ các rào cản đối với việc gia nhập thị trường và cạnh tranh sẽ giúp khơi thông dòng vốn tư nhân, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp năng động và hiệu quả phát triển, qua đó tạo thêm nhiều cơ hội việc làm mới.

Báo cáo của WB cũng chỉ ra, các chỉ số kinh tế ngắn hạn cho thấy đà tăng trưởng đang có dấu hiệu chậm lại. Doanh số bán lẻ tăng, nhưng niềm tin của người tiêu dùng vẫn chưa phục hồi về mức trước đại dịch COVID-19.

Sản xuất công nghiệp đang mạnh, nhưng niềm tin của doanh nghiệp suy giảm. Xuất khẩu đã tăng tốc trước đợt tăng thuế quan gần đây, nhưng các đơn hàng xuất khẩu mới đang yếu.

Tăng trưởng năm 2026 dự kiến giảm xuống 4,3%. Các kết quả tăng trưởng sẽ bị ảnh hưởng bởi các biện pháp hạn chế thương mại gia tăng, mức độ bất định toàn cầu tuy có giảm nhẹ nhưng vẫn ở mức cao, tăng trưởng toàn cầu chậm lại, cùng với các lựa chọn chính sách trong nước, đặc biệt là việc một số quốc gia dựa nhiều vào các biện pháp kích thích tài khoá thay vì cải cách cơ cấu.

Từ những vấn đề trên, báo cáo của WB kêu gọi thực hiện các cải cách và đầu tư vào nguồn nhân lực và cơ sở hạ tầng số hoá, tăng cường cạnh tranh trong lĩnh vực dịch vụ, triển khai các chính sách đảm bảo sự tương thích giữa cơ hội việc làm và kỹ năng của người lao động.

Những tiến bộ nhanh chóng trong công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI), robot và nền tảng số đòi hỏi phải có những kỹ năng mới cũng như khả năng linh hoạt, nhạy bén và thích ứng cao hơn từ các doanh nghiệp, người lao động và các nhà hoạch định chính sách.

Trong bức tranh của khu vực, Việt Nam được WB đánh giá là điểm sáng nổi bật không chỉ nhờ tốc độ tăng trưởng cao mà còn bởi năng lực duy trì đà xuất khẩu bền vững.

Theo báo cáo của WB, Việt Nam ít bị ảnh hưởng bởi chính sách thuế đối ứng của Mỹ hơn một số quốc gia trong khu vực do đẩy mạnh xuất khẩu về điện tử và bán dẫn.

Báo cáo của WB đã nêu bật vai trò của công nghệ trong tăng năng suất và việc làm tại Việt Nam, đặc biệt là nỗ lực cải cách thể chế của Việt Nam, nhất là chương trình cải cách bộ máy hành chính, hợp nhất chính quyền địa phương và tinh giảm biên chế.

Cùng với đó là các chính sách pháp luật mới hoặc sửa đổi về đất đai, ngân sách, kinh doanh… đã giúp cải thiện môi trường đầu tư và thúc đẩy khu vực tư nhân. Tuy nhiên, WB lưu ý mối liên hệ giữa tăng năng suất và tạo việc làm ở Việt Nam vẫn yếu.

Trao đổi tại họp báo trực tuyến công bố Báo cáo của WB vào ngày 7/10/2025, ông Aaditya Mattoo - Chuyên gia Kinh tế trưởng khu vực Đông Á - Thái Bình Dương của WB cho hay, Việt Nam còn phân mảnh trong sản xuất ở các khu vực kinh tế khác nhau, nên cần các cải cách mạnh mẽ hơn nữa, bên cạnh những thay đổi lớn trong tổ chức bộ máy, cũng như nỗ lực nâng cao năng suất, hiệu quả và điều hành kinh tế.

Nhận xét chung, theo ông Aaditya Mattoo, mô hình tăng trưởng định hướng xuất khẩu và sử dụng nhiều lao động của khu vực Đông Á đã đưa hàng triệu người thoát nghèo, nhưng hiện nay khu vực đang phải đối mặt với thách thức kép: bảo hộ thương mại và tự động hoá việc làm.

Các cải cách về môi trường kinh doanh và cải thiện giáo dục có thể tạo ra một vòng tuần hoàn tích cực giữa cơ hội và năng lực, dẫn đến tăng trưởng cao hơn và việc làm tốt hơn.